Helgarpósturinn - 18.07.1980, Page 20

20
ég man ekki eftir a& hafi tekiö
jafnstórt pláss á svona yfirlits-
sýningu. Eftir Kjarval er hiö
merkilega portrett af Ragnari i
Smára. Hér er þó hlutur kvenna
bestur og veigamestur. „Sjálfs-
mynd” (38) Júliönu Sveins-
dóttur er meistaraverk sem
sýnir aö höfundurinn var ein-
hver snjallasti portrettmálari
sem Islendingar hafa átt. Þá
eru myndir Ninu Tryggvadóttur
af þeim Þorvaldi Skúlasyni (41)
og Halldóri Laxness (42) meö
þvi besta sem viö eigum i gerö
Frá ASl sýningunni: mannamynda. Af álika þrótti og
ffnleik er mynd Louise
Úrval íslenskrar myndlistar
Þaö er ekki langt slöan ég
fjaliaöi um málverkagjöf þá
sem Sverrir Sigurösson og Ingi-
björg Guömundsdóttir kona
hans, gáfu Háskóla Islands. Sú
gjöf er nú oröin visir aö rann-
sóknasafni og mikil lyftistöng
fyrir listfræöideild skólans.
Þvi var likt variö, er Ragnar
Jónsson i Smára gaf „samtök-
um Islensks erfiöisfólks” lista-
verkagjöf þá, sem seinna varö
uppistaöan I safni ASl. Þetta
var áriö 1961 og tæpum tuttugu
árum siöar er listasafniö komiö
I veglegt húsnæöi aö Grensás-'
vegi 16, meö fallegum sýningar-
sal og góöri geymslu.
Upphaflega var gjöf Ragnars
120 verk, en meö árunum hefur
bæst viö fjöldi annarra, svo aö
nú eru i safninu á fjóröa
hundraö listaverka. Þetta safn
ásamt hinu 360 fermetra hús-
næöi er hlutafélag i eigu um 40
verkalýösfélaga.
Efalaust tekur þaö almenning
nokkurn tima aö átta sig á þvi,
aö inn viö Grensásveg standi
eitthvert veglegasta listasafn
landsins. En svo er salurinn
bjartur og glæsilegur, aö vart
liöur á löngu áöur en hann
veröur vinsæll og fjölsóttur.
Þess skal getiö aö listasafniö
hefur staöiö fyrir fjölda sýninga
um iandiö og á vinnustööum auk
annarrar kynningarstarfsemi.
Nú er hafin sumarsýning I
Listasafni Alþýöusambandsins,
sem stendur til loka ágúst-
mánaöar. A sýningunni eru 60
verk, eins konar úrval Is-
lenskrar myndlistar. Perlurnar
eru margar. Hér er þristirniö
Asgrimur, Kjarval og Jón,
nokkur málverk eftir hvern.
Þaö er merkilegt meö Asgrim,
hvaö hann gat komist upp meö
aö nota marga liti I einu mál-
verki án þess aö klúöra þvi.
Myndimar „Sklöadalur” (5) og
„Silfra á Þingvöllum” (6) eru
ágæt dæmi um slikt. Andstæöa
hans, Jón Stefánsson, var spar-
samari I litavali. Tvær fallegar
myndir sanna þaö ótvirætt.
„Litiö skip á vlöu hafi” (35) og
„Blóm” (37) eru litlar en ákaf-
!ega sterkar. Hin flennistóra
mynd hans, „Sumarmorgunn á
Suöurlandi” (36) er mun lakari.
Þó veröur aö segja þaö um Jón,
að þegar hann skaut yfir
markiö, geröi hann þaö meö
sama brió og þegar hann hitti
beint I þaö. Pródúkt Jóhannesar
:S. Kjarval er einnig nokkuö
misjafnt. Hér er „Fjallamjólk”
(28), einhver frægasta mynd,
sem máluö hefur veriö á þessu
landi, „Sólarlag á hafi” (29)
greinilega undir áhrifum frú
Turner. Hins vegar finnst mér
„Regnboginn’” (27) frekar
hæpin. Hér gætir áhrifa frá
frönskum symbólisma (Redon),
sem er ekki mjög djúpur.
