Helgarpósturinn - 27.07.1979, Blaðsíða 7

__neigarposturinn_
Föstudagur 27. júlí 197
7
Sænsk samvinna
Norræn samvinna, kannski
einkum á sviöi bókmennta, hef-
ur löngum veriö eitt af þvi sem
éghef taliö best aö stunda i hófi.
Ekki vegna þess hún væri slæm
i sjálfu sér, heldur vegna hætt-
unnar á aö bf náin samvinna
geröi menn óþarflega blinda á
hiö góöa sem þjóöir utan Norö-
urlanda hafa fram aö færa. Ég
er enn á sömu skoöun aö mestu,
en afstaöa min varö óneitanlega
talsvert jákvæöari eftir aö ég
freistaöist sjálf til aö varpa mér
út í hringiöu norrænnar sam-
vinnu á bókmenntasviöinu.
Þaöhefur vist lengi tiökast og
mikiö aö samnorræn skáld og
aörir bókmenntafremjendur
kæmu saman til skrafs ográöa-
gerða, en ég hef reyndar lítt af
þvi vitaö þar til ég dreif mig til
þátttöku á norrænt námskeið
um ljóö og ljóöagagnrjfni i sum-
ar.
Námskeiöið var aö sjálfsögöu
i Sviþjóö. Það var dálitiö sér-
kennileg tilfinning aö standa i
fyrsta skipti á sænskri jörö, rig-
fúlloröinmanneskjan, sem heföi
eftir öllum kristilegum lögmál-
um átt aö veraþarna i fimmta
skipti aö minnsta kosti. Ég var
heldur ekki nógu diplómatisk til
aðleyna þviaö þetta væri fyrsta
ferö min til Svíþjóöar, og haföi
kannski lúmskt gaman af aö
skyra frá þvi. Enda fékk ég tals-
vert af skemmtilegum viö-
brögöum, þar á meöal þvi, hvort
þetta væri þá ekki I fyrsta
skipti, sem ég kæmi út fyrir is-
lenska landsteina. Svona er Svi-
þjóö sjálfsagt land.
Þaö er meiraösegja svo sjálf-
sagt, aö ekkert kemur manni á
óvart. Allt er eins og maöur
haföi búist viö. Nema kannski
þaöaö Svíar eruennþá ábyrgari
og alvörugefnarien maöur haföi
búist viö, og var þá langt til
jafhaö. Þó eru þeir jafnframt
móttækilegri fyrir húmor en ég
bjóst viö, meiraösegja mjög
móttækilegir, ef þeir eru undir-
búnir, en þar með er ekki sagt
aö þeir stundi mikinn húmor
sjálfir. Eitt sænsku skáldanna á
námskeiöinutrúöi mér fyrir þvi
aö i Sviþjóö væri ekki hægt að
skrifa fyndin ljóö, ef maður
geröi þaö, væri maöur ekki tek-
inn alvarlega, og sé þaö satt er
þaö nokkuö alvarlegt mál. Þvi
þaöaö takaskáld ekki alvarlega
er þaö sama og aö kasta þvi út i
ystu myrkur.
