Helgarpósturinn - 27.07.1979, Blaðsíða 8

8
_____he/gar
pósturínrL-
utgefandi: Blaðaútgáfan Vitaðsgjafi
sem er dótfurfyrirtæki Alþýðublaðs-
ins. en með sjálfstæða stjórn.
Framkvæmdastjóri: Jóhannes Guð-
mundsson
Ritstjórar: Arni Þórarinsson, Björn
Vignir Sigurpálsson
Ritstjórnarfulltrúi: Jón Oskar Haf-
steinsson.
Blaðamenn: Guðjón Arngrimsson,
Guðlaugur Bergmundsson, Guðmund-
ur Arni Stefánsson og Halldór Hall-
dórsson.
Ljósmyndir: Friöþjófur Helgason
Auglýsingar: Ingibjörg Sigurðardóttir
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir
Dreífingarstjóri: Sigurður Steinars-
son
Ritstjórn og auglýsingar eru að Siðu-
múla 11, Reykjavlk. Simi 81866. Af-
greiðsla að Hverfisgötu 8-10. Simar:
81866, 81741, 14900 og 14906.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Askrift (með Alþýðublaðinu) er kr.
3.500.- á mánuði. Verð i lausasölu er
kr. 180.- eintakið.
GRASGRÆNAR
GARÐRAUNIR
Sækir ekki að okkur flestum á
einhverju stigi löngunin til að
hverfa burt frá heimsins glamri
ogglaumi, taka upp fábrotnari
lifnaðarhætti og yrkja jörð-
ina? „Rsektaðu garöinn þinn,”
var niöurstaða Voltaire eftir allt
heimshornaflakk Birtings og nii
hefur Guöni i Sunnu komist aö
sömu niðurstööu.
Heilræði franska heimspek-
ingsinseri fullu gildi enn I dag,
ogliklega má færafyrir þvi gild
rök að garörækt þúsunda
borgar- og bæjarbUa sé eölis-
lægt andsvar þeirra viö allri
streitunni, hraðanum, og vél-
væðingunni, sem einkennir þétt-
býlið. Fallegur garöur getur
orðið hin græna vin sérhvers
manns i malbikaðri eyöimörk.
En eins og engin rós er án
þyrna, er enginn garður án ill-
gresis. Garðurinn er kröfu-
harður. Arfinn flýgur upp i
trjábeðunum og í góöri tlð
heyrir maður grasið spretta á
flötinni. Fyrr en varir er þaö
orðiö þrekvirki að komast með
gömlu sláttuvélina gegnum
grastoppana og maöur sér af
heQli góðviörishelgi i arfann.
Af hverju lætur maðurinn
þetta ekki bara dankast — þvi
hvað eru fáein arfabeö og kaf-
loðin flöt milli vina? Þannig
kynni einhver andborgaralegur
samborgari aö spyrja. Þá er
þvi til að svara, að maður er
eins og aðrir venjulegir menn
hallur undir fyrirbæri sem kail-
ast á máli sérfræðinganna ,,fé-
lagslegur þrýstingur”.
Nábúarnir I götunni eru
einstaklega atorkusamir garð-
ræktendur, og þótt æ ofan I æ
hafi hvarflað aö manni aö
malbika garöinn I eitt skipti
fyrir öll og nýta timann sem
I hann fer, til annarra þarf-
ari hugöarefna, á maöur að
ihuguðu máli erfitt með
að réttlæta slíkt sttlbrot
fyrir sjálfum sér. Inn í þetta
fléttast svo viðkvæmari mál,
eins og orðsporið sem viö þótt-
umst heyra út undan okkur um
aðóræktagarðurinn okkar stæði
I vegi fyrir þvi að gata fengi
fegrunarverölaun borgarinnar,
og svo staðfestingin sem fékkst,
þegar viö loks drifum I að setja
viðjuhekkið framan við
húsib. Þá fékk gatan umsvifa-
laust nefnd verðlaun.
Allt um það — maöur hefur
reynt að rata meðalhófið Iþessu
efni. Garðrækt getur oröið
hrein árátta og garöræktendur
svo uppteknir cif reitnum slnum
að i einstrengingslegri sam-
ræðulistinni eru þeir állka
skemmtilega vlösýnir og
golfarar og laxveiöimenn.
Þeir hafa á hraðbergi
beinar tilvitnanir I Skrúö-
garðabókina, svo að það
gefur biblluþekkingu ofsatrúar-
manna ékkert éftir, eða tala
um einstakar plöntur og runna
af állka tilfinningasemi og
um barnabörn væri að
ræða. Lengst hefurþetta gengiö
hjá einni konu á sextugsaldri,
viröulegri frú, sem á það vfst tU
að læðast að næturþeli I gamla
kirkjugaröinn og ræna sjald-
gæfum jurtum af leiöum þar I
steinbeðin sln.