Eitt er þaö sem mjög setur
svip sinn á þessa sýningu. Þaö
er hiö mikla magn frábærra
andlits- og mannamynda, sem
Matthiasdóttur af Ninu (40). Af
öörum góöum mannamyndum
má nefna mynd Þorvaldar
Skúlasonar af Ölafi Jóhanni Sig-
urössyni (57), sem er lipurlega
gerö, „Jakob Thorarensen”
(50) eftir Snorra Arinbjarnar og
„Sjálfsmynd” (48) Siguröar
Sigurössonar.
Millikynslóöin, þ.e. þeir mál-
arar sem fæddir eru á fyrsta tug
þessarar aldar, eiga mjög sterk
og jafngóö verk á sýningunni.
„A stööli” (16) og „Gamla búö-
in” (17) eftir Gunnlaug Schev-
ing, eru i flokki bestu verka sem
eftir hann liggja. Eftir Þorvald
Skúlason eru hér frábær verk.
Aö öörum ólöstuöum, er,,l eld-
húsinu” (59), fallegasta upp-
stilling sem ég hef séö eftir ls-
lenskan málara. „Sjóvinna”
(58) er einnig hrifandi verk.
Eftir Jón Engilberts eru tvær
smámyndir mjög góöar, grafik-
myndin „Fólk, þrjár kynslóöír”
(32) og litblýantsmyndin
„Verkamannafjölskylda” (31).
Svavar Guönason á tvær
myndir á þessari sýningu,
„Fönsun, sexapil” (52) og „Há-
göngur” (53), báöar stórkost-
legar. Þaö leikur litill vafi á
stööu Svavars meöal Islenskra
málara. Hann er sennilega
mesti koloristi sem viö höfum
átt.
Vegna þess hve sumarsýning
Listasafns ASl er yfirgrips-
mikil, hef ég hér tint fátt eitt til
og þó er af nægu aö taka I viö-
bót. Mikiö er af góöum verkum
yngri manna, allt til yngstu
kynslóöa. Hér er þvi sannkölluö
sumarsýning á feröinni og trúi
ég aö fólk eigi eftir aö sækja
hana vel, vegna þess hve fjöl-
breytt og vandaö úrtak af Is-
lenskri myndlist hún spannar.
Föstudagur 18. júlí 1980 —helgarpástunnn-
Fulltrúi hins forna
jass faiiinn í valinn
1 jánúar siöastliönum lést 95
ára gamalmenni i Kaliforniu.
Sllkt væri ekki 1 frásögu færandi
heföi hinn látni ekki veriö Ed-
ward „Montudie” Garland fyrr-
um bassaleikari Buddy Bold-
ens.
Buddy Bolden er elsti djass-
leikarinn sem þekktur er og tal-
inn hafa stofnaö fyrstu djass-
hljómsveit veraldar um 1890 i
New Orleans. Hann náöi ekki aö
leika inná hljómplötur, en þeir
stakk priki oni mjólkurbrúsa og
strengdi vir á. Vinur hans Kid
Ory, fyrsti stórtrombónublásari
djassins, smiöaöi sér banjó úr
vindlakassa og saman féku þeir
fyrir utan vertshúsin I New
Orleans til aö næla sér i vasa-
peninga.
Þrettán ára lék Ed Garland á
trommur i ýmsum New
Orleanslúörasveitum og 1904
var hann kominn á bassann hjá
Buddy Bolden. 1906 lék hann
sem heyröu hann segja aö
trompetleikur hans hafi veriö
óhemju kraftmikill-
Ungur byrjaöi Ed Garland aö
leika tónlist og fyrsta hljóöfæri
sitt smiöaöi hann sjálfur. Hann
meö Freddy Kneppard, sem var
einn helsti trompetleikari I New
Orleans. Honum var fyrstum
svartra manna boöiö aö leika
djass inná hljómplötu en
neitaöi, þarsem hann hræddist
ÞRÍR ÍSLENDINGAR
SÝNDU í ÞÝSKALANDI
^,Ég held aö hún hafi tekist á-
gætlega, og menn eru ánægöir
meö þetta”, sagöi Einar Hákon-
arson listmálari i samtali viö
Helgarpóstinn, en I mai mánuöi
siöastliönum var haldin sýning á
verkum eftir Einar, Baltasar og
Leif Breiöfjörö I þýska smábæn-
um Wipperfurt i nágrenni Kölnar.
