Goðasteinn - 01.09.1995, Page 91

Goðasteinn 1995
Frá Oddastefnu
Þór Jakobsson:
Um hafís fyrir Suðurlandi
- frá landnámi til þessa dags
Grein þessi var samin og flutt sem
erindi á Oddastefnu í Þykkvabæ laug-
ardaginn 20. maí 1995.
„Þess vegna eru þeir,
sem Suðurland byggja,
miklu hamingju-samari
en Norðlendingar, því
fyrir sunnan sést hafísinn
aldrei.“ Svo segir í ís-
landslýsingu Odds Ein-
arssonar biskups, frá því
um 1590.
Svo sjaldséður er hafís
fyrir sunnan landið, að
Oddur telur hann aldrei
sjást og sjálfsagt mundu
margir af yngstu kynslóðinni nú á
dögum taka undir. Sagnir eru þó um
hafís fyrir Suðurlandi fyrir daga Odds
og fyrir rúmum aldarfjórðungi stefndi
hafís vestur með suðausturhorni
landsins, og náði að Ingólfshöfða áður
en hann bráðnaði og hvarf.
Segja má með sanni að hafís úti
fyrir ströndum Norðurlands sé sjaldgæf
sjón þar sem hann er í raun afvega-
leiddur ís úr Austur-Grænlandsstraumi,
og er því hafís fyrir Suðurlandi vissu-
lega enn óeðlilegra fyrirbæri. En hin
ótíða koma hafíss til íslandsstranda
gefur því einmitt til kynna, hve mörk
gerólíkra hafstrauma eru
skammt undan ströndum
landsins. ískaldir straum-
ar að norðan og hlýir að
sunnan strjúkast við
hvora aðra í grennd við
Island. Sömuleiðis eru hér
landamæri ólíkra veður-
farssvæða, annars vegar
fimbulkulda í norðri og
hins vegar hlýrra loft-
massa sem streymt hafa
langa leið úr suðvestri frá
suðlægari breiddargráðum.
Nú á dögum er fylgst með hafís í
Grænlandssundi og við strendur Is-
lands árið um kring með ýmsum ráðum
nútímatækni. Veðurstofu Islands sem
um þessar mundir heldur upp á 75 ára
afmæli sitt berast í sífellu hafísfregnir
frá skipum, flugvélum, veðurathug-
anastöðvum við ströndina, jafnvel frá
veðurtunglum sem svífa í 900 kíló-
metra hæð yfir jörðu og skynja endur-
varp geisla frá höfum, löndum og haf-
-89-