Helgarpósturinn - 22.01.1982, Blaðsíða 8

pústurinnu
Blað um þjóðmál/
listir og menningarmál.
Utgefandi: Vitaðsgjafi hf.
Framkvæmdastjóri: Bjarni P.
AAagnússon.
Ritstjórar: Arni Þórarinsson,
Björn Vignir Sigurpálsson.
Blaðamenn: Guðjón Arn-
grímsson, Guðlaugur Berg-
mundsson, Gunnar Gunnars-
son og Þorgrímur Gestsson.
utlít: Kristinn G. Harðarson.
Ljósmyndir: Jim Smart
Auglýsingar: Inga Birna
Gunnarsdóttir
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdótt-
ir.
Dreif ingarstjóri: Sigurður
Steinarsson.
Ritstjórn og auglýsingar eru
að Siðumúla 11, Reykjavik.
Simi 81866. Afgreiðsia að
Hverfisgötu 8 - 10. Simar:
81866, 81741, og 14906.
Prentun: Blaðaprent hf.
Áskrifatarverð
á mánuði kr. 30.
Lausasöluverð kr. 10.-
Klepps-
vinna fjár-
málasér-
fræðinga
Fjármál islenska rikisins hafa
veriö rædd frá mörgum sjónar-
hornum undanfarin ár og á stund-
um hafa sprottið upp spámenn,
sem þóst hafa kunna ráð gegn
veröbóigu. Baráttan við verð-
bólguna hefur reyndar og verður
eflaust um ófyrirsjáanlega fram-
tið, helsta markmið ríkisstjórna.
Verðbólgutal virðist ekki leng-
ur heista umræöuefni manna á
meðal. Almenningur hefur fengið
nóg af vangaveltum um stöðu
efnahagsmála og þróun verð-
bólgunnar, trúir þvi ekki, að
stjórnmálamenn hafi vilja til að
gera átak í efnahagsmálum,
trcystir þeimekki til að fá nokkru
breytt né neinu ráðiö.
Helgarpósturinn beinir i dag at-
hyglinni aö fjármálum þjóöarinn-
ar, annars vegar með viðtali við
fjármálaráðherra, Ragnar Arn-
aids og hinsvegar kom óiafur
Daviðsson forstjóri Þjóðhags-
stofnunar i yfirheyrslu og svaraði
mörgu um fiskverð og verðbólgu.
Stjórnmálamenn og sérfræð-
ingar i efnahagsmálum, láta það
náttúrlega ekki um sig spyrjast,
að þeir hafi látið deigan siga i
striðinu við að koma efnahags-
málum landsmanna i þolanlegt
skikk. Keyndar gefur forstjóri
Þjóðhagsstofnunar landsmönn-
um engar vonir um að verðbólgan
sveigist niður á viö á næstunni, og
er reyndar bágt að sjá neinar fær-
ar leiöir í átt tii stöðugs gengis við
óbreytt ástand I pólitik. Við verð-
um vist að láta okkur hafa það,
islendingar, að kljást áfram við
skrikkjótta efnahagsþróun,
margflokkakerfi og sambræðslu-
stjórnir, sem á stundum miðar
skammt i hinni fióknu verðbóigu-
glimu — sem reyndar hlýtur að
vera orðin rútina hjá þeim sem i
viglinunni berjast.
i öllu taii um efnahagsmál,
lendir umræðan fijótt i kaldhæðn-
islegum athugasemdum um hina
árvökulu stjórnmáiamenn sem
stöðugt þenja sig um verðbólg-
una, en hafa i raun engin tök á að
losna úr þeirri kleppsvinnu sem
hinar samhangandi aðgeröir til
aö sporna við verðbóigunni eru
orðnar. i efnahagsmáiapólitik
rekast hagsmunir þjóðféiagshópa
svo rækilega á, að ekki er um að
ræða annað en stöðuga málamiðl-
un, stöðugar skammtimaaðgerð-
ir, sem siðan ieiða aftur af sér
aukna verðbólgu. Allur almenn-
ingur hallast að þvi að gieyma
þessu dæmi, greiðir nauðsynja-
vörur meö æ fleiri krónum og ger-
ir sér illa grein fyrir raunveru-
legu kostnaðarverði þeirra. Það
lafir meöan ég iifi, sagöi hinn
franski Lúðvik, og þau orð eru
sjálfsagt oft ofariega í hugum
þeirra sem hafa atvinnu af
vangaveltum um efnahagsmál
íslendinga.
Allir í verkfall?
