Úrval - 01.12.1980, Qupperneq 46

44
ÚRVAL
tengdu kerfi, geta tölvur sent frá sér
töluverðan orðaforða.
Talandi klukkur, reiknivélar og
þroskaleikföng, einnig þýðingarvélar
sem geta gefið upp fímm hundruð
orð, eru þegar á markaðnum. önnur
vél getur lesið blaðsíðu, þekkt stafi,
orð og orðatiltæki, tengt þetta saman
og lesið textann síðan upphátt í skilj-
anlegum setningum. Lestrarvélin er
mikil hjálp fyrir blint fólk (ein slík vél
er nú til reynslu hjá Konunglegu
blindrastofnuninni í London) og hún
er ein af árangursríkari niðurstöðum
rannsókna á tilbúnum vitsmunum.
Með tölvum hefur maðurinn
komist skrefi nær því að búa til vélar
gæddar vitsmunum, sem geta hlustað
rétt eins og talað og borið orðaðar
skipanir saman við orðaforðann í
minnisbanka sínum þar til þær finna
réttan samanburð. Menn eru núna
farnir að segja tölvum að flokka
böggla, fylla út eyðublöð og fylgjast
með hreyfingum á verðbréfamark-
aðnum. Kerfi, sem nú er verið að
prófa,mun gera flugstjórum kleift að
tala við flugstjórnartölvuna.
En líklega mun hagkvæmasta notk-
unin á orðaþekkjandi tækjum vera
notkun þeirra sem hjálpartæki fatl-
aðra, þar sem fólk sem getur til að
mynda ekki notað hendur sínar getur
sagt gervihandlegg fyrir verkum.
Næsta skref, eða öllu heldur risa-
stökk, er tölva sem getur skilið talað
daglegt mál jafnört og talað er. Ein
möguleg nýting á þannig tæki gæti
verið raddknúin ritvél, hugmynd sem
er núna í athugun hjá mörgum fyrir-
tækjum. Á meðan eru vísindamenn
hjá Bell rannsóknarstofunum í New
Jersey að reyna að finna upp tölvu
sem getur tekið niður slmapantaðar
flugferðir.
Þegar maður hringir leggur radd-
kerfi fyrir mann nokkrar spurningar,
þar á meðal hvenær og hvert maður
vill fljúga. Þar sem svörin verða aðal-
lega staðanöfn og dagsetningar þá
þarf tölvan ekki að bera vafasöm
nafnorð saman við öll önnur í orða-
bókinni. Þegar maðurinn segir,
„Dagurinn sem ég vil fara er eitt-
hvað,” þá er eitthvað vitanlega ekki
neitt bæjarnafn. Og þegar notuð er
sögn mun henni líklega ekki verða
fylgt af annarri sögn.
Með notkun upplýsinga af þessu
tagi getur tölvan notfært sér skilning
sinn á málfræði, efnissamhengi og
rökvísi til þess að gera sér grein fyrir
því sem maður hefur líklega sagt.
Þessum einfaldaða málskilningi
svipar til þess sem gerist í mannsheil-
anum, sérstaklega í hávaðasömu um-
hverfi.
Eins og orðaðar upplýsingar em
ákjósanlegar, eru þær í raun ekki ann-
að en ný leið til þess að koma fram
sömu skilaboðum. Meðan við tölum
við tölvur með þeirra eigin orðum
erum við að takmarka möguleika
okkar á sambandi við þær. Hvers
vegna er þeim þá ekki kennt venju-
legt mál?
Vandamálið er að sérfræðingar
hafa ekki enn fundið leið til þess að