Helgarpósturinn - 19.02.1982, Blaðsíða 20

20
' l i *f • > • • i rft ti' # | ( '\K-» .*.*'4 í
Föstudagur 19. febrúar 1982 helgarpósturinn
LAXDÆLA EFTIR KONU?
ekkert hjóna-samsæri”, segir Þórunn Sigurðardóttir um kaup L.R.
á leikriti sinu.
,,Sú saga hefur
tæplega skroppið
út úr karlmanns-
haus”,
segir Þórunn
Sigurðar-
dóttir, höfundur
,,Guðrúnar”, nýs
leikrits, byggðu á
Laxdælu
„Guörún”, nýtt leikrit, byggt á
Laxdælasögu, þar sem Guftrún
ósvifursdóttir er aðalpersóna,
kemur væntanlega á fjalir i Iðnó á
næsta leikári. Höfundurinn er
Þórunn Sigurðardóttir leikstjóri,
blaðamaöur og nú leikskáldiOg
við króuðum hana af á förnum
vegi nýlega og báöum hana segja
okkur frá leikritinu og tilurð þess.
Og vegna þess að Þórunn er
eiginkona annars leikhússtjórans
hjá L.R., Stefáns Baldurssonar,
spurðum við fyrst, hvort ekki
væri þægilegt að selja leikrit,
þegar maður væri giftur leik-
hússtjóranum?
„Nei, þaö er eiginlega ekki sér-
lega þægilegt. Mér fannst þaö
frekar seinlegt. En reyndar bar
ég mig þannig að við þetta, aö ég
sendi frumdrög verksins til
þeirra undir dulnefni og það var
ekki fyrr en leikhúsráðið fjallaöi
um nánari útfærslu á textanum,
að þau vissu hvað höfundurinn
hét.
Ég var reyndar farin að skrifa,
eða bera mig til við að skrifa,
löngu áður en ég kynntist Stefáni
og áður en hann var farinn að
vinna hjá L.R., þannig að þú sérð
að þetta er ekkert hjóna-sam-
særi.”
Altekin af Laxdælu
„Það var í mars i fyrra, að ég
fór að lesa Laxdælu. Ég var i
stuttu frii og innan skamms var
ég altekin af bókinni og þessari
lerkrits-hugmynd. Ég settist
strax við að skrifa og lagði svo
fram hugmynd, „synopsis”, og
svo fyrsta textauppkastið seinna.
Þaö var ekki fyrr en þá, að leik-
húsráðið vissi hver höfundurinn
var”.
Er „Guðrún” leikgerð Lax-
dælu, eða skrifarðu leikrit, byggt
á einhverjum þræöi eða tema
bókarinnar?
„Það er stiklað á stóru gegnum :
kaflann sem fjallar um Guðrúnu
ósvifursdóttur. Það er ákaflega
litið um löng samtöl i Laxdælu,
þannig að ég verö að skrifa þau
inn. Þaö er meira vandamál en
margan grunar. Málfarið verður
að vera ekta.
Þegar ég fór að vinna þetta,
kynntist ég þessum persónum
Laxdælu upp á nýtt. Ég hef
þannig hugsað mjög mikið um
lokaorð Guðrúnar („Þeim var ég
verst er ég unni mest”) og
gegnum þessa vinnu hafa þau
fengiö nýja merkingu i minum
huga, merkingu sem skiptir öllu
varöandi samskipti þeirra
þriggja höfuðpersóna; Guðrúnar,
Bolla og Kjartans”.
,/Guðrún" ekki fyrsta
Laxdælu-leikritið
„Annars er Laxdæla sú forn-
saga, eða réttar sagt sú islensk
skáldsaga, sem hvað oftast hefur
veriðreynt að gera leikrit úr. Það
hafa veriö skrifuö ein sjö leikrit
upp úr sögunni. Eitt þeirra er eft-
ir Danann Adam Oehlenschlager.
