Helgarpósturinn - 18.07.1980, Blaðsíða 27

holrjarpnerh irínn Föstudagur is. íúií i9so
27
Þaö ætlar aö veröa slök „feröa-
mannavertiö” á Islandi i ár. 16%
fækkun I fyrra, og svipuö fækkun
sé litiö á fyrstu sex mánuöi árs-
ins. Nýting hótelanna var slæm i
mai og júni og illa litur út meö júli
og ágúst. Svo hlálega vill til, aö
meira aö segja ráöstefnuhald er
litiö i júlt. Oft hefur veriö amast
viö þvi á háannatimanum, en nú
þegar ráöstefnurnar gætu bjarg-
aö hótelunum eru þær ekki fyrir
hendi. Og forráöamenn feröa-
mannaverslananna kvarta yfir
dauflegum viöskiptum.
Astæöur minnkandi feröa-
mannastraums til landsins eru
taldar margar. Dýr fargjöld,
ótryggar samgöngur vegna tiöra
verkfalla og veröbólga eru oft
taldir aöal bölvaldarnir. Margir
telja þó samdrátt I feröalögum
um heiminn yfirleitt þyngri á
Tekjur af erlendum feröamönnum eru ódýrari gjaldeyrir sem viö
getum aflaö okkur. 1 ár ætiar sá gjaldeyrir þó aö koma tregar inn en
oftast áöur.
SLÖK FERÐAMANNA VERTÍÐ
metunum, en hann hefur oröiö
vegna slæms efnahagsástands
viöa um heim. Veöráttan I Norö-
ur-Evrópu þaö sem af er sumri
viröist lika hafa sitt aö segja.
Þrátt fyrir allt virtist ekki rikja
svartsýni meöal þeirra manna I
feröamannabransanum, sem ég
ræddi þessi mál viö. Steinn
Lárusson i Orval, sem hefur um-
boö fyrir færeysku ferjuna Smyr-
il, gat meira aö segja upplýst, aö
þar viröist ætla aö veröa aukning
frá þvi i fyrra.
— Þaö er komiö ivið meira meö
Smyrli en á sama tima i fyrra. 1
tveimur siöustu feröunum komu
500 manns, meö um 100 bila, og
þeir eru mjög hressir Færeying-
ar, álita aö traffikin muni aukast
um 20—25% frá þvi i fyrrasumar,
sagöi Steinn.
Kjartan Lárusson, forstööu-
maöur Feröaskrifstofu rikisins,
sagöi þaö enga spurningu, aö þeir
heföu oröiö varir við minnkandi
feröamannastraum.
— Minnkunin var mest i júni á
þvi sem viö köllum lausatraffik,
þaö er á fólki sem gjarnan feröast
á bilaleigubilum og gistir á Eddu-
hótelunum. Þaö er þó heldur fariö
aö færast lif i þaö núna og er ekki
seinna vænna, þvi ef ekki nú, þá
aldrei. Föstu hópferðirnar eru
hinsvegar svipaöar og I fyrra. Hin
hrikalega stærð i þessu er hins-
vegar sú, aö feröamönnum frá
Vestur-Þýskalandi hefur fækkaö
um 35%, en þar er aöal markaös-
svæöiö okkar, sagöi Kjartan.
- Þótt feröamönnum hafi fækk-
aö um 16% til júnlloka er aöal
timinn eftir. Annars er sama sag-
an hvert sem litið er i Evrópu,
ferðalög hafa allsstaöar dregist
saman. Astæöurnar eru oliuverö-
hækkanir og allskonar óáran og
óvissa i efnahagslifinu. Hvaö
tsland varöar hafa verkföll sitt aö
segja, þetta fréttist allt saman
meö þaö sama. Þannig hafa
sprengjuhótanirnar á Spáni dreg-
iö úr feröamannastraumnum
þangaö, sagöi Ludvig Hjálmtýs-
son ferðamálastjóri, þegar ég bar
þessi mál undir hann.
