Helgarpósturinn - 12.06.1981, Blaðsíða 17

17
JielgarpósturinrL. Föstudagur 12. júní 1981
'jif ffr*/*
„Grásleppan
inspírerar"
Mun hagnýta mér það í verkum mínum,
segir Jónas Árnason rithöfundur
„Það er eins með grásleppuna
og þorskinn, hún kallar yfir
mann andann og inspirerar
óskaplega”, sagði Jónas Árna-
son sem þessa stundina er við
grásleppuveiðar fyrir vestan.
Helgarpósturinn náði stuttu
viðtali við Jónas svona rétt til
þess að forvitnast um, hvað
hann væri að vinna við um þess-
ar mundir.
„Það sem ég er að fást við
þessa dagana á milli róðra er
endurskoðun á leikriti minu
Hallelúja sem leikfélag Húsa-
vikur sýndi i vetur. Ekki fyrir
það að ég er hæst ánægður með
sýninguna á Húsavik og þá
miklu vinnu sem leikfélagið þar
vann en ég held að hlutur höf-
undar gæti orðið skárri og bætt
verkið.
Hér fyrir vestan hef ég sem-
sagt næði og aöstöðu til þess að
hugsa um þau ritsmið sem ég
hefði áhuga á að ljúka. Það er
svo undarlegt að héðan sem við
róum frá svokölluðum Hauka-
dalsvaðli eigum við trillukarl-
arnir allt undir sjávarföllum,
við komumst hvorki inn né út
nema á flóði. Við þurftum t.d. að
liggja i vari út á sjó um daginn
og biða i 7 tima eftir þvi að kom-
ast i lánd. Þetta sýnir okkur að
þrátt fyrir allan nútimann hefur
ekkert afskaplega mikið breyst
i sambandi við miðin og sjó-
sóknarhætti viðast hvar á land-
inu. Þetta er mér mikil reynsla
sem ég hefði áhuga á að notfæra
mér og skrifa um.
Ennfremur er ég búin að
ganga með i maganum um
nokkurn tima,leikhúsverk.sem
Sveinn Einarsson ÞjóðleiKhús-
stjóri hefur sýnt mikinn áhuga
að fá eins og hans er von og visa,
hann hefur sérstakt lag á að
uppörva mig. Þetta á að vera
verk frá striðsárunum þ.e.a.s.
fyrsta árið sem Bretinn var
Jónas Árnason, rithöfundur og trillukarl
....þurftum að liggja i vari i 7 tima út á sjó.
hérna.
Upphafið á þvi verki var að
ég var að glugga i gamalt dót
frá striðsárunum og skoða söng-
texta sem sungnir voru við vin-
sæla slagara á þeim árum er ég
var ungur. Svo fór ég fyrir
skömmu að gera mér það til
dundurs að endursemja textana
við þessi lög og þá vaknaði upp
sú hugmynd að gera „show”
eða söngleik um samskipti
Breta og tslendinga á þessum
árum. Ég hef lika verið að fletta
blöðum frá þessum tima og
komist svolitið inn i þann mórall
sem þá rikti hérna. Með þessu
verki myndi ég vilja vekja at-
hygli á þeirri hræsni sem tröll-
reið þjóðinni á þessum tima.
Þessi þjóð ruglaðist gjörsam-
íega við aiia þá peninga sem
Tíu manns að vinna við orðabók
Ný ensk-íslensk orðabók f undirbúningi hjá Erni og Örlygi
Bretunum fylgdi, og missti alla
siðferðiskennd varð að finna sér
einhvern blóraböggul, sem voru
stelpurnar er voru i ástarsam-
bandi við Bretana. Vandlæting-
in og hneykslunin i sambandi
við veru Bretanna bitnaði ein-
göngu á stelpunum, þeim voru
gefin öll ill nöfn bæði vændi og
lauslæti.
Svona er þetta oft þegar allir
eru sekir að þá er sameinast um
að finna einhvern „syndebuk”
eins og Danirnir kalla það, ein-
hvern sem hægt er að skella
skuldinni á.
Þvi miður hef ég ekki komist
nógu vel af stað með þetta, en ég
vonast til að gera það eftir að
dvöl minni lýkur hérna.”
—EG
íslenskir
leikarar á
námskeiði
hjá Finnum
Nokkrir af okkar kunnustu
leikurum eru nú á leiklistar nám-
skeiði sem Leiklistarskóli islands
og Norræna leiklistarnefndin
stendur fyrir. Leiðbeinendur
námskeiðsins eru tvær finnskar
konur, Kaisa Korhonen, leikstjóri
og Ritva Holmberg leikstjóri og
dramaturg.
Að sögn Péturs Einarssonar,
skólastjóra leiklistarskólans
hefur þetta námskeið i alla staði
heppnast vel, og þeir islenskir
leikarar sem taka þátt i nám-
skeiðinu kynnst margvislegum
nýjungum innan leiklistarinnar.
