Helgarpósturinn - 27.07.1979, Blaðsíða 18

18
Föstudagur 27. júlí
1979. —helgarpásturinrL.
Nyjar stjömur og gamlar
Rickie Lee Jones
Þessa dagana er ung söng-
kona, Rickie Lee Jones a& nafni,
i einu af efstu sætum banda-
riska vinsældarlistans meö lag
sitt Chuck E. ’s in Love. Það er
tekið af fyrstu breiðskifu henn-
ar, og ber einfaldlega titilinn
Rickie Lee Jones.
Oft hafa popptónlistarmenn
hafiö feril sinn með glæsibrag,
en sjaldan hef ég beyrt eins
góða „fyrstu plötu” sem. þessa
plötu Rickie Lee Jones. Kemur
þar margt til: óaöfinnanlegur
hljöðfæraleikur, góður hljómur
(sound) og hljóðblöndun, en
Knack — skipuð Doug Fieger
(gitar), Berton Averre (sólógit-
ar), Bruce Gary (trommur) og
Prescott Niles (bassi) — var
stofnuð i fyrravor. Ifyrstu vildu
hljómplötmltgáfufyrirtækin
ekkert með þá hafa, en nú i vet-
ur þegar Knack hafði aflað sér
oröstirs sem „The Big Band Of
South California” og sjálfur
Bruce Springstein haföi komið
fram með hljómsveitinni á
hljómleikum, voru þau farin að
slást um þá. Það var Capitol
sem hreppti hnossið og nú er
komin út fyrsta plata hljóm-
sveitarinnar, og heitir Get The
Knack, Hún byrjaði á þvi að
fara i 74. sæti bandariska list-
ans, en tók siöan heljarmikið
stökk alla leið uppi 27 sætið og
stefnir enn hærra.
Tónlist Knack sækir fyrir-
myndir sinar til áranna uppúr
1960, hressilegt og skemmtilegt
rokk. Knack höfða mikið til
yngra- fólks, eða einsog Doug
Fieger höfuðpaur hljómsveitar-
innarsegir sjálfur: „Við viljum
skemmta táningunum og öðru
fólki sem er ungt i anda. Viö
syngjum um ástina, þvi það er
aöaláhugamál þeirra. Stelpur,
— það er það sem vaggið og
veltan (rock’n’roll) snýst um”.
Mikið rétt.
sveitarinnar, Ronald Isley,
njóta sin einna best, ekki sist I
laginu Lets’s Fall In Love.
Sem sagt: Winner Takes All,
er plata funkarans.
Carole King — Touch
The Sky
Við hófum þennan plötukynn-
ingarpistil á þvi að kynna upp-
rennandi kvenstjörnu i heimi
rokktónlistar og fer þvi vel að
ljúka honum, með þvi að segja
frá nýrriplötu,sem sú kona sem
lengst hefur náö i þessari tón-
list, varað senda frá sér. Það er
Carole King og platan heitir
Touch The Sky.
Carole King fæddist 9. febrú-
ar, 1942 i Ne w York og var farin
að geta hamrað á pianó fjögurra
ára gömul. Carole komst i
fyrsta skipti á varir almenn-
ings, þegar vinur hennar Neil
Sedaka samdi um hana lagið
Oh! Carol, sem var eitt vinsæl-
asta lag ársins 1959. Hún samdi
strax aftur Oh! Neil,enþað náði
ekki neitt.
En um þær mundirvar Carole
King gengin i eina sæng með
Gerry nokkrum Goffin. Saman
uröu þau eitt frægasta laga-
smiða-dúó rokksögunnar, að
undanskildum Lennon & Mc-
Cartney, ogsömdu ótallögfyrir
hinar og þessar hljómsveitir og
einstaklinga, og áttu oft nokkur
lög I ednu i' efstu sætum vin-
sældarlistanna.
Carole skildi við Goffin um
miðjan sjöunda áratuginn og þá
tók við timabil, þarsem hún lék
með ýmsum hljómsveitum ma.