Heldur gerist nú þröngt i
búi hjá smáfuglunum hér
vestra, þvi fólki sem ber úr
býtum þrjátiukrónur og
þrjátiuaura á timann, svo
vitnað sé til upplýsinga
verkakonunnar sem út-
varpið talaði við um dag-
inn. Frystihúsafólk á Vest-
fjörðum hefur flest hvaö
ekki séð krónu siðan það
fékk útborgaö þann 14. jan-
úar, utan einhverja lús i at-
vinnuleysisbætur og varla
það, þvi ekki er fariö að
borga bætur þegar þetta er
sett á pappirinn 19. janúar.
Þvi fór ekki hjá þvi, aö
manni hnykkti við að heyra
haft eftir forseta þeirra
iaunamanna á Vestfjörðum
Pétri Sigurössyni, að fólk
hér væri oröiö langþreytt á
að fá ekki kjarabætur, og
tiltölulega auðveldar gagn-
stætt þvi sem gerist I jaðar-
byggðum — og á við sauöfé.
Þess vegna er gott til þess
að vita, að verkalýössam-
tökin búa við trausta og
tápmikla stjórn, sem er
þessa dagana að búa sig
undir nýtt hlutverk i allri
verkalýössögunni. Þaö er
ekki bara að sagan endur-
taki sig, eins og að framan
segir, heldur standa nú yfir
timamót, hvorki meira né
minna.
Eins og kunnugt er
gerði Alþýðusamband
Vestfjarða för á hendur
forsætisráðherra nú fyrir
jólin og krafðist umbóta
fyrir sina hönd og annarra
launþega á Vestfjörðum og
án tillits til þess, hvort þeir
sök sér, en hungraði og
þyrsti eftir þvi að fara i.
verkfall. Fara I almenni-
lega skrúfu eins og þaö hét I
gamla daga. Svo segja
menn aö sagan endurtaki
sig ekki.
Eins og viðar lifir fé-
lagsleg deyfð góðu lifi á
Vestfjörðum og auðvelt
fyrir fámennisklikur að
koma málum sinum fram
og smalamennskur á fundi
voru innan vébanda A.S.V.
eða ekki, svo og fyrir hönd
annars landslýös sem
hokrar að oliufýringum.
Það var haft A oröi, aö dr.
Gunnar Thorö^dsen hefði
tekiö á móti þessum mönn-
um allfeginsamlega, enda
voru þeir staðfesting þess,
að enn býr í landinu heiðar-
legt, vinnusamt og fórnfúst
fólk, sem eitthvað vildi
leggja i sölurnar fyrir ná-
unga sinn. Aldrei kom það
Fösfudagur 22. janúar 1982 bolrjr^rpnezfi irinrf
fram, fyrir jól, að Alþýðu-
samband Vestfjarða ætti i
deilum við vinnukaupend-
ur, enda fylgdu heillaóskir
þeirra sendinefndinni þeg-
ar hún hélt suður og ekki
nóg með það, forystumaður
þeirra, Jón Páll Haildors-
son var sendimönnum Al-
þýðusambandsins til full-
tingis, þegar gengið var á
fund ráðherra, hvort sem
hann var þar i hlutverki
hirðsiðameistara eöa sam-
úðarmanns, það látum vér
koma i hlut söguskýrenda
þeirra, sem koma til með
að rýna i verkalýössöguna ,
þegar þar að kemur.
E n fyrir þvi var á það
minnst hér að framan, að
sagan endurtæki sig, að
löngum þóttu vestfirskir
forystumenn verkalýðsins
harðir i horn aö taka og
höfðu einatt forgöngu um
réttindabætur, en all mörg
hin síðari ár hefur þótt bera
á nokkurri tækifæris-
mennsku i verkalyðsmál-
um, jafnvel svo rammt að
kveðið, aö Alþýðusamband
Vestfjarða ryfi samstöðuna
einsog þaö er kallað, og
gengi til samninga við
vinnukaupendur en slikt
geröist einmitt 1977 og saup
launafólk seyöiö af þvi i
nokkra mánuði, eða þar til
vinnuveitendum fannst þaö
svona hinsegin aö borga
sinu fólki minna en annars
staðar var gert i landinu.
Þá hefur einn staöur á
jaröarkúlunni skorið sig
mjög úr með það, að menn
gerðu skrúfur svona i
seinni tið; það er Bolungar-
vik. Var það eini staöurinn
sem ekki sagði fólki upp
núna um daginn þ.e.a.s.
hinu fastráðna verkafólki.
Liklega hafa þeir Guð-
finnssonu ekki viljaö láta
þaö spurjast um sig, að
þeir segðu sinu fastráöna
fólki upp fyrir nokkurra
daga stopp.
