Heima er bezt - 01.09.2006, Blaðsíða 26

að hann varð að flytja heiman að með konu sína og bam,
slyppur og snauður. Æskuvinur hans, Georg Fisher að nafni,
hljóp þá undir bagga með honum um stundarsakir, þó að
hann væri sjálfur snauður maður og ekki aflögufær.
Leið svo árið, að E. Howe gat ekki gert sér neitt úr
uppgötvuninni. Enginn fékkst til að líta við henni. Þá fór
hann til Englands og þar tókst honum að selja hana. Síðan
dvaldist hann þar í fáein ár.
Um þetta leyti missti hann konu sína og harmaði hana
mjög. Hann hafði alltaf vonað, að vélin kæmi þá og þegar
til að hvíla hana frá saumunum, og með því hafði hann
hughreyst sjálfan sig, þegar kona hans hafði orðið að vinna
sér um megn til að bægja frá þeim sámstu neyðinni. Nú
fannst honum allt sitt erfíði vera
unnið fyrir gíg.
Það var enskur verksmiðjueigandi,
Whilliam Thomas að nafni, sem
keypti einkaréttinn að uppgötvun
E. Howe. Síðan fékk hann einkaleyfi
fyrir framleiðslu vélanna í Englandi,
en réttindi þau, sem E. Howe hafði
tryggt sér í Bandaríkjunum, voru
óbreytt þar eftir sem áður. W.
Thomas átti að greiða 5600 kr. alls
fyrir uppgötvunina, þar af voru 1800
kr. greiddar samtímis. Afganginn átti
E. Howe svo að fá smám saman,
eftir því sem framleiðslu vélanna
miðaði áfram, en úr því varð lítið
annað en svik.
Þá var og gert ráð fyrir því, að
E. Howe ynni hjá W. Thomas að
endurbótum á vélinni, og heppnaðist
honum von bráðar að auka afköst
hennar, þar til hún saumaði 700
nálspor á mínútu.
Dvölin í Englandi var E. Howe bæði ill og ánægjusnauð.
Hann varð fyrir margvíslegum vonbrigðum og gremjuefnin
skorti sízt. Öðru hverju lá við, að hann örvænti og legði
árar í bát. Að lokum var honum bolað frá störfum við smíði
vélanna. Fór hann þá aftur vestur um haf jafn fátækur og
hann hafði komið.
Þegar E. Howe kom heim að lokinni Englandsdvölinni, voru
margir þar vestra famir að hagnýta sér uppgötvun hans í
heimildarleysi og srníða saumavélar eftir hans fyrirmynd.
Var þar fremstur í flokki fyrrverandi leikari, Isaai M. Singer
að nafni. Átti það síðar fyrir honum að liggja að endurbæta
saumavélina til muna og stuðla manna mest að útbreiðslu
hennar hjá almenningi með því að framleiða ódýrar og
hentugar vélar.
E. Howe blandaðist ekki hugur um það,
að allar þessar nýju saumavélar væru
eftirlíkingar og þótti freklega gengið á rétt
sinn. Einkaleyfi hans var ekki orðið enn
nema fjögra ára gamalt. En það var síður en
svo, að hann ætti hægt um vik að reka réttar
síns. Fátækt hans og umkomuleysi vora
of mikil til þess. Hann var nógu kunnugur
verksmiðjueigendunum, sem hér áttu hlut
að máli, til þess að vita, að þeir vora engin
lömb að leika sér við, og að þeir mundu
einskis láta ófreistað til að kúga hann. Samt
höfðaði hann mál gegn þeim, og eftir miklar
og harðar deilur staðfestu dómstólamir
uppgötvunarrétt hans á saumavélinni. Eftir
það fékk E. Howe ákveðið gjald fyrir hveija
vél, sem gerð var í Bandaríkjunum, þar
til einkaleyfi hans féll úr gildi, og allt í
einu urðu tekjur hans eitthvað um tvær
milljónir króna á ári.
Loks kom að því, að E. Howe skorti ekki
fé. Auðæfin hlóðust að honum, þó að hann væri mjög örlátur
við alls konar mannúðar og menningarstofnanir. Og þegar
þrælastríðið hófst í Bandaríkj unum (1861) gerði hann út
heila hersveit, fæddi hana, klæddi og vopnaði að öllu leyti
af eigin fé. Utbreiðsla saumavélanna óx líka hröðum fetum
með hverju árinu sem leið. Árið 1872, þegar einkaleyfistíma
hans lauk, seldu sex stærstu saumavélaverksmiðjur í
Bandaríkjunum 700 000 vélar árlega. Þar að auki stofnaði
hann sjálfur saumavélaverksmiðju 1863, sem varð þegar í
stað stórgróðafyrirtæki.
E. Howe andaðist árið 1867, aðeins 48 ára að aldri. Ævi
hans var stríðssöm og örðug, en lífsstarf hans bar svo góðan
ávöxt, að mikill hluti þeirra manna, sem lifað hafa á jörðinni,
síðan hann var uppi, hafa verið og era i þakkarskuld við
hann. Svo mjög hefur uppgötvun hans, saumavélin, létt
mönnum lífsbaráttuna. Mörg höndin hefði verið og væri
þreyttari án hennar.
450 Heimaerbezt