Niður með arfann! _ B VS.
Föstudagur 27. júlí 1979. —he/garpústurinrL_
HVERJIR
BREIÐU
Þá eru flestir landsmenn bún-
ir að fá þann árlega glaðning
sem heitir: SKATTAR OG OT-
SVÖR, og jafnframt berst Tóm-
as fjármálaráðherra um meö
hnúum og hnefum og heimtar
meira i rikiskassann.og mun að
vísu ekki vanþörf á. En sann-
leikurinn er bara sá að það
vantar I kassann hjá fleirum en
Tómasi og það eiga ekki allir
eins auðvelt aö skrapa ein-
hverju saman i hann og golfleik-
arinn i rikisstjórninni. Ef Tóm-
as hefði nú verið klókur átti
hann að biða með frekari kröfur
um hærri álögur þangað til
menneru búnirað jafnasig eftir
skattasjokkið, sem virðist ailtaf
koma mönnum jafnmikið á
óvart. Einhverja tilburði hafði
Tómas I þá átt að leggja á aukn-
ar álögur áöur en skattarnir
komu, en það tókst ekki: olían
haföi „algjöran forgang”, eins
og ráðherrarnir I 1971 vinstri
stjðrninni afsökuðu sig með,
þegar allt var komiö I eindaga
varöandi efnahagsmál og Lúð-
vlk var á kafi að semja við alls-
konarerlendar sendinefndir um
fiskveiðar innan 200 mílnanna.
Sumir þessara samninga eru
meira að segja enn i gildi, og
það viö eitt af löndum Efna-
hagsbandalagsins: Belgfu.
Það er von að skattborgarar
þessalandsspyrjisig þegar þeir
virða fyrir sér álagningarseðl-
ana: Hvar eru nú breiðubökin,
er ekkiviretri stjórn I landinu og
ráða ekki vinstri menn i borgar-
stjórnil Skattseðlarnir bera þess
ekki merki að minnsta
kosti. Allskonar braskaralýður
sem flytur inn glingur og dót
virðist sieppa við arm skatta-
kerfisins. Hvar er þetta herta
skattaeftirlit sem félagar vorir
við Austurvöll hafa verið að
klifa á á undanförnum
árum? Hvar er rikistjórn hi'.ina
vinnandi stétta? Ef ekki verður
hvellur I þjóðfélaginu aö þessu
sinni, þá er máttur þjóðarinnar
algjörlega þrotinn. Er mót-
mæladótið orðið svo borgara-
legtallt saman, að þessir himin-
háu skattar fá jafnvel ekki rask-
aðró þess? Eina haldbæra skýr-
ingin á þessu á suövesturhorn-
inu er góða veðriö sem verið
hefur I höfuðborginni aö undan-
förnu. Fólk bókstaflega talað
nennir ekki að æsa sig yfir háum
tölum á skattseðlinum, vegna
góða veöursins. En hver er þá
skýringin hér I öðrum lands-
hlutum, þar sem harðindi og
kuldar hafa hrjáð ibúana. Jú
þeir eru vanir að þreyja þorr-
ann og góuna, og kippa sér ekki
upp við háa skatta.
hákarl
Bændur i hópi þeirra
hæstu
Það vakti athygli mina, loks-
ins þegar Mogginn barst okkur
hingaö að I hópi hinna skatt-
hæstu á Suðurlandi voru þrlr
bændur. Þeir komu fast á eftir
byggingameisturum oglæknum
hjá þeim á Suðurlandi. Hvernig
getur þetta gerst, eftir allan
barlóminn i Gunnari Guðbjarts
og Kó. Viö nánari eftirgrennslan
kom að visu i ljós, að þetta eru
kannski ekki bændur i skilningi
Gunnars og félaga en I augum
þeirra sem á mölinni búa eru
þessir þremenningar bændur og
ekkert annað. Þeir eru með
griðarstórt hænsnabú þarna
suöur I Rangárvallasýslu og
selja aöallega egg á Reykjavik-
ursvæðiö. En einhverjarhafa nú
tekjurnar verið þegar þeir
greiða um 27 milljónir saman I
opinber gjöld. Við þetta hlýtur
sú spurning að vakna, hvort
ekki sé rétt að taka upp stórbú-
skap á fleiri sviðum — þaö er
nefnilega ekki endalaust hægt
að láta tUfínningar og átthaga-
tryggð ráöa landbúnaðarstefn-
unni hér á landi. Þessir fimm
þúsund bændur veröa veskú að
hagaseglum eftir stjórnvöldum
rétt eins og til dæmis þeir fimm
þúsund sjómenn sem eiga allt
sitt undir móöur náttúru og
tækninni eins og bændurnir.