En upp skal á kjöl
klifa og batnandi manni er
best að lifa og betra er seint
en aldrei; vestfirskir
verkalýðsleiðtogar kosta
nú hug sinn að heröa, og
ætla að koma i veg fyrir, að
samningsréttinum verði
útrýmt á Islandi eins og
þeir orða þaö sjálfir auk
þess sem þeir standa I að-
stöðustriði einir dreifbýlis-
leiðtoga i verkalýðshreyf-
ingunni. Við fylgjumst með
hvernig þeir spjara sig, og
óskandi að aðrir fylgi for-
dæminu, svo aðstöðumun
verði útrýmt fyrir fullt og
fast i lýðveldinu.
Kikirinn á
blinda auganu
Aö íslendingar séu
menningarþjóð fer vist
ekki miili mála. Hvort sem
hlustaö er á tyllidagsræður
landsfeðranna eða gluggað
iskýrslur um bókakaup og
aðsókn að leiksýningum,
tónleikum og myndlistar-
sýningum, þd liggur sú
staðreynd öllum heil-
skyggnum mönnum i
augum uppi, aö óviöa ef
nokkurstaðar á byggöu bóli
er æðri menning i meiri há-
vegum höfð en á Fróni, og
er þá að sjálfsögðu miðaö
við hina heimsfrægu höfða-
tölu.
Nú má ganga útfrá
þvi sem visu, enda liggur
það i hlutarins eðli, að fjöl-
miðlar spegli það ástand
sem rikir i þjóðfélaginu,
bæði með daglegum frétta-
flutningi og annarri um-
fjöllun um þau mál sem
ofarlega eru á baugi hverju
sinni. Þannig er alls ekki
óraunsætt að gera ráð fyrir
þvi, að hinn umfangsmikli
menningaráhugi lands-
manna speglist i’ skuggsjá
fjölmiölanna, blaða, út-
varps og sjónvarps, enda
verður naumast undan þvi
kvartað að ekki sé rækilega
um sumaþætti menningar-
lifsins fjallaö. Um leik-
sýningar er ýtarlega
fjallað i öilum fjölmiðlum
nema sjónvarpi og svipaða
sögu er að segja um bók-
menntir, þó þær séu settar
skör lægra en Ieiklistin.
Tónlistog myndlist virðast
eiga erfiðara uppdráttar,
en þó munu flest blöðin
hafa fastráðna menn til að
skrifa um tónleika og
myndlistarsýningar.
Segja má að sjónvarpiö
eitt hafi staðið sig slælega á
þessum vettvangi, þó reynt
hafi verið af mjög veikum
burðum að koma umfjöllun
um menningarmál inni
dagskrána i hinum strjálu
Vöku-þáttum, og verður
ekki annaö sagt en iþróttir
standi hug og hjarta sjón-
varpsmanna miklu nær en
menningarmálin — og má
raunar tilsanns vegarfæra
um fleiri fjölmiðla. Þó
hniga engin rök i' þá átt að
landsmenn almennt hafi
meiri áhuga á iþróttum en
menningarmálum, og er
þar skemmst að minnast
hlustendakönnunar sem
Rikisútvarpið lét gera fyrir
nokkrum árum og leiddi i
ljós að iþróttaþættir voru
meðal þess efnis sem
minnstum vinsældum átti
að fagna i' sjónvarpi og Ut-
varpi. Þaö viröist bara
vera orðin hefð að iþrótt-
irnar skulidrottna yfirfjöl-
miðlunum, enda ólikt fyrir-
hafnarminna að rekja
langa lista af tölum yfir
sekúndur, sentimetra og
markafjölda, flestum les-
endum og hlustendum til
óblandinna leiðinda,
helduren fjalla á marktæk-
an og örvandi eða ögrandi
hátt um hræringar i and-
legu lifi þjóðarinnar.
Nú ber ekki að skilja
þessi orð svo, að ég sé i
sjálfu sér andvigur
iþróttum. öðru nær. Þær
eru góðar og þarflegar til
sins brúks, enda hef ég
stundað þær mér til likam-
legrar og jafnvel andlegrar
hressingar. Mér er hins-
vegar fyrirmunað að skilja
hvaöa erindi allar þessar
andlausu romsur um kapp-
leiki og metafargan eiga
við almenna neytendur
fjölmiðla.
