Freyja - 01.09.1901, Side 12

152
rni'jrjA
keppa að því æðsta takmarki sem
hugsjónir þess eiga til og andans at-
gjörti þess gæti níið. Þó maður nú
gj'jrði hina allra iægstu áætlun yíir
tap það sem siðmenningin hefur iiðið
við þessa voðalegu einokun, þá er
það ófitreiknanlega mikið meira en
allt það hagfræðislega tjón sem
þjóðin líður viö græðgi einokunar-
innar í öllum mynduui. Þegar mað-
ur s\m athngar hinar afar miklu
framfarir sem orðið hafa þrátt fyrir
einokunina, sem hefur fitilokaðalla,
nema hinn afar smáa hluta mann-
kynsins sem nefnist„heldra fólk“ frá
andlegum þröska og æðra starfi,
verður manni ósjálfrátt að hugsa:
hversu margfalt meiri væru þær ])ó
ekki, ef allur sá fjöldi sem stendur
við rætur menningarstigans liefði
verið í standi til að leggja sinn eðli-
legann skerf til þeirra. Mefði þessi
fjöldi haft hæfileg tœkifæri til að
þroska hæfileika sínu í hverja þáátt
se:n gfifur þeirra kynnu að hafa
stefnt, í stað þess sem þær hafa fæðst
til að sæta hörmunga dauða fyrir
líkamlega þrælkun, sem var nauð-
synleg, þó of oft ónóg til að halda í
þeim llfinu, mættu jafnvel hinir ó-
líklegustu heimsspekis-draumar um
menningu og framfarir heimsins
hafa ræzt fyrir löngu síðan, og 20.
öldin verið eins langt á undan sjálfri
sér í framfaralegu tilliti, einsog hún
nú er komin langt á undan tíundu
öldinni.
Samkvæmt eftirfylgja.idi orðum
herra Ellis, ræður menntunin ein-
saman enganvegin bó.t á þessu,
hann segir:
„Með rannsóknum mínum hef ég
ekki fundið neinar líkur til þess
að menntun öreiganna yrði
tii að auðga heiminn af listamönn-
uin, þvf lægsta og fjölmennasta stétt-
in á Bretlandi hefur um tiltekinn
tíma.sem þó er all langur ekki frarn-
leitt neitt erhendi til hærri menn-
ingar eða hugvits.“
Eðlilega ekki, og það væri í hæsta
máta barnalegt að búast við öðru
allt svo lengi að öreigarnir eru ör-
eigar og lægsta stétt mannfélagsins
er til.Menntun öreigannabætir ekki
hag þeirra, heldurafnám örbyrgðar-
innar. Að mennta öreigann og setja
hann svo á þræla galeiðu eða annað
jafn vont til að vinua 18 kl. tíma á
sólarhring er ekki einungis óþörf
fjárhagsleg eyðsla, heldur og ein hin
átakanlegasta tcgund af grimmd og
mannvonsku sem hægt er beita
nokkra mannlega veru, og stendur
í engu að baki grimmd og mann-
vonsku iiðinna alda. Jafnaðarkenn-
ingin heimtar ekki einungis mennt-
un, heldur og sjálfræði hvers ein-
staklings til að velja sér þá atvinnu
sem eðli hans og gáfur fella sig bezt
við. Menatunin gagnar engum svo
lengi hann er þræll.hún lætur hani,
einungis iinna enn þá sárar til
þrælkunarinnar. Frjálsræði og hæfi-
legur frítimier nauðsynlegur hverri
skynjandi veru, til að lyfta henni*
upp yfir hin daglegu síörf og þroska
hennar andlega atgjörfi í hlutfö.'lum
við líkamskrafta hennar. Öreigarnir
eru ekki til orðnir af öðru efni en
vér hin, það er þvl öldungis ónauð-
synlegtað ganga fram hjá þeim,sem
væru þeir þyrnar og þistlar mann-
kynsins sem ekki gætu framleitt