Það þýöir ekki annað en aö
ganga rösklega til verks i' þvl að
takmarka framleiðslu þeirra
búvara sem ekki seljast, og láta
arðsemissjónarmiðið ráöa fyrst
og fremst, en ekki tilfinningar
og átthagatryggð. Þaö er hægt
að hafa miklu meira upp úr
landinu með þvi að selja feröa-
mönnum aögang eða afnot af
þvl, I stað þess aö ýta undir hok-
urbúskap og harmavæl. Það
skal að vlsu viðurkennt að þaö
er betra um aö skrifa en I að
komast að koma þessu I fram-
kvæmd, en ég sé nú ekki betur,
og þarf ekki að 11 ta langt, en að
stórbúskapur eins og á sumum
bæjum i Eyjafirði gangi bæri-
lega. Að visu hafa eigendur
þessara búa ekki trónaö meðal
hæstu skattgreiðenda á Norður-
landi frá þvi ég fór að fylgjast
þar með álagningu, en engu að
siður viröast þeir komast vel af,
og það sama er held ég að segja
um stórbú á Suðurlandi. Þegar
talað er um stórbú i þessu
spjalii er ekki um að ræða kúa-
hjarðir eins og hjá þeim fyrir
„westan”, þ.e. I Vesturheimi,
heldur stórbú á Islenskan mæli-
kvarða.
Þessar landbúnaðarhugleiö-
ingar voru eiginlega utan dag
skrár eins og svo oft á Alþingi i
vetur, en álagningin á bræðurna
á Asmundarstöðum i Rangár-
vallasýslu virðist sanna aö þaö
er ekkieins erfitt fyrir fæti ogaf
er látið hjá bændum, ef skyn-
samlega er að búskapnum stað-
ið.
Hvað gera verkalýðs-
leiðtogar?
Þegar verkalýðsleiðtogar
vorir koma sólbrúnir og sællegir
frá ströndum Svartahafs innan
tlðar blður þeirra mikið og
margbrotiö verkefni. Ætla þeir
að láta rlkisstjórnina lifa, eöa
veröur efnt til nýrra kosninga
þar sem Sjálfstæðisflokkurinn
fær hreinan meirihluta — já
hvorki meira né minna. Það er
alveg ljóst að ef tir rúman mánuö
verða vísitölubætur á kaup
fimmtán tU tuttugu prósent.
Vinnuveitendatrlóið: Þorsteinn
Pálsson, Kristján Ragnarsson
og Davið Smjörllki Trópikana,
verður ekki seint á sér að reka
lipp ramakvein: „Atvinnuveg-
irnir þola þetta ekki”„Atvinnu-
reksturinn I landinu stendur
ekki undir þessu” og öll þessi
slagorð sem við þekkjum. En ef
trlóiðhefurhafteitthvaö til sins
máls, þá er þaömuna. Hver heil-
vita maöur sér að það er ekki
hægt að hækka oliu og bensln
um 50 prósent, láta gengið siga
um lOprósent oghver veithvaö,
án þess að spyrnt sé við fótum.
Enn ein uppstokkun efnahags-
mála hlýtur að fara fram á
næstunni, og kannski verða ráð-
herrarnir eitthvað raunsærri nú
en þegar þeir voru að setjast
fyrst I ráðherrastólana eftir-
sóttu. Forsætisráðherra sagði
nú að niu menn væru að hugsa,
en óneitanlega hefur það hvarfl-
að að manni að þeir hafi ekki
alltaf verið að hugsa um það
sem þeir eiga að hugsa um held-
ur eitthvað allt annað. ölafur
hugsar sjálfsagt stift, þvi ekki
segir hann margt oft á tiðum, en
margir hinna ættu nú aö hugsa
áður en þeir tala. Enginn þeirra
hefuraðvlsul þessarihrinu tal-
að um að lækka skattana, en
núna eftir að menn hafa fengiö
álagningarseðlana, væri þaö
áreiðanlega lausnaroröið, að
lofa þvi að lækka skattana og
reyna jafnframt að leggja þá
svolltiö sanngjarnar á. Ef fólk
trúir þeim loforðum i raun og
veruogfær verkalýðsleiðtogana
tii að berjast fyrir þessum lof-
orðum, er einhverjum áreiðan-
lega sama hvort vtsitölubæturn-
ar við upphaf næsta tlmabils
verða tvö eða tiu prósent.