Leiðbeinendur námskeiðsins
taka fyrir ýmsa þætti leiklistar-
innar m.a. er skoðað tjáningar-
form og leiktækni, ennfremur það
sem kallað hefur verið á islensku
„nærvera” ,sem Pétur segir aö sé
spurning um innlifunartækni og
innlifunarstig. Inn i þetta er svo
Jóhann Hannesson, ritstjóri orða-
bókarinnar
Að undanförnu hafa um 10
manns unnið við að undirbúa út-
gáfu nýrrar ensk - íslenskrar
orðabókar. Er það bókaútgáfan
örn og örlygur sem gefur bókina
út.
Sören Sörensson hefur þýtt
bókina úr ensku og hefur hann
unnið að þýðingunni i ein 7 ár,
áætlað er að prentun bókarinnar
hefjist á næsta ári.
Jóhann Hannesson ritstýrir og
undirbýr bókina undir prentun.
Hann sagði að þessi bók yrði mun
ýtarlegri en þær orðabækur sem
til eru á markaðinum og væri þvi
nokkuð öðruvisi að gerð.
Bókin kemur til með að verða
um 1200 siður og orðafjöldinn i
spjaldskrá þýðandans er 40
þúsund. Merking hvers orðs er
vandlega gefin upp og með hverju
orði fylgja mörg dæmi um hvar,
hvernig og f hvaða samböndum
orðið er notað: ennfremur eru i
bókinni myndir til skýringar.
Fjöldi manna-og staðanafna er
tekinn í bókina, þannig að nokkru
leytikemur hún til með að þjóna
hlutverki alfræðirits. Þetta sagði
Jóhann vera hefð i ameriskum
orðabókum og sú nýjasta frá
Oxford hefði tekið upp þessa hefð.
Orðabókin er ætluð öllum al-
menningi og þar með nemendum
á öllum skólastigum.
Jóhann sagði að það lægi ótrú-
lega mikil vinna á bak við útgáfu
slikrar bókar t.d. fælist gifurleg
vinna i pröfarkalestrinum og þá
ætti Sören ekki sist þakkir
skyldar fyrir það mikla framtak
sem liggur i þvf að þýöa slíkt stór-
verk sem orðabók þessa.
-EG
. Pétur
fléttað ýmsum æfingum og
leikararnir fá að spreyta sig á
stuttum leikatriðum sem Ritva
Holmberg hefur sérstaklega
samið fyrir þetta námskeið.
Þessir stuttu leikþættir eru
byggðir á gömlum finnskum
þjóðsögum.
Pétur sagði aö færri leikarar
hefðu komist að en vildu, og hefði
þvi orðiö að setja takmörkin viö
töluna 10, og þá leikara sem
minnst hefðu 6 ára starfsreynslu.
Leikararnir sem taka þátt i
þessu námskeiði eru m.a.:
Sigurður Skúlason, Sigriður
Hagalín, Helga Bachman,
Gunnar Eyjólfsson, Þórhallur
Sigurðsson, Pétur Einarsson, Sig-
mundur örn Arngrimsson og
Guörún Ásmundsdóttir. -EG
ÉG Á MIG SJÁLF
Vésteinn Lúðviksson:
Sólarbliðan
Barnabók (78 bls.)
Myndir eftir Malin örlygsdóttur
Iðunn, 1981.
Vésteinn Lúðviksson hefur
fram til þessa skrifað smásög-
ur, tvær stórar skáidsögur og
ein þrjú leikrit auk margra
merkilegra greina i blöð og
timarit. Þó að verk hans séu
vissulega umdeilanleg (nema
hvað?) þá fer það ekkert á milli
mála að þau eru meö þeim eftir-
tektarverðari frá siðasta hálf-
um öðrum áratug.
Nú hefur hánn haslað sér völl
á nýju sviöi bókmenntanna og
tekið sér fyrir hendur að skrifa
bók fyrir börn. Það er svo sann-
arlega ánægjulegt þegar höf-
undur sem skrifað hefur fyrir
fullorðna snýr sér beint að börn-
unum. Hér fyrr á árum var það
algengtað rithöfundar sem ann-
ars skrifuðu fyrir fullorðna
tækju sig til og skrifuðu eina og
eina bók fyrir börn. Má þar til
dæmis nefna höfunda eins og
Ölaf Jóhann Sigurðsson og Jó-
hannes úr Kötlum. En i seinni
tið hefur þetta orðið sjaldgæf-
ara. Er það illa farið þvi ég held
að það sé bæði börnum og höf-
undum hollt að ritun barnabóka
sé ekki einangrað „sérfag” höf-
unda sem ekki fást viö annars-
konar skriftir. Má ég benda á
eitt atriði sem snýr að „full-
orðinsbókarhöfundum”: Eru
ekki meiri likur á að unglingar
og ungt fólk lesi bækur eftir höf-
unda sem það kannast við úr
barnæsku sem góða og
skemmtilega höfunda?
