Goðasteinn - 01.09.1995, Page 114

Goðasteinn 1995
grunnrifinu. Grunnrif byggjast því upp
að vetri en láta undan síga að sumri.
Hlið: Strandstraumar eru ábyrgir
fyrir myndun þess fyrirbæris sem sjó-
menn á sandströndunum sunnanlands
nýttu sér gjarnan til útróðra og lend-
inga ef ekki var ládautt. Þessi fyrirbæri
kallast hlið og myndast þannig að
strandstraumur sá, sem að ofan getur
og skapast við áhlaðanda, leitar með-
fram botni uns hann mætir öðrum slík-
um sem berst í andstæða átt. Þegar þeir
koma saman er eina undankoman til
hliðar, í stefnu þvert á ströndina og þar
sem ekki er undanfæri fyrir strauminn í
áttina að landi þá leitar hann út frá
landi og rýfur hlið í grunnrifið sem
girðir fyrir landið að utan og sem
stormöldurnar brotna á. Þar sem hliðin
myndast í grunnrifið brotnar aldan ekki
eins og hún gerir annars á grunnrifinu
beggja vegna og um hliðin er því oft
hægt að skjótast á báti þegar brotsjóir
annars girða endilanga ströndina.
Skerjagarðar: Þar sem fyrir strönd-
um eru eyjar eða sker hafa þau mikil
áhrif á ströndina, gerð hennar og útlit
og kemur þar margt til. Ef litið er á
ströndina fyrir Flóanum er þar sam-
felldur skerjagarður fyrir landi og nær
ekki að ráði upp fyrir sjávarmál. Þessi
strönd er gjörólík öðrum ströndum
Suðurlands varðandi lífríki, landslag,
sjávarlag og margt fleira. Hafaldan
brotnar fremst á skerjunum og myndast
við það mikill brimgarður úti fyrir er
stórsjór berst að landi. Inn á skerin og
innfyrir fellur ekki óbrotinn sjór, venju-
lega aðeins froða eða stakir hnútar í
stormum og ládauður sjór á flóði í góð-
viðrum.
Öldusveigja: Úti fyrir Suðurlandi
liggja Vestmannaeyjar og gætir áhrifa
þeirra uppi á landi. Ahrifin af eyjunum
lýsa sér í odda þeim sem teygir sig til
hafs í Landeyjunum og heitir Tangi þar
sem hann nær lengst til hafs. Vest-
mannaeyjar eru ábyrgar fyrir oddanum
á þann hátt að þegar öldukerfin berast
sunnan úr hafi og skella á eyjunum þá
draga eyjarnar úr ferð öldunnar. Aldan
tefst því meir sem nær dregur eyjunum
og þannig sveigist aldan í raun í kring-
um eyjarnar. Þessi öldusveigja er
einkenni á sjólagi við allar eyjar, sker
og tanga sem verða á vegi öldunnar og
öldusveigju má meira að segja sjá uppi
við beina opna strönd þar sem alda
berst skáhallt að ströndinni eða með-
fram henni. Grynningin dregur úr
hraða öldunnar svo hún sveigist fyrir
vikið upp að fjörunni. Öldurnar hafa
því tilhneigingu til þess að draga með
sér efnið eftir ströndinni í samræmi við
það sem ofar var sagt um efnisflutning
meðfram ströndum. Sunnanaldan sem
sveigist umhverfis Vestmannaeyjar
dregur með sér efni að austan og vestan
og sópar því saman í tanga þar sem þær
mætast. Tangi þessi teygir sig smátt og
smátt lengra til hafs ef nægt framboð er
á efni. Þannig hafa eyjar og sker til-
hneigingu til þess að tengjast löndum
með gröndum og er ágæt dæmi þess að
finna víða hér við land. Grandamir sem
-112-