Þaö má segja, aö Flugleiöir
hafi hönd á púlsi hvaö feröa-
mannastrauminn áhrærir. Hvaö
segir Sveinn Sæmundsson blaöa-
fulltrúi félagsins um ástandiö?
— Viö höfum fundiö, að þaö er
minna um aö vera, bæöi I flugvél-
unum og á hótelunum okkar. A
Evrópuleiöunum er nánast sama
sætaframboð og I fyrra, en þaö
vantar tiu prósent upp á sama
farþegafjölda. I Amerikufluginu
var dregiö úr sætaframboöinu
rúmlega um 30%, en þar vantar
meira en 40% á sama farþega-
fjölda og i fyrra, sagöi Sveinn.
— Ástæöurnar fyrir þessu eru
margar. Ein er sú, aö Amerlku-
menn feröast minna til Evrópu en
áöur, og i fyrsta sinn siöan túr-
ismi hófst á tslandi eru þeir
minna en helmingur farþega á
Norður-Atlantshafsfluginu, sagöi
hann.
Sveinn vildi fyrst og fremst
kenna sifelldum verkföllum um
minnkandi feröamannastraum til
tslands, og Konráö Guðmundsson
hótelstjóri á Hótel Sögu tók I
sama streng.
— Þaö er mjög áberandi hvaö
þaö hefur fækkaö mikiö i ferða-
mannahópum, sem koma hingaö,
og auk þess’hefur koma margra
hópa veriö afboöuö sökum þess aö
ekki hefur tekist aö selja I ferö-
irnar. Einstaklingar sem feröa-
menn sjást ekki lengur. Viö erum
á eyju, og fólk hættir ekki á aö
komast ekki héöan á áætluöum
tima, vegna verkfalla, sagöi
Konráö.
Ekki vildi Konráö samþykkja,
aö dýr hótel fældu ferðamenn frá,
þvert á móti væru islensk hótel
Kjör Ronalds Reagans til for-
setaframboös fyrir Repúblikana-
flokkinn á útnefningarsamkundu
I Detroit var frekar krýning en
kosning. Orslit voru ráöin löngu
fyrirfram, strax I upphafi for-
kosninganna á útmánuöum.
Reagan vann 30 af 33 for-
kosningum flokks sins i fylkjum
Bandarikjanna og kom til út-
nefningarsamkundunnar meö
stuöning hartnær 1700 fulltrúa af
1994.
.* Kvikmyndaleikarinn frá Kali-
forniu er aö dómi hægri manna I
rööum repúblikana kjörinn til aö
taka upp merkiö sem annar Kali-
forniumaöur, Richard Nixon,
Reagan.
VAL REAGANS Á VARAFORSETA
EFNI SÝNIR HVERT HANN STEFNIR
flekkaöi svo herfilega, þegar
hann hröklaöist úr forsetaem-
bætti rúinn trausti og æru. Litlu
munaöi aö Reagan sigraöi Ford
forseta, eftirmann Nixons, viö út-
nefningu forsetaefnis fyrir fjór-
um árum. Slöan hefur Reagan
unniö ósleitilega aö því aö þétta
net stuöningsmanna sinna I aöal-
vigjum repúblikana, meö þeim
árangri aö nU mátti heita aö út-
nefning hans væri fyrirsjáanleg
áöur en val fulltrúa á flokksþingiö
I Detroit hófst.
Utan Bandarikjanna er venja
aö kalla þessar samkomur
flokksþing, en þaö gefur af þeim
villandi mynd. Bandariska heitiö
Nominating Convention, út-
nefningarsamkunda, á miklu
betur viö. Þarna er ekki um aö
ræöa flokksþing meö þeim hætti
sem Evrópumenn eiga aö venj-
ast, heldur samkomur sem hafa
aö höfuöverkefni aö velja hvorum
stóru, bandarisku flokkanna
merkisbera i forsetakosningum.