Margrét Þorgerður
Sólarbliðan segir frá stúlku
(ca. 8-10 ára) sem kölluð er
þessu nafni af vinum sinum.
Aðrir kalla hana Möggu Tótu en
fullu nafni heitir hún Margrét
Þorgerður. Hún býr i stóru húsi
við Finugötu og á óskaplega
rika foreldra sem ekkert mega
vera að sinna henni og hefur hún
þvi alið sig sjálf upp með aðstoð
einhverra stúlkna sem hafa
komið og farið mjög ört vegna
þess hvað Sólarbliöan er „erfitt
barn”. En hún á athvarf hjá
Dána sem býr i litlum skúr i
garöinum sem er hans starfi aö
hugsa um. Þangað kemur einn-
ig oft vinkona Dána, Hulda, sem
strýkur alltaf af elliheimilinu til
að komast i þessar heimsóknir.
Og yfirstjórinn
1 upphafi sögu fara foreldrar
Sólarbliðunnar til útlanda og
eru þarmeð úr sögunni. En áöur
en þau fara setja þau nýja barn-
fóstru til höfuðs henni: „Ég er
búinn að ráða karlmann sem
kann sitt fag, fyrrverandi met-
hafa i mörgum iþróttagreinum.
Hann er sagður hæfasti uppal-
andinn f Borginni okkar... Og
þegar við komum aftur verður
hann búinn að ala þig upp og
gera þig að prúðri stúlku sem
hagar sér eins og börn eiga aö
gera,” segir pabbinn og
mamman bætir við: „Þá getum
við sagt við gestina okkar...
Skál fyrir okkur sem erum svo
heppinn að eiga stilltustu stelpu
iheimi, stelpu sem ekki kann aö
gera prakkarastrik, ekki aö
skrökva, sem óhreinkar aldrei
fötin sin og hlýðir öllu sem henni
er sagt að gera.” (bls. 8).
Þegar foreldrarnir eru farnir
tekur yfirstjórinn Fögnuður
Fagnaðarson við Sólarbliðunni.
Er ekki aö orölengja það að
upphefst mikið stríð þar sem
gripið er til ýmissa vopna.
Vésteinn — „það er svo sannar-
lega ánægjulegt þegar höfundur
sem skrifað hefur fyrir full-
orðna snýr sér beint að börnun-
um.”
Verður Sólarbliðunni þar drýgst
sambandið við Dána og Huldu,
en Jóhannes afi Huldu hafði átt
galdrabókina Grænskinnu sem
Hulda varðveitir, og reyna þau
skötuhjú að nota hana. En þau
eru ekkert of sleip i galdra-
kúnstinni og margt fer öðurvisi
en til stóð, en hefur samt tilætl-
uð áhrif. 1 sögulok hefur Sólar-
bliðan hrakið af höndum sér yf-
irstjórann og einnig lögreglu-
stjórann og borgarstjórann sem
hann hafði kallað á sér til
fulltingis. Og hún leggur af stað
til að hjálpa stelpu sem hún
þekkir og segir við Dána: „Þú
mátt ekki hlæja að henni, þótt
hún sé svo hlýðin að það er alger
spitali. Hún á svo skelfilega
foreldra. Þú átt frekar að fara
aö gráta. Og hjálpa mér til að
kenna henni aö rifa kjaft og
vera það sem hún er, en ekki
dúkka sem brosir þegar aðrir
vilja að hún brosi... Og svo þaut
Sólarbliöan af stað, án þess að
gera sér nokkra grein fyrir þvi
úti hverskonar ævintýri hún var
að leggja.” (BIs. 77—78).
Hressileg og óvenjuleg
bók
Frásögnin i Sólarbliðunni er
hröð og spennandi á köflum.
Textinn er lifandi og bráð-
skemmtilegur og margar
óvæntar upp ákomur sem eiga
sér stað.
Viðfangsefni sögunnar er
frelsi manneskjunnar og sjálf-
ræði og er þetta viðfangsefni
sett hér i fremur óvenjulegt
samhengi þar sem aöalsögu-
hetjan er barn. En þetta annars
ágenga viðfangsefni ber
skemmtilega sögu aldrei ofur-
liði.
Það er einnig gaman að sjá
hvernig Vésteinn fléttar saman
þjóðsöguefni, þar sem eru
galdrarnir, og aöstæður og at-
burði i nútimanum. Verður úr
mjög skemmtileg blanda sem
minnir á Astrid Lingren t.d. i
sögunum um Linu Langsokk og
Kalla á þakinu.
Sólarbliðan er hressileg bók
sem hentar krökkum sem kom-
in eru á skólaaldur.
G.Ast.