Helgarpósturinn - 19.02.1982, Blaðsíða 16

16
Föstudagur 19. febrúar 1982
,,Eg er kátur oe fiörugur...”
Fátter jafngaman og að gleyma sér I vel-
búnu bókasafni, rölta þar milli deilda eins
og ifallegum skrúðgarði og horfa á hinar
ýmsu jurtir. Bókasöfnin á Islandi hafa tekið
miklum stakkaskiptum síðustu árin, eru
sum orðin mun aðgengilegri og liflegri en
áður, opinfólki með margvisleg áhugamál,
taka betur á móti gestumog gangandi.
1 góðu bókasafni getur lestrarþyrstur
vegfarandi gert margt i senn, leitað og
fundið það sem hann langar i, jafnframt þvi
að uppgötva ný og spennandi áhugamál,
uppgötva nýja þætti i sjálfum sér með þvi
að fletta forvitnilegum bókum. Bókasöfn
geyma bækur og upplýsingar um hin fjöl-
breytilegustusvið mannlegrar hugsunar og
áhugamála. Könnarleiðangur meðfram
bókasafnshillu vérður oft að ævintýri I
miðju hversdagslifinu.
Blaðamaður brá sér i' ferð um skemmti-
legt biMiasafn fyrir skemmstu og rambaði
út sfðla dags með nokkrar perlur i fartesk-
inu.
Við höfðum spurnir af spennandi starfi
sem bókaverðimir i Bókasafni Kópavogs
vinna þessa dagana. Þeir eru að koma lagi
á nýja deild innan safnsins, svokallað
Ólafssafn, enþaöer „bókasafn innan bóka-
safnsins”, arfleifð ólafsólafssonarlæknis,
sem Bókasafn Kdpavogs festi fyrir nokkru
kaup á. Ólafur safnaöi flestu þvisem hönd á
festi, en einkum þó blöðum og timaritum.
Hann átti i stuttu máli sagt — allt. öll blöð
og timarit sem gefin hafa verið út á
tslandi.. Og þaö er ekkert litið. Hann
safnaði blöðum sem hafa að geyma mikinn
fróðleik um samtólag og hugsun á Islandi,
batt margt inn|5íémvel flugrit og einblöð-
unga sem flestir fleygja i ruslið eftir að
hafa litið á það einu sinni. Hann var hinn
sanni bókasafnari.
Olafssafn er rni komið I kjallara Kópa-
vogssafnsins, og verður þar vonandi um ó-
mælda framtið. Þar verður bráðum komin
upp aðstaða fyrir grúskara og aöra þá sem
hafa þolinmæði til að una yfir gömlum
pappirum.
Oddur á Skaganúm
Við fylgdum st áagpart með vinnu bóka-
varðanna I Ólafssaf ni. Þau týndu bækur og
ritlinga upp úr kössum og komu fyrir i hill-
um.
„Maðurverður að gæta sin”, sagði Hrafn
Harðarson bókasaínsstjóri, ,,aö detta ekki i
’öa ”” og átti ekkivið annað rús en það sem
hugurinn stundum kemst i þegar forvitni-
legur bókartexti heillar mann svo að
vinnan gleymist um stund. Við gripum litla
bók sem heitir þvi yfirlætislausa nafni
„Smábrot úr ævisögu minni” og er eftir
Odd Sigurgeirsson af Skaga, útgefin I
Reykjavik árið MCMXXLLL, en það vita
vanir bókamenn og latinulærðir að merkir
1923. Á fýrstu siðu lesum við: „Nú þegar
ritmenskan viröist vera að byrja fyrir al-
vöru hér iReykjavik, þá langar mig einnig
til að láta eitthvað sjást eftir mig...” Það er
varla hægt að hugsa sér elskulegri aðför að
efninu — og við flettum við blaði og gripum
niður þar sem Oddur lýsir ævintýri á götu i
Reykjavik:
„Það var lika öðru sinni, að Páll kom til
min hér á götunni, þar sem margt fólk var
saman komið.
„Hvað gengur á fyrir þér, Oddur?”
Spurði hann mig.
„Ég er kátur og fjörugur”, sagði ég.
„Ég tek þig”, sagði hann.
„Ég er heyrnarlaus”, sagði ég.
1 þessu kom Þorvaldur þar að.
„Eigum við ekki að setja hann Odd i
Steininn? spurði Páll.
„Jú, við skulum gera það”, sagöi Þor-
valdur,
„Envið þurfum hjálp”,sagði Pall. „Fari
einhverjir eftir kistuvagninum”, kallaði
hannútihópinn”,ogþaðvar gert. Ámeðan
hélduþeir ímig, Þorvaldur og Páll, og voru
vist eitthvað að tala við mig, þar til kistu-
vagninn kom, en þá kom tilminna kasta og
Þorvaldur og Páll stóðu eftir tdlnhentir
með andlitin dregin út í frammjóar totur.
Svei aftan!
Húrra hrópaði fólkið. Þetta var á að-
fangadagskvöld...”
Eins og laxveiði
, ,Það er eins og að fara i laxveiöi að fara
I gegnum svona safn”, sagði Hrafn bóka-
vörður, „allt i einu finnur maður eitthvað
og áður en varir hefur maður gleymt sér
við lestur, situr og uppgötvar merka hluti”.
Og vissulega geymir ólafssafn dýrgripi
saman við hinar forvitnilegu smáperlur.
Hrafn sýndi okkur Heimskringlu frá Stokk-
hólmi, bók sem þrykkt var I Stokkhólmi
árið 1697. Á titilblaði hennar iesum við:
Heimskringla Stockholmie Literis Wanki-
wianis Anno Christiano MDCXCVII Första
band: 830 siöur. Andra band 486 slður. Illu-
strativit Johann Perinskiöld.