Jo Mama og hún fór með James
Taylor i hljómleikaferð, en
Taylor hafði þá slegið i gegn
með lagi hennar, You’ve Got A
Friend. Nokkruáöurenhúnfóri
þessa ferð með Taylor, kom út
hennar fyrsta sólóplata, Writer.
önnur plata hennar Tapestry
sló svo heldur ai ekki í gegn.
Hún hefur selst i yfir 13 milljón
eintökum og var samtals 250
vikur á bandariska vinsældar-
listanum og mun vera næst
mest selda plata allra tima.
Og nú er Carole sem sagt búin
að gefa út nýja plötu. Og hún
ætti ekki að valda aödáendum
hennar vonbrigðum.
AÐ VERA MET-
SÖLUHÖFUNDUR
Á meðan Bandaríkjamenn flykkjast í kvikmyndahús
til þess að hræða úr sér líftóruna frammi fyrir þeim
hryllingsmyndum sem nú eru þar i tisku, er einn maður
sem enga sér. Hann heitir John Saul og er höfundur vin-
sælustu hryllingssögu sumarsins „Cry for
strangers". „Ég er alveg viti mínu fjær af hræðslu,
þegar ég sit heima og skrifa þessar sögur", segir
hann. „Að sjá slíka kvikmynd væri einum of mikið af
því góða."
fyrst og siðast lög og ljóð Rickie
Lee Jones og túlkun hennar á
þeim. Söngstill hennar hefur
verið lfkt við kokkteil blönduð-
um úr „Tom Waits i konuliki,
hvitri Billie Holiday og seinni-
tima LauraNyro”. Það er nokk-
uð til I þessu, en þegar allt kem-
ur til alls er ekki hægt að segja
annað en hún hafi sinn eigin
persónulega stil.
Lög og ljóð Rickie Lee Jones
kveða sannarlegavið nýjan tón.
Tónlistin myndi sennilega
flokkast sem blús-rokk. Ljóðin
eru þó kannski það sem hrifur
mann mest á þessari plötu og
leikræn tjáning þeirra i söng
Rickie Lee. Skiptast þar á
smellnar episkar frásagnir (td.
Easy Money og Danny’s All-
Star Joint) og hugljúfar
stemmningar (td. AfterHours
(tólf börum eftir góðanótt):.
Aö lokumvil ég benda þeim
sem eignast þessa plötu á að
hún nýtur sin best þegar hún er
spiluð frekar hátt.
Knack
— Get The Knack
Af öðrum nýstirnum sem eru
aö gera það gott vestanhafs um
þessar mundir má nefna rokk-
hljómsveitina Knack, sem kem-
ur frá kvikmyndaborginni
Hollywood.
Nú þegar sumar og sumarfri
leysa islenska velferðarborg-
arann almennt frá amstri hvers-
dagsins leita margir hvíldar i
bókum, og þá ekki sist bók-
menntalegu léttmeti eða af-
þreyingu. Sú tegund svokallaöra
afþreyingabókmennta sem trú-
lega nýtur mestrar hylli eru
sakamálasögur. Raunar þarf
ekki sumarfri til að lesa saka-
málasögur. Vitaskuld gripa
margir til þeirra sér til ánægju
árið um kring.
Þrátt fyrir óumdeilanlegar og
almennar vinsældir sakamála-
sagna og þrillera alls konar hef-
ur þessi bókmenntagrein ekki
notiö sannmælis og virðingar i
samfélagi bókmennta fyrr en til-
tölulega nýlega. Til skamms tima
var hún talin til ómenningar en
ekki menningar. Menn sem vildu
Isley Brothers
— Winner Takes All
Þá hafa gömlu góðu jaxlarnir,
ísleifsbræður, sent frá sér nýtt
tveggjaplatna albúm, sem þeir
kalla Winner Takes All.
Isley Brothers hafa verið að
undanfarin tuttugu ár eða svo.
Fyrsta áratuginn ge** mikið á
og hljómsveitin var sifelltað taka
breytingum ( Jimi Hendrix lék
með þeim á timabili) og það er
eiginlega ekki fyrr en 1973 að
þeir öölast verðskuldaða athygli
almennings.Þágáfuþeir lika út
eina bestu funk-rokk plötu allra
tima, en hún heihr 3+3.