Otnefningarsamkundurnar
ganga aö vísu frá stefnuyfirlýs-
ingum og gera aörar samþykktir,
en þær eru hvergi nærri eins bind-
andi og hliöstæöar ályktanir væru
hjá evrópskum flokkum. BIÖi
frambjóöandi flokksins ósigur, er
stefnuyfirlýsingin i reynd grafin
og gleymd, næsta útnefningar-
samkunda er vis til aö fitja upp á
plaggi geróliku þvi sem flokkur-
inn meö sama nafni setti saman
fjórum árum fyrr. Nái hins vegar
forsetaefni kjöri, er hann frjáls aö
þvi hvort og hvernig hann fer meö
stefnuyfirlýsingu útnefningar-
samkundunnar sem valdi hann til
framboös. Umboö kjörins forseta
kemur frá þjóöinni en ekki flokks-
mönnum hans. Honum er frjáist
aö móta stefnu stjórnar sinnar
meö þvl einu tilliti til stefnuyfir-
lýsingar útnefningarsamkundu
sem hann telur sér henta.
Ronald Reagan sýndi meö vali
varaforsetaefnis I framboö meö
sér, aö hann hyggst fara sinar
eigin götur, en ekki láta þann tak-
markaöa en herskáa hóp sem
hann notaöi sér til fulltingis á
framabrautinni segja sér fyrir
verkum. George Bush reyndist
Reagan skeinuhættastur af
keppinautum I forkosningum og
er allt annað en vel séöur hjá
hægri mönnunum sem skipa út-
nefningarsamkunduna aö mikl-
um meirihluta, en skoöanakann-
anir hafa sýnt aö I kosningum
væri Reagan meiri styrkur aö
Bush en nokkru ööru varaforseta-
efni. Þvi varö Bush fyrir valinu,
þegar Gerald Ford fyrrum forseti
neitaöi aö þiggja varaforseta-
sætiö á kjörseölinum, nema
Reagan gæfi honum tryggingu
fyrir aöstööu til aö móta
stjórnarstefnu aö verulegu marki
aö sigri unnum.
1 stefnuyfirlýsingu út-
nefningarsamkundunnar i
Detroit er þræddur óskalisti
hægri arms repbúblikana I smáu
sem stóru. Þar er lýst fylgi viö
framleiöslu nýs vopnabúnaöar og
eflingar herafla, sem kosta
myndi aö fróöustu manna yfirsýn
ódýrari en t.d. á Noröurlöndun-
um. Maturinn væri hinsvegar
dýrari, og færi sifellt hækkandi.
Hinsvegar benti hann á, aö hér
þyrfti ab taka upp afslátt á hótel-
um á aöal feröamannatimanum
og reyna aö skipuleggja ráöstefn-
ur á þeim tima, en nú er allt ráö-
stefnuhald á Isiandi óskipulagt.
Maður sem þekkir innviöi
islenskra feröamála vel hélt þvi
fram viö mig, aö stór skýring á
minnkandi feröamannastraumi
til landsins sé einfaldlega sú, aö
svokallaöir , ,stoppover ”-farþeg-
ar eru varla til lengur. Hann bætti
þvi viö, aö af þeim heföu raunar
aldrei veriö eins miklar tekjur og
af öörum feröamönnum þar sem
þeir hafi ekki nema tveggja sól-
arhringa viödvöl, en dvöl
erlendra feröamanna hér á landi
eru sjö og hálfur dagur aö meöal-
tali.
— ,,Stopover”-farþegum og
farþegum á ýmsum sérfargjöld-
um hefur vissulega fækkaö. Þeir
voru 15—16 þúsund meöan mest
var, en ’ég get ekki sagt
nákvæmlega hvaö þeir eru marg-
ir núna. Astæöan fyrir þeirri
fækkun er meöal annars óróleik-
inn á vinnumarkaönum. Þó eru
ýms prógröm meö slikum viö-
dvalarfarþegum i gangi, meöal
annars það sem kallaö er
„Iceland adventure weekend” og
„Breakaway”, sagöi Sveinn
Sæmundsson um þetta.