Þessi bók hefur viða farið og verið. 1792
til 1854 var hún i eigu íslendinga i Kaup-
mannahöfn, en reyndar er hægt að rekja
feril hennar igrófum dráttum, þvi eigendur
hennar hafa skráð nöfn sin og upplýsingar
um hvernig þeir hafa eignast gripinn
framan i bókina. Meðal eigenda eru Helgi
Sivertsen á Otskálum, en hann hefur fengið
hana frá Kaupmannahöfn 1870. 1906 var
hún i'eigu EinarsÞorkelssonar, sem keypti
hana á uppboði eftir Jón Þorkelsson skóla-
meistara, 1909þáði Pétur Zophóniasson rit-
stjóri hana aö gjöf. 1942 var bókin gefin
Hjálmari Bjömssyni fulltrúa i bandariska
landbúnaðarráöuneytinu. Hvernig óiafur
bókasafnari krækti i hana, er hins vegar
eftirGunnarGunnarsson
ekki vitað. En væntanlega hefur hún nú
fengið endanlegan samastað.
Hvað er bók?
1 miðju safni hinna ótrúlegustu bæklinga
og ritlinga, varð manni á að spyrja, hvort
hægt væri að skilgreina hvað bók væri.
, ,Ég veitekkihvort hægter að skilgreina
það”, sagði bókasafnsfræðingurinn, „ætli
Rithöfundasamband Islands geti skilgreint
bók? Hvað er bók margar blaðsiður? Ég
þekki mann sem hefur gefið út tvær bækur.
Þær eru báöar ljósritaðar. önnur er sex
siður, hin sautján og hvor um sig þrykkt i
örfáum eintökum”.
Aldrei bilar beinharkan...
Við röltum áfram meðal frægra bóka og
annarra óþekktra. Af handahófi lendir i
lófa vorum litið rit sem ber titilinn
„Apokryfar visur” — 150 visur og sagnir.
Safnað og skráð hefur Gunnar Sigurðsson
frá Selalæk (1938 útgef.) Gunnar frá Sela-
læk var með merkari mönnum I Reykjavik,
um eitt skeið ritstjóri VIsis og hér hefur
hann verið að skemmta sjálfum sér og öðr-
um með þvi að gefa út „apokryfar” visur,
blautlegar visur eftir fræg skáld. Það er
bláttáfram ekki hægt annað en veita les-
endum nokkra hlutdeild I. Við völdum
þessa eftir Pál Ólafsson, góðskáldiö austur
á Völlum á Héraði:
Aidrei bilar beinharkan i bcsefanum.
Ég hef gigt I dtlimonum
öllum — nema bara honum.
Hrafn Harðarson, stjórnandi Bókasafns
Kópavogs, með gömlu Stokkhóims-Heims-
kringlu.
Og eftir Simon Daiaskáld finnum við
þessa:
Ég er kominn þá til þin,
þú munt verða fegin,
elskulega Margrét min,
mörgum sinnum legin.
Og Guðmundur skólaskáld Guðmundsson
á þessa:
Hún er lipur, létt á tá,
ljúf til uppáferöa,
| það veit guð, að griðku þá,
gaman væri að serða.
ölæðis áfergja
En það hæfir vist ekki kurteisum blaöa-
manni að gleyma sér i tviræðni, jafnvel
þóttgóðskáíd yrki. Við blöðuðum um stund
i æsilegum fregnmiðum og stórum aug-
lýsingum, sem bráðum verða römmuð inn
og fest á veggi safnsins i Kópavogi. Þar
finnum við stóran fregnmiða frá árinu 1911.
Þarsegir stóru letri: „ölæðis áfergja bann-
fénda!
Kjósandi! Athöfninvið kjörborðið er ekki
fiflskaparmál eins og bannféndur ætlast
til, sbr. flugseðla þeirra, sem festir voru
upp hér við göturnar. • Athöfnin er
HEILAGT ALVÖRUMAL sem krefur til
reikningsskapar ef út af ber hinu rétta. Frá
„TEMPLAR”.”
Smitandi andrúmsloft
Andrúmsloft i góðu bókasafni er jafnan
smitandi. Máttur góðra bdka er mikill og
leikmaður og gestur I safni imyndar sér, að
bókasafniö hljóti að hvetja bókaverðina til
aö láta pennann skeiða yfir pappir.
„Já”,sagði Hrafn og brosti við, „það er
vissuiega hvetjandi og gaman að vinna I
bókasafni. Og margir bókaverðir dunda sér
við einhvers konar skrif. I vor ætlum við að
hefja útgáfu timarits. Það á að byggja á
efni frá starfsfólki safnsins og lánþegum.
Þar verða þá tilvitnanir i ýmsar bækur og
blöð, ýmsar merkar upplýsingar og viö ætl-
um að kalla það „Þaula”. Bókaverðir við
Borgarbókasafnið i Reykjavik gáfu út
skemmtilegt blaö á timabili, en það hefur
nú lagst niður. Við ætlum aö reyna þetta”.
Og við hverfum út I vetrarmyrkriö og
þykjumst margs visari. Bráðum verður hið
skemmtilega safn Ólafs ólafssonar komið i
gagnið, merk viðbót við Bæjarbókasafn
Kópavogsbúa. Starfsemi bókasafnsins I
Kópavogi er reyndar blómleg. Lánþegum
fjölgar stöðugt. I fyrra fengu 1707 börn i
Kópavogi bMcasafnssk Irteini. Og 2077 full-
I orðnir. Þaö er greiniiegt að i Kópavogi
kunna menn að lesa.
myndir: Jim Smart