Ný menntamál - 01.06.1994, Síða 20

C )
um en að búa nemendur sína undir háskólanám. Ég
skil reyndar hugtakið menntun þannig að það feli m.a.
í sér sjálfsbetrun. Til að nemendur teljist menntaðir að
námi loknu þurfa þeir m.a. að geta aflað sér upplýsinga
og verið læsir á þær í hvaða mynd sem þær birtast (sbr.
umræðuna um könnun á læsi Islendinga nýverið). Þeir
þurfa að geta greint aðalatriði frá aukaatriðum í þeim
upplýsingum sem þeir eru að nota. Þeir þurfa að geta
dregið rökréttar ályktanir af þessum upplýsingum.
Þeir þurfa að geta tjáð sig bæði rökfast á skýran og
skipulegan hátt og einnig tilfinningalega (sem er ekki
sami hluturinn sbr. greinina „Hvernig er brugðist við
reiði barna?“ eftir Önnu Harðardóttur í Barnaheill 1.
tbl. 5. árgangur 1994). Ég vil undirstrika þá skoðun
mína að nemendur eru ekki búnir að ná endanlegum
þroska þótt þeir ljúki námi sínu með stúdentsprófi. Ég
tel reyndar að það sé hluti af lífsstíl menntaðs manns að
leggja rækt við eigin sálarþroska.
Verkefnið
Það var reyndar ekki fyrr en að ég fór að kenna
áfangann FÉL 203 að ég kynntist rannsókn Elisabeth
Kubler-Ross á viðbrögðum dauðvona fólks við dauð-
anum. Hún telur að við þær aðstæður gangi flestir í
gegnum svipað ferli svonefnd „sorgarferli“ (sjá verk-
efnalýsingu seinna í greininni) og upplifi þar með svip-
aðar tilfinningar. Mér fannst strax upplagt að nota
þetta sorgarferli í verkefnavinnu og vildi skylda alla
nemendur mína til að skrifa lýsingu á þeim tiifinning-
um sem þeir hefðu gengið í gegnum tengt tilteknum
missi án þess að greina nákvæmlega frá atvikum.
Ég boðaði þetta verkefni með viku fyrirvara. í upp-
hafi verkefnatímans ræddi ég það hvernig ég hefði
gengið í gegnum sorgarferlið þegar vinur minn lést af
slysförum aðeins 23ja ára. Astæða þess að ég valdi
þetta dæmi er tvíþætt. í fyrsta lagi var ég 22ja ára og því
á svipuðu reki og þau. í öðru lagi tók það mig u.þ.b. 15
ár að vinna mig út úr þessari sorg og hef ég því upplifað
margar erfiðar tilfinningar tengdar þessum missi. Fessi
þátttökuskylda í verkefninu mæltist oft illa fyrir hjá
nemendum mínum. Sum sögðust aldrei hafa misst
neinn, önnur voru ekki tilbúin til að tjá sig um slíkan
atburð. Ég gerði stundum athugasemdir við þessar
lýsingar þeirra. Sannast sagna var ég mjög óöruggur
með það sem ég mætti segja í þessum athugasemdum
og perði eins lítið af þeim og ég gat.
A tímabili var ég að hugsa um að hætta við þetta
verkefni. Það sem hindraði mig í því að gefast upp var
sú staðreynd að sumir nemendur mínir sögðu í verk-
Ljósmyndir með greinaflokknum: Inga Sólveig.
efninu að þeim þætti gott að geta tjáð sig um missinn.
Sumir sögðu jafnvel að þeir hefðu ekki fyrr tjáð sig við
neinn þótt nokkur ár væru liðin síðan missirinn átti sér
stað.
Árið 1990 bauðst mér að fara á námskeið við háskól-
ann í Nottingham (undir umsjón hjónanna Eric og
Carol Hall) sem fjallaði um bætt samskipti í skólastof-
unni. Ein afleiðing þess námskeiðs var að ég varð
staðráðinn í að halda áfram með sorgarverkefni en í
breyttri mynd.
Núna byrja ég strax í upphafi annar að ræða við
nemendur mína um tilfinningar og kem inn á þær öðru
hvoru í tengslum við umræðuna um félagsmótun.
Þegar liðnar eru u.þ.b. þrjár vikur af önninni og við
20
Gráttu ekki af því að
ég er dáin
Gráttu ekki afþví að ég er dáin
ég er innra með þér alltaf
þú hefur röddina
hún er íþér
hana getur þú heyrt
þegar þú vilt.
Þú hefur andlitið
líkamann
Ég er í þér
Þú getur séð migfyrir þér
þegar þú vilt
Allt sem er eftir
af mér
er innra með þér
Þannig erum við alltaf saman
Barbro Lindgren
farin að þekkja hvert annað sýni ég þátt sem sýndur var
eitt sinn í ríkissjónvarpinu hér „Hvað veist þú um
alnæmi?“. í honum var m.a. viðtal við mann með
alnæmi á lokastigi. Ég sýni þeim hvernig hann gekk í
gegnum sorgarferlið. Þá segi ég þeim jafnframt frá
þessu verkefni mínu og gef þeim viku til að hugsa
málin. I þessum tíma ræði ég einnig um hvernig ég fór í
gegnum sorgarferlið þegar vinur minn dó. Ég get þess
að þau geti valið um þetta verkefni eða „dæmisögu“
(sjá meðfylgjandi lýsingu á verkefninu).
I upphafi tímans sem verkefnið er lagt fyrir ræði ég
um nauðsyn þess að trúnaður ríki á milli okkar. Einnig
að ég viti að þetta geti verið sársaukafullt fyrir þau. Ég
tek yfirieitt annað dæmi um hvernig ég hef gengið í
gegnum sorgarferlið til að koma þeim skilaboðum til
þeirra að þau þurfi ekki að vera hrædd við þær tilfinn-
ingar sem þau upplifa tengdum tilteknum missi. Nú-
orðið geri ég óhikað athugasemdir við skrif þeirra en
aðallega þó í spurnarformi. Tilgangurinn er að fá þau
til að sjá hlutina frá öðru sjónarhorni í von um að það
hjálpi þeim í áframhaldandi úrvinnslu þeirra.
Þegar ég skila verkefnunum ræði ég almennum orð-
um um þessar lýsingar þeirra. Get þess að það sé erfitt
verk að vinna sig út úr sorginni og eins það að ég taki
þann sársauka sem ég skynji inn á mig. Þá bendi ég
þeim sem eru ekki búin að ná sátt á að þau geti rætt við
námsráðgjafa skólans. Eins bendi ég á bækur um þetta
efni sem til eru á bókasafni skólans. Þáræði ég umNýja
21