En hvaö er til ráöa? Þessa dag-
ana er verið að koma saman nýju
Feröamálaráöi, þar sem eiga
sæti menn skipaöir af ráöherra og
fulltrúar allra þeirra sem koma
viö sögu ferðamála. Ráöiö á aö
taka til starfa um næstu mánaöa-
mót, og kannski á þaö eitthvað i
pokahorninu til aö auka feröa-
mannastrauminn. En hverjar eru
skoðanir Ludvigs Hjálmtýssonar
feröamálastjóra á þvi hvaö gera
þarf?
— Helst þarf aö hefja mjög
ákveöna auglýsingaherferð i
Skandinavlu og Evrópu yfirleitt.
Rikisvaldiö hefur veriö ákaflega
tregt til aö skilja aö hér er um ab
ræöa atvinnuveg sem brauöfæöir
5—6% þjóðarinnar og aflar um 15
milljaröa i gjaldeyri á ári.
Umsetning i feröamálum I heim-
INNLEND
YFIRSÝN
ERLEND
40 milljarða dollara á fyrsta ári
og enn hærri fjárhæöir þegar frá
liöur. Um er aö ræða ný eld-
flaugakerfi, nýja langdræga
sprengjuflugvél, nýtt loftvarna-
kerfi, auknar herskipasmlðar og
eflingu varaliös hersins.
Jafnframt stórauknum herút-
gjöldum er svo heitiö lækkun
skatta og hallalausum rikis-
rekstri.
Repúblikanaflokkurinn hverfur
samkvæmt þessari stefnuyfirlýs-
ingu frá stuðningi viö stjórnar-
skrárbreytingu, sem ætlað er aö
tryggja jafnrétti kvenna, en vill
aö þeir einir veröi skipaöir dóm-
arar I Hæstarétti Bandarikjanna
sem andvigir eru fóstureyö-
ingum. Sömuleiöis vilja repú-
blikanar aö dauöarefsingu veröi
beitt i auknum mæli, en dómsúr-
skuröir á slöustu árum hafa oröiö
til þess aö aftökur mega heita af-
lag.öar! I þeim fylkjum Banda-
rikjanna, sem enn hafa liflát i
lögum.
Orkukreppuna vill útnefningar-
samkundan leysa meö þvi aö af-
nema allar takmarkanir á orku-
veröi og draga mjög úr hömlum
sem iönaöi eru settar I um-
hverfisvemdarskyni. Einnig er i
stefnuyfirlýsingunni fyrirheit um
afnám hámarkshraöa I akstri,
sem settur var 55 milur á klukku-
stund þegar orkukreppan skall á
og hefur stuölaö verulega aö ben-
sinsparnaöi.
Reagan hefur ekki hreyft mót-
bárum viö þessu stefnuplaggi, en
val hans á George Bush fyrir
varaforsetaefni er eindregin vis-
bending um aö hann ætli sér ekki
aö taka tilliti til vilja útnefningar-
samkundunnar frekar en honum
sjálfum sýnist. Þaö er I fullu sam-
ræmi viö reynsluna af fylkis-
stjóraferli Reagans i Kaliforniu.
Þar náöi hann kjöri meö áköfum
stuöningi hægri manna, en i
fylkisstjórastörfum reyndist
inum er hærri en bæöi I oliu og
stáli, og enginn gjaldeyrir er eins
ódýr og sá sem kemur frá feröa-
mönnum.
Kjartan Lárusson tók mjög i
sama streng, og sagöi skorta
mjög á, aö hiö opinbera geröi nóg
fyrir islenska feröamannaþjón-
ustu.
— En ég tek það fram, aö ég er
mótfallinn þvi aö aliir sem eiga
bágteigi aö leita tilhins opinbera.