Ég sagði aö Sviar væru enn
alvörugefnari og ábyrgari en ég
bjóst viö. Þaö kom mér lika á
óvart hvaö þeir töluöu mikiö,
margt af skynsamlegu viti, ég
segi þaö ekki, en listina aö
sfytta mál sitt kunna þeir ekki
og viröast telja þaö dyggö aö
hafá það sem lengra reynist. Aö
þessu leyti og ymsu ööru var
skemmtilegtaö bera samanhve
dásamlega ólikt þátttakendurn-
ir höguöu sér og mátti i flestum
tilvikum heimfæra það upp á
þjóöerniö. Þaö var áberandi aö
öll þjóöerni tóku sig minna há-
tiðlega en Sviar geröu, og átti
þaö bæöi viö um umræöu og
ljóðagerö. En námskeiöiö fór
þannig fram, að lesin voru yfir
ljóö þátttakenda, og síöan fékk
einhver gagnrýnandinn þaö
hlutverk aö halda um þau krit-
iska tölu. Siðan voru almennar
umræöur. (Kann að viröast sér-
kennileg hugmynd, en reyndist
þaö ekki I praksis). Eins og viö
mátti búast voru Sviarnir lang
aktivastir. Mér datt reyndar i
hug að ef marka mætti af þvi
sem þarna fór fram, væri sann-
gjarnt aö breyta hugtakinu nor-
ræn samvinna i sænsk sam-
vinna. En þetta er ekki sagt af
illkvittni, þótt þiö trúiö þvi
kannski ekki. Satt aö segja
fannst mér áberandi aö gagn-
rýni eöa bókmenntaleg anafysa
er á talsvert háu plani meö Svi-
um, og úr þvi talin er þörf á slik-
um verknaöi yfirleitt er ekki
nema gott eitt um þaö aö segja
aö hann sé stundaður af alvöru,
ætti greiöa leiö aö hugum og
hjörtum sinna samnorrænu
Svia. Þetta fór þá á allt atfra
leiö, kannski meöal annars
vegna þess aö ég var búin aö
gera mér grein fyrir þvi aö lik-
lega værinú betra bara aö segja
þeim eins og væri, þetta væri
nokkuö fyndiö hjá mér. Istööu-
leysisitt i húmormálunum fóör-
uöu þeir svo meö þvi aö einnig
væri gifurleg og djúp alvara á
feröum.
Þess utan var þaö nokkuö sér-
kennileg reynsla aö fá á klukku-
tima eöa svo staöbetri upplýs-
ingar eöa analýsu á þvi sem
Helgi Sæmundsson — Hrafn Gunnlaugsson — Jónas Jónasson —
Magnea J. Matthiasdóttir — Páll Heiöar Jónssonar — Steinunn
Siguröar dóttir — Þráinn Berteisson
hringbordid
í dag skrifar Steinunn Siguröardóttir
festu, og skynsamlegu viti.
En vitið þarf kannski ekki aö
vera mjög skynsamlegt tii aö
samanburöur veröi hagstæöur
við það sem Islendingar eiga að
venjast. Bókmenntagagnrýni á
tslandi er semsagt á óþarflega
lágu plani (og ég vona þaö sé
ósanngjarnt aö segja aö þaösé I
samræmi við islenskar bók-
menntir). Þaö þarf aöleita lengi
ef finna á gagnrýni sem tekur
verkiö i sundur og brýtur það til
mergjar, þ.e. analýsu. Þess f
staö eru ritdómar alltof oft yfir-
boröskenndir lýsingaroröadóm-
ar. En aö sjálfsögöuer þetta aö
hluta til þvi aö kenna hve is-
lenskir bókmenntagagnrýnend-
ur eru hart keyrðir. Ef vel ætti
aö vera þyrfti sjálfsagt aö útbúa
útdrætti úr þeim bókum, sem
þeim er ætlað aö skrifa um, svo
þeir kæmust yfir með góöu móti
að lesa pródúktiö.
En meö þessu fororöi um
húmorsleysiö og þaö aö ekki sé
hægtaöskrifa dálitiö fyndin ljóö
á sænsku nema vera talinn al-
vörulaus brandarakall/keiling,
þá má nærri geta að undirrituö
örvænti um aö fiflagangur sinn
maöur er aö fást viö en maður
hefur fengiö i sinu eigin landi á
þessum tiu árum, sem maður
hefur staöiö i bókmenntabrölt-
inu. Og þaö af fólki sem ég efast
stórlega um aö sé vel lesiö i
Islenskum bókmenntum, hvað
þá i undirritaöri.
Núeftir hina góðu reynslu og
griöarlegu uppörvun I
samnorrænum faömi fer ekki
hjá þvl aö afstaöa manns til
samnorænna iökana veröi held-
ur jákvæðari. Þó finnst mér enn
aö einhverju af þvi umtalsveröa
fjármagni sem variö er til
þeirra væri betur variö til örlit-
iö alþjóölegri iökana. Þvi þaö
væri ekki sanngjarnt aö kalla
Noröurlönd nafla alheimsins.