Isley Brothers hafa alla tið
siöan verið I fremstu röð funks-
ins með Stevie Wonder ofl. Og
þeir hafa aldrei „diskóserast”
ef svo má segja, þó tónlist
þeirranjóti sin mjög vel á slfk-
um stöðum, enda er diskóið
upprunnið i þeirri músik sem
Isley Brothers, O’Jays ofl. léku i
byrjun þessa áratugs (og hafa
reyndar leikið siöan).
Um þessa nýju plötu þeirra
bræöra, Winner Takes All, er i
sjálfu litið annað aö segja en að
hér er á ferðinni fúnk einsog það
gerist best. Hlið eitt og tvö eru
mjög friskar og hraöar, meðan
þrjúogfjögureru róleg.ri
sál-ballöður og þykir mér þar
hinn stórgóði söngvari hljóm-
látast hafa „góðan” bókmennta-
smekk stálust til að lesa bækur af
þessu tagi. 1 frægri grein um
sakamálasögur, „Who Cares Who
Killed Roger Ackroyd?”, sagöi
bandariski bókmenntafræðingur-
inn Edmund Wilson m.a. að lestur
slikra bóka væri „timasóun og
niðurlæging fyrir vitsmuni
manna”.
Þetta var skrifað áriö 1945. Þá
voru flestir kollegar hans honum
sammála. Siðan, — með vaxandi
áhuga fræöimanna á alþýölegri
menningu svokallaöri og með
beinskeyttum varnarræðum höf-
unda eins og Graham Greene, W.
Somerset Maugham o.fl. fyrir
hönd sakamálasögunnar, — hefur
eðli og uppbyggingu þessara
sagna verið gefinn aukinn gaum-
ur. Menn hafa komist að þeirri
reyndar. augljósu niðurstööu að
John Saul hafði alltaf dreymt
um aö gerast leikritahöfundur, en
var alltaf sagt að handrit hans
væru betur fallin til lestrar en
leiks. Er hann var i New York,
árið 1976, stakk bókaútgefandi
nokkur upp á þvi við hann, að
hann kynnti sé þær bækur sem
mest seldust. Þetta var ár
hryllingsbókmennta. Saul settist
niður og 28 dögum síðar haföi
hann lokiö viö bókina „Suffer the
children”.
Skáldsagan fyrir sumarið 1980
er þegar tilbúin og ætti Saul þvi
að sinna áhugamáli sinu, að vinna
við söngleik.
Peter Benchley, höfundur
„Ökindarinnar” og „The Deep”,
hefur sent frá frá sér nýja bók,
sem heitir „Eyjan”. Eins og
sakamalasögur þarf að sortera
eins og aðrar sögur. Þær eru ekki
vondar bara vegna þess aö þær
fjalla um sakamál. Innan þessa
flokks sagna skrifa og hafa
skrifaö ýmsir höfundar sem nota
sakamálagrunn til aö byggja á
marktæk og ekki sist skemmti-
leg bókmenntaverk. Þar
skrifa lika höfundar rusls af þvi
tagi sem Edmund Wilson hélt að
bókmenntagreinin væri I heild.
Þegar menn fá sér sakamála-
sögu til lesningar, innan sumar-
fris eöa utan, skiptir þvi talsverðu
máli að þeir vandi valið. Þeir
geta fengiö afþreyingu af
grynnsta tagi, reista á tómum
formúlum og týpum. Þeir geta
lika fengiö gilda Skáldsögu, sem
veitir I senn spennu og ánægju, og
innsýn I þjóöfélag og einstakl-
inga. Auðvitað hefur hver sinn
smekk i þessu efni eins og öðrum
en ekki væri úr vegi að velta upp
hinar fyrri.verður hún kvikmynd-
uð. Bókin greinir frá sjóræn-
ingjum á okkar dögum. Hug-
myndin aö bókinni varð til á
þrennan hátt. Benchley komst
persónulega i kynni við eitur-
lyfjaræningja, hann komst i
skýrslu Strandgæslunnar, þar
sem segir aö 610 hafi týnst á svæði
einu við Bahama eyjar. Þá var
hann einnig heillaður af fjarlægð
eyjanna. Efnisbygging sögunnar
Chandler
hér og nú nokkrum góðum nöfn-
um sem menn geta, — ef þeir
vilja — haft i huga þegar þeir
velja sér sumarfrislesningu.