Ég tel aö hver atvinnugrein eigi
aö standa á eigin fótum. En meö
ýmsum aögeröum, samspili og
tilhliörun má gera mjög mikib.
Rlkisvaldiö fær allt margfalt til
baka sem þaö leggur i feröamál,
og þá á ég meöal annars viö þann
brottfararskatt sem er þyrnir I
augum ferðamanna, sagöi Kjart-
an Lárusson, forstööumaöur
Feröaskrifstofu rikisins.
Móttaka erlendra feröamanna
er talsvert umdeild. Sumir óttast
aö landiö fyllist af útlendingum,
og þeir valdi spjöllum á landinu.
Aörirsjá hina miklu möguleika á
öflun gjaldeyris sem skapast af
komu þeirra, og talan 15 milljarö-
ar, sem fyrr er nefnd, talar sínu
máli. Og vist er, að þeir eru
margir sem eiga oröiö allt sitt
undir feröamannastraumnum,
ekki bara hótelin og þeir sem
beinlinist annast fyrirgreiösluna.
Þaö eru ótrúlega margar hendur
bakviö þaö sem útlendingum þyk-
ir eftirsóknarveröast að kaupa
hér.
Þáttur landkynningar I kjölfar
feröamannastraumsins er ekki
siöur mikilvægur. Eöa eins og
Ludvig Hjálmtýsson, feröamála-
stjóri, sagöi viö mig: „Fólk kaup-
ir frekar vörur frá landi sem það
þekkir en landi sem þaö þekkir
ekki”.
Hinsvegar veröur að fara var-
lega I þetta eins og annaö. Landiö
er viökvæmt og þaö eru takmörk
fyrir þvi hvaö er hægt að taka á
móti mörgum, ekki sist vegna
þess hvaö ferðamannatimabilið
er stutt. En þvi erum við tslend-
ingar vanastir, hér er allt i hrot-
um, bæöi fiskur og feröamenn.
eftir
Magnús
Torfa
Ólafsson
hann ekki ýkja langt hægra
megin við miðju.
Varaforsetaframboö Bush er
yfirlýsing Reagans um aö hann
hyggst takast á viö Carter i for-
setakosningunum um fylgi þeirra
kjósenda sem telja sig miöju-
menn, en atkvæöi þeirra ráöa
vanalega úrslitum. Hægra fylgiö
hefur ekki i önnur hús aö venda en
til Reagans hvort sem er.
Um þaö leyti sem útnefningar-
samkundan i Detroit hófst, var
gerö könnun á stööu væntanlegra
forsetaframbjóðenda. Kom I ljós
aö Reagan hefur nálægt 10 hundr-
aðshluta fylgi umfram Carter
eins og sakir standa. Gildir næst-
um einu, hvort John Anderson er i
framboöi utan flokka eöa ekki.
Anderson þykir hafa spillt fyrir
sér meö utanlandsferö sinni, sér i
lagi tii Israeis. Þar lét hann orö
falla sem túlkuö eru sem óviöeig-
andi tilraun til aö tryggja sér
fylgi gyöingakjósenda.
Framboö Andersons er liklegt
til ab valda Carter meiri trafala
en Reagan. En allur ferill Carters
i forsetaembætti hefur veriö
sveiflukenndur, svo of snemmt er
aö telja hann úr leik, þótt óvæn-
lega horfi i bili. Hvaö eftir annað
hefur Carter sýnt, aö I kosninga-
baráttu standa fáir honum snún-
ing. Hann er fundvis á snöggu
blettina á keppinautunum, og þá
hefur Reagan marga, allt frá
háum aldri til yfirboröslegs mál-
flutnings og vanþekkingar á
málum, einkum alþjóöamálum.
Kosningabaráttan framundan
veröur hörö, og þaö kemur ekki I
ljós fyrr en i nóvemberbyrjuir ,
hvort áriö 1980 veröur sérstakt
sigurár leikhússfólks i forseta-
kosningum.