Úrval - 01.07.1965, Síða 124

122
iu þvingun og tamning á hinu clýrs-
lega í manneðlinu, með öðrum orð-
um á undirvitundinni, en það or-
sakar margháttaðar taugaveiklan-
ir, svo sem trúarlegar efasemdir,
kynferðislega árekstra og ýmis af-
brigði af hræðslugirni. Þar sést
bezt hvílíkan andlegan háska undir-
vitundin getur afhjúpað og jafn-
framt dulið.
En samt þekkjum við næsta lítið
til hins dulvitaða lífs. Prófessor
C.G. Jung, sagði að ,,sjálfið“ væri
ætíð „nýtt og víðáttumikið land,
sem hvergi sér út yfir og sem við
erum að reyna að komast inn í,
beinustu leiðina inn í það komumst
við aðeins eftir krókaleiðum.“
Erfiðleikarnir á að rannsaka
þetta „land“ orsaka að margir á-
líta, að þar sé dultrúarinnar að
leita. Lífið sjálft er samt laust við
alla dul, því að alla hluti er eða
verðui' hægt að skýra á eðlilegan
hátt. Þar sem vísindin hafa mest
látið til sín taka, cr engin dultrú
til, jafnvel þótt vanþekking og
skottulæknar hafi skömmu áður
ráðið hugsun og atferli fólksins.
Af hinum mörgu þáttum dulvit-
undarinnar mun ég aðeins minnast
á drauma, sjónblekkingar og dá-
lciðslu.
Draumar hafa ávallt flutt ýmiss
konar boð frá leyndardómsfullum
heimum dulvitundarinnar, en ég
hef ekki hugsað mér að skýrgreina
þá nákvæmlega liér, vegna þess að
um þá hafa margar bækur verið
skrifaðar. En ég hef hugsað mér
að greina frá tveimur eftirtektar-
verðum fyrirbrigðum, sem virðast
ÚRVAL
eiga upptök sín í fyrri tilveru lífs-
ins.
1. Flestir kannast við þá skoð-
un, að menn falli fljótt i svefn að
loknu löngu og erfiðu dagsverki. En
hitt vita fæstir að í byrjun svefns-
ins, rétt áður en mcnn sofna full-
komlega, verður ofurlítil sérkenni-
leg móttökustund. Þá dreymir
einnig, en venjulega taka menn
eklci eftir því. En með því að tefja
fyrir fullkomnum svefni, er hægt
að lengja þetta mók nógu mikið
til þess að hægt sé að rannsaka
það betur. Fram hjá lokuðum aug-
um manns, svífur þá röð af mynd-
um, sem breyta hratt um lögun,
lit og merkingu. Þessar myndir
virðast oftast nær raunverulegar,
en geta einnig verið óhlutrænar
(abstrakt) og það á einkum við
um teikningarnar, sem menn sjá
stundum í draumi, og geta verið
mjög listrænar.
Þetta fyrsta stig hins byrjandi
svefns víkur fljótt fyrir öðru stigi
og þá greina menn aðeins hljóð,
t. d. tíst í fuglum, einstakar lag-
línur eða mannnamál, oftast stuttar
setningar, eða ýmis konar óskiljan-
legt tal. En í byrjun annars stigs
er fengin reynslubundin vissa fyrir
því að maðurinn muni falla í svefn.
Við þessar athuganir beindist at-
hygli min ekki svo mjög að því,
sem ég sá eða heyrði, heldur að
þeirri sérkennilegu staðreynd, að
þessi tvö draumastig fylgdust allt-
af að í sömu röð — fyrst Iiið sýni-
lega, siðan hið heyranlega. Nú
vaknaði lijá mér sú spurning, hvort
þetta væri ekki ábending um, að
skynfæri sjónar hefðu orðið til á