Mörgum dettur sjálfsagt fyrst i
hug evrópsk nöfn eins og Agatha
Christie og Georges Simenon
þegar minnst er á sakamálasög-
ur: Agatha með sinar aristó-
kratisku ensku dagstofumorðgát-
ur þar sem sérvitringar eins og
Hercule Poirot eða Miss Marple
eru I stjörnuhlutverkum og
Simenon með sálfræðilegar kann-
anir sinar á mannlegu atferli i
bókunum um lögguna góðu
Maigret. Bæði standa þau fyrir
sinu.
En trúiega er samt bandariska
sakamálasagnaheföin einna
frjósömust, enda kannski Banda-
rikin frjósamasti jarövegur
glæpa og spillingar á þessari öld.
þyrmdi svo yfir hann dag einn er
hann hallaði sér aftur á bak i
tannlæknastólnum.
Benchley er ekki enn byrjaður
að vinna að næstu bók sinni. Þess
i stað notar hann morgnana til
þessaðsvaraþeim mörgu bréfum
sem hann fær. Þeirra á meðal,
eru mörg þar sem börn eru aö
spyrja um „Ökindina”. Siðdegin
notar hann til að spila tennis og á
kvöldin er hann barnapia á
meðan kona hans sinnir stjórn-
málum og söng.
„Ég var alls ekki áfjáður að
koma i þetta viðtal. Mér finnst
það viröingarskortur, þegar rit-
höfundur er aö auglýsa bók eftir
sig.”
Þeir eru margir rithöfundarnir
sem segja þessi orð, en notfæra
sér þó hvert tækifæri sem þeir fá
til að auglýsa sig. En þegar
rithöfundurinn Trevanian segir
þessi orð við blaðamann N.Y.T.
Book Review, meinar hann
það. Hann gengur svo langt, að
hann leynir sinu raunverulega
nafni.
Nafnaleyndin helgast af
tvennu. í fysta lagi skrifar hann
um mismunandi hluti undir
mismunandi nöfnum, og i öðru
Sú hefö á reyndar margar undir-
deildir. En megineinkenni flestra
bandariskra sakamálasagna er
visskaldranaleiki,blanda afkald-
hæðni og harðneskju: Menn veröa
að vera töff þvi llfið er töff. Sumir
þessara höfunda nota kaldrana
leikann hins vegar sem skjöld til
varnar býsna rómantiskri lifssýn.
Þeir tveir höfundar sem hófu
bandariska sakamálasagnagerð
til vegs og virðingar fyrr á öldinni
voru Dashieli Hammett (1894-
1961) og Raymond Chandler
(1888-1959) . Báðir hafa þeir
einkaspæjara I miðpunkti flestra
sagna sinna, báöir bregða þeir
upp nöturlegum myndum af þjóð-
félagslegri og mannlegri spillingu
báðir eru þeir af hinum harö-
soðna stílskóla, en áherslur
þeirra eru samt ólikar. Hammett
er róttækari, afdráttarlausari i
kaldrifjun bóka sinna. Chandler
er i botninum rómantiker.
Dashiell Hammett skrifaði
fimm skáldsögur. Sérstök meö-
mæli fá Red Harvest, The
Maltese Falcon og The Thin Man.
Aðalpersónur hans eru sjaldan
mikið „betri” en hiö spillta um-
hverfi þeirra, sem Hammett lýsir
af vöövamikilli stilgáfu. Chandler
REYFARAKA UP
— Stiklað á nokkrum amerískum glæpasagnahöfundum
sem gott er að grípa til í fríinu