Sýndi Einar þar málverk, Baitas-
ar graflk og Leifur glermyndir og
skyssur af glermyndum.
Einar sagöi, aö tildrögin aö
þessari sýningu heföu veriö þau,
aö bæjarráös- ■
fulltrúi frá
Wipperfurt hafi
veriö á ferö hér
og sýnt áhuga á
aö fá senda
héöan sýningu,
og sagöiEinar,
aöaf þessari
sýningu heföi
ekki getaö oröiö
nema vegna
velviljaFlugleiöa.
Pétur Eggerz
sendiherra Is-
Einar
lands I Bonn opnaöi sýninguna,
sem fór fram I gömlu klaustri,
sem búið var aö breyta i félags-
og menningarmiðstöð fyrir bæj-
arbúa. Sýningin, sem stóö I hálfan
mánuö, hlaut góöar viötökur.
Einar var spuröur aö þvl hvort
staöiö heföi til aö sýningin færi
viðar.
„Okkur stóö til boöa aö senda
hana víöar”, sagöi hann, „en
okkur þtítti kostnaöurinn of mik-
ill, þannig aö viö hættum viö
þaö.”
Leifur
Baltasar.
L yfseðill handa pírómönum
Hafnarbió: 1 eldlinunni (The
Firepower). Ensk-bandarlsk.
Argerö 1978. Leikstjóri:
Michael Winner. Handrit:
Gerald Wilson. 1 aðalhiut-
verkum: Sophia Loren, James
Coburn, O.J. Simpson og Eli
Wallach.
„Svona á þetta aö vera — eitt-
bló. Þá rann sem oftar upp fyrir
mér hvilik hyldýpisgjá er milli
okkar þessara sjálfskipuöu
kvikmyndarýna og hinna sem
sækja t.d. fimm-bíóin sem
kappsamlegast.
Þegar þarna var komiö sögu
var aö visu ekki búiö aö slátra
nema svo sem hálfum tug

Kvikmyndir
eftir Björn Vigni og Guöiaug Bergmundsson

hvaö sem heldur manni viö efn-
iö allan timann,” sagöi gamli
maöurinn viö hliöina á mér
fram i anddyrinu þar sem viö
drukkum kókiö I hléinu i fimm--
manna, eyöileggja álika mörg
ökutæki og brenna svo sem eins
og eina villu. En þetta átti allt
saman eftir aö batna, þvi aö
áöur en yfir lauk lágu aö
Coburn fær nóg aö blta og
brenna I Hafnarblói um þessar
mundir.
minnsta kosti tveir tugir manna
I valnum, állka margir bllar
höföu sprungiö I loft upp auk
þyrlu og lystisnekkju og amk.
tvö hús hrunin til grunna.
I gegnum alla þessa tor-
tlmingu spásseruöu Sophia
Lóren og James Coburn eins og
lifiö væri dans á rósum. Sophia
var aö vlsu búin aö missa mann-
inn sinn og friöil en þaö skipti
engu þvl alltaf má róa á önnur
miö. James Coburn gat á ný
látiö af sinni gömlu iöju sem
leigumoröingi og fariö aö dæmi
Birtings — aö rækta garöinn
sinn. Hann var búinn aö koma
þriöja rikasta manni heimsins
bak viö lás og slá, þrátt fyrir
viösjárveröa aöstoö Sophiu.
Sú var tlöin aö maöur haföi
trú á þvi aö Michael Winner
heföi alla buröi I þaö aö búa til
góöar spennumyndir. Hann
viröist hins vegar sjálfur hafa
misst alla trú á þaö löngu á
undan okkur hinum. Núna virö-
ist hann leggja allt kapp á aö
búa til lúxusútgáfur af sjón-
varpsmyndaþáttum á borö viö
Dýrlinginn enda greinilega tölu-
vert upp úr þvi aö hafa. Fyrir
mitt leyti finnst mér Dýrlingur-
inn skemmtilegri. Hann tekur
skemmri tima i sýningu.