Nóg um það. Ekki ætla ég
mér þá dul að breyta
gróinni hefð sem visast á
sinar dýpstu rætur i and-
legu sleni og ýtir undir þá
alkunnu áráttu mann-
kindarinnar að hliðra sér
hjá erfiðum viðfangsefnum
einsog til dæmis þvi að
þjálfa hugann og beita
hugsuninni til fijórra and-
legs lifs. Þá áráttu hafa
ýtnir og heimtufrekir for-
kólfar Iþróttahreyfingar-
innar hagnýtt sér til hins
ýtrasta meðan þeir voru að
koma sinni þunglamalegu
ár fyrir borð i fjölmiðl-
unum.
etta pex hér og nú
stafar ekki af þvi að fjöl-
miölarnir hafi sett neitt
verulega ofan að undan-
fórnu nema kannski aö
einu ieyti: Soraskrif Svart-
höfða um langan aldur, full
af meinfýsi, dylgjum og
sjúklegri vanmetakennd,
eru farin að smitautfrá sér
og gætu hæglega með tið og
tima dregið blöðin niðrá
þaö eymdarinnar plan sem
Mánudagsblaöið var eítt
um hér á árum áður.
Nei, taugatitringur minn
á sér miklu nærtækara til-
efni. Ég gerði mér til
dundurs um áramótin að
renna augum yfir innlenda
fréttaannála liðins árs I
tveimur dagbiöðum, Dag-
blaöinu & Visi og Tim-
anum, og komst að þeirri
raunaíegu niðurstöðu að
þeir blaöamenn sem hlut
áttu að máli (það var all-
stór hópur) höfðu af ein-
hverjum óljósum orsökum
sneitt hjá nálega öllum
þeim tiðindum sem á ein-
hvem hátt tengdust menn-
ingarmálum og fékk
maður ekki varist að rifja
upp söguna um Nelson,
kikinn og blinda augað. Að
visu rausnaðist Dagblaðið
& Vi'sir til að geta um það
að Snorra Hjartarsyni voru
veitt bókmenntaverðlaun
Norðurlandaráðs, sem var
tvimælalaust meðal merk-
ustu viðburða ársins, en
hvorki Timinn né heldur
sjónvarpið sá ástæðu til að
geta um það i sinum
annáium.
Dagblaðið hefur á
undanförnum þremur
árum staðiöað menningar-
verðlaunum i öllum list-
greinum, sem vissulega
sæta tiðindum þareð engin
önnur árleg verölaun eru
veitt hérlendis fyrir afrek á
menningarsviöinu. Dag-
blaðið & Visir sá ekki
ástæðu tilað geta um þetta
framtak og þennan merka
menningarviöburð i sinum
annáli, og þá var kannski
varla von að Timinn eða
sjónvarpiö sæju ástæðu til
þess. Og þó! Þarf menn-
ingarblindan endilega að
vera svona bráösmitandi?
A liðnu vori var i fyrsta
sinn haldiö hér myndlistar-
þing sem öll félög mynd-
listarmanna stóðu að, enda
var þingið fjöisótt og stör-
merkur menningarvið-
burður þarsem meðal
annars var fjallað um kjör
islenskra myndl is tar-
manna og lagður grunnur
að sameiningu myndlistar-
félaganna og þarmeð allra
hérlendra myndlistar-
manna i eitt allsherjar
myndlistarsamband.
Hvergi sá þess stað i
annálum ársins um áramót
að svo merkilegt skref
hefði verið stigið i menn-
ingarmálum.
r
Eg skal ekki rekja
fleiri dæmi, þó af nógu sé
að taka i öllum greinum
lista ,en hlýtaö undrast þaö
fréttamat sem fram kom i
annálum Timans, Dag-
blaðsins & Vi'sis og sjón-
varpsins — ekki vegna þess
að tveir siðastnefndir við-
burðir hafi verið heims-
sögulegir, heldur vegna
hins að það sem ástæða
þótti til aö tina saman i
nefndum annálum var af
því tagi, að maður gripur
sjálfan sig ósjálfrátt i
þeirri skelfilegu hugsun,
sem ekki má nefna i
húsum siðaðra manna, aö
blessaðir blaöamennimir
séu ekki lengur með á þeim
nótum að almennur áhugi
íslendinga á menningar-
málum er með ólíkindum
og á sér ekki hliðstæðu með
öðrum þjóðum, og kynni
hér að vera einn angi
þeirra skaðvænu áhrifa
sem Svarthöfði hefur haft á
blásaklausa kollega sina i
fj öl m iðla hei m inu m.
SAM
Birgir Sigurðsson- Heimir Pálsson —Hrafn Gunnlaugsson — Jón Bald-
vin Hannibalsson — Jónas Jónasson — Magnea J. Matthiasdóttir — Sig-
urður A. Magnússon.
Hringborðið
cteg skrifar Sigurður A. AAagnússon