Hákarl
Aöur en ég sný mér beint að
skreiðarsölumáium I Nigerlu, og
umboðslaunagreiðslum þangaö,
vil ég leyfa mér aö leggja sér-
staka áherslu á eftirfarandi at-
riöi:
1. Um fjölda ára hefur skreið
veriö seld til Nigerlu bæði frá
Islandi og Noregi. Viðteknar
umboðslaunagreiöslur munu
lengst af hafa verið fjórir af
hundraöi. t öll þessi ár hefur
engum fundist ástæða tU þess
að gera veður út af þvl.
2. Umboðslaun til Dieter Gins-
berg vegna skreiöarsölunnar
1977 voru tveir af hundraði eða
helmingur þesser tiðkast hafði.
Alls munu umboðslauna-
greiðslur til hans hafa numið
um fimmtlu milljónum króna
en ekki eitthundraöogfimmtiu
milljónum eins og Helgarpóst-
urinn taldi.
3. Umboöslaun til Dagazau voru
þrir af hundraði eða þrir f jórðu
afþvtsem venja var aö greiða.
4. Þaö væriverðugt verkefni fyrir
Helgarpóstinn að reikna, hvað
sparist I erlendum umboðs-
launum fyrir skreiðarframleið-
endur að fara þessar leiöir i
staö þeirra, sem heföbundnari
voru. Mér telst til að þaö nemi
alls um eitthundraðogtlu til
eitthundraðogfimmtán milljón-
um króna.
5. Ekki er mér kunnugt um að ein
einasta króna af þeim umboðs-
launum, er Dieter Ginsberg
fékk, hafi farið I fyrirgreiðslur
til annarra, enda þótt margir
hafi rétt okkur hjálparhönd i
skreiðarsölumálum 1977.
Hitt mun réttara, enda staðfest
i' skýrslum, að öll umboðslaun
Dieter Ginsberg hafi runnið til
styrktar hálf Islenzks fyrirtæk-
is, er þá var að hasla sér völl á
byggingarmarkaðinum I Ni-
gerlu og hann veitti forstöðu.
Þvimiöur mistókst þessi starf-
semi og mun Dieter Ginsberg
hafa tapað þar öllum slnum
umboðslaunum. Óþarft mun
þvi vera að öfundast yfir þeim
auöi i garð Ginsbergs.
6. Um umboðslaun til Dagazau
gilti allt öðru máli. Þar var það
upplýst frá upphafi, aö, ef við
óskuöum hans þjónustu, þá
fengisthúngegngjaldi, hvar af
hann yrði síðan að greiða til
annarra.
Hverjir þessir aðrir voru var
aldrei upplýst eða um spurt,
enda ekki I sjálfu sér atriði, svo
fremi að sú þjónusta, sem veitt
yröi svaraði til þess sem hún
kynni að kosta. Mun slðar I
þessum skrifum reynt að sýna
fram á það, aö hér fékkst geysi-
lega þýðingarmikil aðstoð fyrir
hlutfallslega Utinn pening.
Rannsóknarblaðamennska er
fremur nýtlzkulegtfyrirbæri hérá
Islandi og þvl ef til v ill ekki mótuð
sem skyldi.
Sllk starfsemi getur verið ágæt
og I mörgum tilfellum nauðsyn-
leg, einkum og sér I lagi, þar sem
rótgróin lýðræðislegþjóðfélög eru
að þróast ómeðvitað inn I óbreyt-
anleika gamalla venja og við-
horfa og viðjar fámennra hags-
munahópa.
En þessarri starfsemi fylgir
mikQ ábyrgð og stór vandi. Þaö
má ekki beita henni fyrst og
fremst til þess að þyrla upp órök-
studdum æsifréttum eða til upp-
setningar á breiðsiðu upphrópun-
um, eingöngu ætluöum til
1 aukningar sölu á því sem ella
hefur litla eftirspurn.
Sé henni hinsvegar beitt til
raunverulegrar rannsóknar eöa
leitar aö hinum óvilhalla og óvé-
fengjanlega sannleika, þá getur
hún leitt af sér ýmislegt gott, ver-
ið fjöldanum mikilsverður fróð-
leikur og jafnvel fyrirbyggt þá
siðferðislegu losun, sem ella á oft
á , tiöum greiöan aðgang að hin-
um lokuðu kerfum.
I samræmi viö það, sem hér er
sagt, heföi það veriö eðlilegra viö
rannsóknarblaðamennsku þessa
skreiðarmáls, að kynna sér betur
þær aðstæður er rlkjandi voru 1
Nlgeríu, þegar umræddir
skreiðarsamningar voru gerðir.