Ný menntamál - 01.06.1994, Qupperneq 7

tel ég ekki fjarri lagi að áætla að um þriðjungur nem-
enda grunnskólans standi höllum fæti og ekki megi
mikið á bjáta til þess að þeir gefist upp við námið.
Þeir nemendur sem illa gengur í skóla eru fæstir
greindarskertir, fatlaðir eða erfiðir að upplagi. Þeir
eiga það þó flestir sameiginlegt að hafa ekki notið
nauðsynlegs stuðnings í uppvexti og námi. Umræddur
hópur er viðkvæmur fyrir neikvæðum áhrifum frá um-
hverfinu. Við núverandi aðstæður í samfélaginu, þegar
fjármagn til grunnskóla hefur verið skert, heilbrigðis-
þjónusta er einstaklingum mun dýrari en áður og at-
vinnuleysi blasir við er hætta á að mun fleiri en þeir sem
skilgreindir eru sem sérkennslunemendur gefist upp
við nám vegna skorts á nauðsynlegum stuðningi. Yfir-
vofandi flutningur grunnskólans til sveitarfélaga, svo
æskilegur sem hann annars er til að auka áhrif heima-
byggða á skólastarf, vekur ugg um að margir nemend-
ur missi fótanna.
Þessi hugsun sótti fast að mér þegar mér gafst nýlega
kostur á að kynnast því hvernig skólakerfið í Bretlandi
hefur breyst á undanförnum tíu árum undir ríkisstjórn
Thatchers og síðan Majors miðað við hvernig ástandið
var í tíð Wilsons og Callaghans meðan ég bjó í Eng-
landi fyrir um tuttugu árum. Meginbreytingarnar voru
gerðar með lögum 1981 og 1988 (Education Reform
Act) og reglugerðum sem þeim hafa fylgt.7 Þótt sumar
breytingarnar séu af hinu góða, eins og aðalnámskrá
grunnskóla (National Curriculum) og aukið sjálfstæði
skóla, er mun fleira, einkum í lögunum frá 1988, sem ég
spái að muni leiða til ófarnaðar ef svo fer sem ætlað er.
Það eru atriði eins og skert áhrifavald fræðsluskrif-
stofanna, aukin áhersla á þá nemendur sem vel gengur
í skóla á kostnað þeirra sem gengur illa og samræmd
próf allt frá sjö ára aldri þar sem niðurstöðurnar eru
birtar opinberlega og eiga að gefa foreldrum vísbend-
ingar um hvaða skóla þeir eiga að velja fyrir börn sín
með hjálp tafla sem sýna meðaleinkunnir úr skólunum
í réttri röð. Ennfremur hafa tveir þriðju hlutar
kennaramenntunar verið fluttir út í grunnskólana
sjálfa og minnkar þar með fræðilegt innihald námsins.
Eg vil benda íslenskum skólayfirvöldum á að taka
þessar aðgerðir breskra stjórnvalda sem víti til varnað-
ar og hugsa sitt ráð af gaumgæfni við þær breytingar
sem boðaðar hafa verið og hugleiddar eru um þessar
mundir á íslensku skólakerfi. Allt námsumhverfi, þar
með talið fjármagn til menntamála og nýting þess,
getur haft afgerandi áhrif á nám og eru viðbrögð við-
kvæmustu nemendanna við breytingum á námsaðstæð-
um ágætis vísbending um áhrif þeirra á allan fjöldann.
Almenn skerðing á kennslumagni
Gera verður ráð fyrir því að kennslustundafjöldi í
grunnskólum sé miðaður við að nemendum gefist nægt
svigrúm til þess að læra það sem námskrá tiltekur. Við
almenna fækkun kennslustunda þarf því annað hvort
að fækka viðfangsefnum, vinna þau á styttri tíma eða
minnka persónulega leiðsögn. Hér er helst farin sú leið
að stækka námshópana og minnka þar með leiðsögn.
Með stækkun námshópa fækkar ekki einungis þeim
mínútum af athygli kennara sem hver nemandi fær
fyrir sig (eða ætti að geta fengið) heldur aukast einnig
líkur á því að bekkjardeildum sé kennt sem hópum.
Margir sérkennarar reyna að styðja nemendur með
sérþarfir inni í almennum kennslustundum fremur en
að taka þá út og kenna þeim einstaklingslega eða í
minni hópum. Tilgangurinn er sá að komast hjá því
eins og kostur er að nemendur missi af því sem fram fer
í bekknum eða að tengsl þeirra við bekkjarfélaga rofni.
Jafnframt hjálpar sérkennarinn öðrum nemendum
bekkjarins og þegar best lætur vinna sérkennarinn og
bekkjarkennarinn á jafnréttisgrunni sem vel samhæft
teymi. Þegar námshópurinn stækkar gerist það iðulega
að þeir nemendur sem af einhverjum ástæðum þurfa
meiri athygli en kennarinn er fær um að veita verða
erfiðari í hegðun. Bekkjarkennarinn leitar þá leiða til
þess að létta af sér álagi og ef honum finnst samstarf sitt
við sérkennarann fremur íþyngjandi en hitt fer hann
7