1 eldlinunni er mynd sem allir
aöstandendur hafa gert meö þaö
eitt i huga aö græöa svolitiö á
henni. Þetta er greinilega mynd
af því tagi sem hvorki Sophia
Loren né James Coburn og hvaö
þá Eli Wallach hafa lagt á sig aö
sjá eftir aö hún var fullgerð. Ég
efast meira aö segja um aö
Winner sjálfur hafi nennt aö
skoöa hana nema þá kannski i
klippiborðinu.
Þaö er þvl kannski ekki aö
undra aö þaö sótti aö mér eftir-
farandi limra á leiö út úr bló:
There was a man named
Winner,
a great filmart sinner.
He bought lot of stars,
and exploded cars,
but his films got thinner and
thinner.
— BVS
FRÆNDGARÐUR OG
SKAKKUR TANNGARÐUR
Atökin um auðhringinn (Blood-
line). Bandarisk, árgerð 1979.
Handrit: Laird Koenig, eftir
skáldsögu Sidney Sheldon. Leik-
endur: Audrey Hepburn, Ben
Gazzara, James Mason, Irene
Papas, Maurice Ronet, Romy
Schneider, Omar Sharif, Gert
Fröbe, Michelle Philips,
Claudia Mori. Leikstjóri:
Terence Young.
Frændur eru frændum
verstir. Ég hygg aö þetta sé
máltæki, en ekki veit ég hvaöan
þaö er upp runniö. Sidney Sheld-
on kannast aila vega viö þaö, og
er þaö fyrir mestu. Og sem
meira er, hann tekur það á
oröinu og notar óbreytt, at-
burðalega séö, i skáldsögu sina,
sem Terence Young hefur nú
gert kvikmynd eftir.
Atökin um auöhringinn
illri lukku stýra.
Litli Bakkabræörunginn
botninn finnur dýra.
Já, kvikmynd sagöi ég hér aö
ofan. Ja, i þeirri merkingu aö
þarna eru á feröinni raöir ljós-
mynda, væntanlega 24 á
sekúndu, sem hreyfast þegar
þeim er rennt fyrir framan ljós,
á sama hraöa.
En meira um frændurna, ekki
má gleyma frænkunum, þvi þær
eru þarna lika. Einn er þing-
maöur, eða er hann kvæntur
frænku? Alla vega á þetta lið
allt hlutabréf i stórri lyfjafabr-
ikku, hverrar höfuöpaur er
drepinn i ölpunum, þegar hann
var aö klifra á gamals aldri,
nema hann hafi þegar tekiö
yngingarlyfiö, hver veit? Við
dauöa hans vilja allir maka
krókinn sinn, — enda allir
skuldugir upp fyrir haus, eins og
Omar Sharif, sem liklega er
kvæntur einni frænkunni, þvi
ekki er hann frændi. Hann
skuldar meölög meö þrem
sonum, sem hann á i lausaleik
meö sömu konunni. I kaupbæti
eru þeir allir meö skakkar
tennur. — Allir nema dóttir hins
látna, sem mér skilst aö hafi
veriö rúmlega tvitug I bókinni,
en er hér leikin af Audrey Hep-
burn (sic!). Upphefjast nú
ráöageröir ýmsar til aö drepa
hana, sem aö sjálfsögöu ekki
takast. Fær moröinginn (sá sem
drap fööur hennar og reyndi aö
drepa hana) makleg málagjöld i
lok myndarinnar, alveg eins og
þaö á aö vera.
Inn i þetta fléttast atriöi þar
sem veriö er aö taka pornó-
myndir til heimabrúks, en
tengjast söguþræöinum sjálfum
ansi lauslega, nema til aö sýna
perversjón moröingjans, sem
stóö á bak viö þær.
Heimur hins alþjóðlega viö-
skiptalifs, þar sem allir eru á
þönum heimshorna á milli til að
fela andlegan ömurleika sinn
(þetta á bæöi við um persón-
urnar og alla höfunda verksins
frá upphafi).
Svo eigum viö lika aö dást aö
löggutölvunni, sem veit allt um
alla, meö öörum oröum lög-
reglurlkinu.
„Þetta er grimmur heimur”,
segir saklaus dóttirin þegar hún
sér hundana sem notaöir eru
sem tilraunadýr við lyfjafram-
leiösluna.
Svei attan.
—GB