Úrval - 01.08.1971, Blaðsíða 56

54
ÚRVAL
hefði verið með þessu fæðumagni,
og það kom í Ijós að verulegum
hluta af umframneyzlu þeirra á
hitaeiningum var eytt á ný sem við-
bótar hitaútgjöf. Hvernig þetta á
sér stað er enn óvíst og tilraunin
sjálf þarfnast staðfestingar. Ef hún
verður ekki véfengd, þá mun hún
útskýra hvers vegna sumu fólki er
auðvelt að halda sér grönnu á með-
an öðru virðist ókleift að hafa hem-
il á þyngdaraukningu sinni — það
gæti einfaldlega verið að stilling-
in á Hypathalamus „mælingum“ sé
hærri í sumu fólki en öðru.
Kannanir segja okkur að konur
verkamanna hafa miklu minni á-
hyggjur út af umframfitu en eig-
inkonur broddborgara. Undarlegt
ef til vill þegar á það er litið að
líkur eru á því að eiginmenn þeirra
séu með grennstu mönnum (meðal-
verkamaður safnar varla meira en
tveim kg. á lífsleiðinni á móti þeim
14 kg. sem ráðamaðurinn geymir
til ellinnar). f sumum samfélögum
er það álitið eftirsóknarvert að vera
feitur, og engar röksemdir eða um-
tölur fær snúið fólki frá þessum
stöðum til þess að megra sig. Lit-
rík dæmi um þetta voru gefin af
landkönnuðum í Afríku á 19. öld
sem komust að því að margir höfð-
ingjar héldu uppi kvennabúri af
sérstaklega fituðum konum. Slíkt
kvenfólk var af höfðingjum þess-
um álitið miklum mun eftirsóknar-
verðara en hinar tággrönnu verur
sem í dag eru tilbeðnar, jafnvel
þó fita þeirra væri slík að þær gátu
ekki staðið án hjálpar. Þetta eru
því dæmi um offitu af menningar-
legum ástæðum.
Hinar andlegu-líkamlegu ástæð-
ur fyrir offitu eru af nokkuð öðr-
um toga spunnar. Plest okkar læra
sem börn að tengja vissa líkamsat-
burði við neyzlu fæðu — við lær-
um að matur er einfaldasta leiðin
til að gleyma óþægindum sem af
þeim stafa. Enginn slíkur lærdóm-
ur á sér stað við fitusöfnun full-
þroskaskeiðsins. Það sem er athygl-
isvert í þessum tilfellum (sem eru
vel á minnzt aðeins lítið brot af of
feitu fólki) er tengsli matar við
fullnægingu tilfinningalegra frem-
ur en andlegra þarfa. Þetta gæti haf-
izt þegar of eftirlátssöm móðir ró-
ar barn sitt slag í slag með því að
gefa því sælgæti og kökur, þannig
að barnið lærir ósjálfrátt að vænta
og þarfnast sætinda og matar þeg-
ar eitthvað fer afskeiðis, og sam-
tímis tapast að nokkru niður hin
venjubundnu boð líkamans um
fæðuneyzlu. Barnið gæti þroskazt
upp í fullvaxta einstakling með
mataræði sem stjórnaðist að nokkru
leyti af andlegum fremur en lík-
amlegum þörfum og hið líkamlega
kallkerfi vegna hungurs væri að
verulegu leyti óvirkt.
Þetta hefur verið sýnt fram á
með tilraunum þar sem of feitir
og eðlilegir einstaklingar voru
spurðir um hungurtilfinningar
þeirra á sama tíma og mældar voru
hreyfingar magans. Niðurstöðurnar
bentu til þess að þótt þeir eðlilegu
væru svengstir á meðan samdrátt-
ur magans var hvað mestur, þá
stóðu „sultartilfinningar" hinna of
feitu í engu sambandi við maga-
hreyfingar þeirra, sem þó voru eðli-
legar. Það eru þessi rofnu tengsli