Þaöliggur sem sagt viöaö leiöin
til Noröurlanda sé of greiö. En
kannski þetta sé bara einsog
hvert annað kellinganöldur. Má
maöur kannski bara þakka fyrir
aö leiö til einhverrar samvinnu
út fyrir þessa landsteina er aö-
gengileg? Þvi þar meö minnkar
hættan á aö vér lokumst algjör-
lega inni hér á þessu stærsta
krummaskuði I heimi.
Stína segir
• Eitt sinn var bóndi nokkur, sem
áttistórthænsnabú. Eins og gefur
aö skilja voru egg þar daglega á
boröum. Þá var þaö einn daginn,
aö kallaö var I mat, en bóndinn lét
á sér standa. Vinnumaðurinn át
sinn skammt af eggjum, en þar
sem honum fundust þau óvenju-
góð þennan dag, ávaö hann aö éta
egg bóndans lika. Til þess aö
bóndi sæi ekki hvers kyns væri,
stakk vinnumaöur litiö gat á og
saug úr þeim. Bóndi kemur og
ætlar aö snæöa. Hann brýtur egg-
in hvert af ööru, en öll reynast
þau tóm. Þrifur hann þá hagla-
byssu sina, hleypur út i hænsna-
kofa, stillir öllum hönunum upp,
viö vegg og hrópar: hver ykkar -
notaði getnaöarvarnir?
• Jesús var kominn aftur á meöal
vor, og vinir hans buðu honum
heim til að horfa á sjónvarpiö. A
fyrstu rás var mjög átakanleg
mynd um vinnu námaverka-
manna. Kristur varö þrumu lost-
inn: Hvers vegna öll þessi þján-
ing? Hvers vegna þessi ómannúö-
lega vinna? spyr hann gestgjafa
sina. Þeir furöa sig á spurningu
hans og spyrja hvers vegna hann
hafi skrifaö i Htlu bókina sina:
,,Þú skalt strita fyrir brauöi þinu
i sveita þins andlits.” ,,En ég var
að gera að gamni minu, svarar
Kristuj-„mér heföi aldrei dottiö i
hug að menn tækju þetta alvar-
lega.”
Hann krefst þess aö sjá annað
prógramm. A annarri rás er
mynd frá Róm og sýnir hún páf-
ann, kardinálana og biskupana i
fullum skrúöa. Jesús veröur
hissa: „Hverjir eru þessir menn
svo skrautlegir i klæðaburöi og
meö svo viröulegt fas?”
„Þetta eru þeir menn,” svara
vinir hans,” sem skildu að þú
gerðir aö gamni þinu.”
• Maöur nokkur kom til helvitis
oghitti þar fyrir skrattann. Maö-
urinn tekureftir þvi' aö veggir vit-
is eru þaktir klukkum og spyr
hver ju þaö sæti. Skrattinn svarar
þvi til, aö fyrir hvern karlmann i
heiminum sé ein klukka, og þegar
viðkomandi farii sængmeö konu,
snerust visarnir einn hring.
„Hvar er þá klukkan hans
Gulla”? spyr maöurinn. „Ég hef
hana I svefnherberginu minu og
nota hana fyrir viftu”, svarar
skrattinn um hæl.
• Itali nokkur sem hafði auögast I
Ameriku, sneri heim i litla þorpiö
sitt. Faöirhans spuröi hann: „Er
þaö satt Luigi, aö I Amerlku hafi
þeir tæki sem þeir nota til aö tala
langar leiöir?”
„Þaö er rétt pabbi. Þaö er kallaö
simi.”
„Hvernig virkar þetta tæki?”
,,Þú tekur hlut sem er eins og
lúöur I vinstri hönd þina og velur
númer með þeirri hægri...”
„Þarf báðar hendur til aö nota
tækiö?” spuröi faöirinn hlessa.
„Hvernig er þá hægt aö tala?”
• Marsbúa langaöi I feröalag.
Eftir aö hafa velt vöngum langa
lengi yfir þvi hvert hann ætti aö
fara, tók hann loks þá ákvöröun
aö skreppa til jaröarinnar. Hann
setti þvi skilti utan á búöina hjá
sér: Lokaö vegna jaröarfarar.
GJAFAVÖRUR í MIKLU ÚRVALI
LEÐURVÖRUR
Brekkugötu 3, Akureyri
simi 21100
Heildsala*Smásala