Læknaneminn - 01.10.1956, Blaðsíða 8

8
LÆKNANEMINN
blóðkornatalningar, sé ekki gætt
fyllsta hreinlætis. Loks skal þess
getið, að gulusótt sú, sem stund-
um varð vart hjá sjúklingum 1
salvarsanmeðferð áður fyrr, er nú
af mörgum talin hafa verið ser-
um hepatitis.
Meðgöngutími gulusóttar í far-
sóttum er talinn vera frá 15—34
dagar, en serum hepatitis frá 56
—134 dagar.
Meinafræði: I gulusóttarfaröldr-
um eru dauðsföll mjög fátíð, og
er talið að rúmlega 99% af sjúk-
lingunum lifi sjúkdóminn af. Það
var því ekki fyrr en Iversen og Ro-
holm (6) skráðu athuganir sínar
á gulusóttarsýkingu, að nokkuð
áreiðanlegt var vitað um meina-
fræði sjúkdómsins. Niðurstöður
þeirra byggðust á rannsókn á
vefjabitum, sem fengnir voru
með ástungu á lifur hjá sjúk-
lingum á mismunandi stig-
um sjúkdómsins. Fram að þeim
tíma höfðu skoðanir Virchows á
meinafræði gulusóttar verið ríkj-
andi, en hann hélt því fram, að
gulan kæmi af því að slímtappi
settist í ductus choledochus og ylli
þar stíflu. Hin aukna, slímmyndun
var talin stafa af katarrhaliskri
bólgu í stærri gallvegum. En at-
huganir Iversen og Roholm leiddu
í ljós, að vef jabreytingar þær, sem
að baki sjúkdómnum lágu, voru
hrörnunarbreytingar á lifrarfrum-
unum sjálfum, en í kjölfar hrörn-
unarbreytinganna fylgdu svo
bólgubreytingar. Niðurstöður þess-
ar hafa verið staðfestar af fjölda
annarra athugenda, svo sem Dible,
Mach Michael og Sherlock í Bret-
landi(7) og Malloary(8) og fleir-
um í Bandaríkjunum.
Þar sem lifrarástunga, til þess
að ná í vefjasýni, hefir reynzt svo
árangursrík rannsóknaraðferð til
að upplýsa meinafræði gulusóttar,
þykir mér rétt að lýsa henni
nokkru nánar. Mismunandi aðferð-
ir hafa verið reyndar, en flestum
er það sameiginlegt, að notuð er
staðdeyfing með procain hydro-
chlorid eða öðru skildu efni. Að-
ferð sú, sem Iversen og Roholm
lýstu, hefir víða verið viðhöfð.
Sjúklingurinn er látinn liggja á
bakinu. Staður fyrir punktio er
valinn í 9. millirif jabili í aftari hol-
handarlínu hægra megin. Eftir að
búið er að staðdeyfa, er skorið
fyrir með hníf í húðina. Sjúklingn-
um er sagt að anda frá sér, svo
sem hann má, og halda niðri í
sér andanum. Notuð er sérstök
lifrarástungunál með skarpri stíl-
ettu. Nálinni er stungið inn á milli
rifjanna, gegnum brjósthimnu og
þind og nokkra sm inn í lifrina.
Stílettan er tekin úr nálinni og
sprauta tengd við og síðan dreg-
ið í bulluna. Nálinni er svo ýtt
áfram með snúningshreyfingum
inn í lifrina um 2 sm og á þenn-
an hátt skorinn strimill úr lifr-
inni og soginn upp í nálina. Marg-
ir nota 18 sm langa og 2 mm víða
nál, en sumir, eins og t. d. Sher-
lock, nota nálar, sem eru 15 sm
á lengd og 1 mm í þvermál.
Árið 1941 lýstu Tripoli og Fa-
der (9) aðferð, sem var í því fólgin
að stinga neðan rif ja og nota svo-
kallaða Vim, Silverman nál. Hoff-
bauer(lO) notar einnig þessa nál,
þegar um er að ræða sjúklinga
með greinilega lifrarstækkun. Hann
stingur venjulega í miðviðbeins-
línu, rétt neðan við rifjabogann.
Fleiri aðferðum hefir verið lýst,
en ekki verður farið nánar út í
þá sálma hér.
Ástunga á lifur hefir alltaf
nokkra hættu í för með sér og get-
ur jafnvel, þegar illa tekst til, leitt
til dauða. I grein í British Medical
Joumal(ll) skrifar Richard Terry