Það var leikið þrisvar i Konung-
lega leikhúsinu i Danmörku. Einu
sinni lék Anna Borg Guðrúnu. Nú,
fyrsta leikritið sem kona skrifaði
og var sýnt hér á íslandi fjallaði
um þetta sama efni. Það var sýnt
i Stykkishólmi 1879. Höfundurinn
var Júliana Jónsdóttir. Siðan
hafa komið fram tvö önnur is-
lensk verk, það yngsta er reyndar
kvikmyndahandrit skrifað 1942.
Svo var Þjóðverji nokkur að
skrifa leikrit nýlega upp úr Lax-
dælu. Hann færði það i nútima-
búning, en það leikrit hefur vist
ekki verið leikið”.
Enginn vandi að gera fóst-
bræðurna að nútímalegum
framagosum
„Ég er búin að skrifa leikritiö
já”, sagði Þórunn. „Ég vann það
nánast ein, en upp á siðkastið hef
ég haft valinn hóp sem hefur
gefið mér góð ráð”.
Færirðu efniö i nútimahorf?
„Nei — og þó að einhverju
leyti. Ég reyni að láta hinn
dramatiska texta sögunnar halda
sér. Og það er mikil vinna i mál-
farinu. Það má alveg hugsa sér
að láta leikritið vera alfarið upp á
forneskjuna — eða færa þaö i
nútimahorf. Ég geri hvorugt. Eða
hvort tveggja — vegna þess að
mér finnst að mestu skipti að
efnið sjálft nái til fólks. Það er
enginn vandi að gera þá fóst-
bræður að framagosum i Reykja-
vik nútimans og senda Kjartan i
framhaldsnám i útlöndum. En
mér finnst engin þörf á sliku.
Þetta fólk er svo ótrúlega likt
okkur og er að glima við það sem
fólk er aö glima viö núna. Það er
ástin, stoltið, metnaðurinn, af-
brýðin. Laxdæla er mikil „konu-
bók”. Kvenlýsingarnar eru ein-
stakar. Ég er viss um að kona
hefur að minnsta kosti komið
nærri samningu þessarar sögu.
Kannski hefur þetta allt gerst. Ég
trúi þvi ekki að Laxdæla hafi
skroppið eingöngu ut úr karl-
mannshaus”.
—GG
Þrjár systur á Akureyri
,,Lifandi myndir,, einblína á fisk
„FAGUR FISKUR ÚR SJÓ"
frumsýnd um
„Kagur fiskur úr sjó” ncfnist
ný fslensk hcimildarmynd, sem
„Lifandi myndir” gerði fyrir
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna.
Kvikmyndin var tekin haustið
1980 og fullbúin til flutnings ári
siðar. í myndinni er lýst hinum
ýmsu fram leiðslustigum sem
fiskurinn fer I gegnum allt frá þvi
hann er veiddur og þar til hrað-
frystum flökum hefur verið
pakkað niður til útflutnings.
Myndin hefst um borð i skut-
togaranum Sigurbjörgu frá
Ólafsfirði þar sem skipið er aö
veiðum á Strandagrunni og sýnd
er aðgerð og isun um borð. Siðan
er sýnd löndun á ýmsum stöðum á
landinu, svo sem isafirði, Akur-
eyri og i' Reykjavik. Myndin er
„Égerað Ijúka skáldsögu. Það er-
saga sem hefur reynst vera mcira
verk en ég ráðgerði. Ég vinn fyrst
og fremst i þessari sögu núna.
Hvað hún heitir? Það kemur nú
alveg siðast hjá mér”, sagði Thor
Vilhjálmsson rithöfundur þegar
við spjölluðum við hann nýlega.
— „Það verður annars margt til
að tefja mann þessa dagana”,
sagði Thor og virtist á engan hátt
daufur yfir að vera tafinn, — „já,
þetta er skemmtilegt.
Éghef verið að skrifa greinar i
blað og blaðagreinar vekja frekar
andsvör. Maður finnur hvernig
þær orka á fólk og nær sambandi
við marga. Rithöfundur sem situr
heima i skoti er svo einangraður.
Það er m.a. þess vegna sem mig
langar til að skrifa leikrit. Ég
skrifaði leikrit fyrir nokkrum
árum og ætla að taka upp aftur
vinnu við það.
Ég var að lesa sögu i útvarpið.
Það var mjög gaman. Fólk tekur
þessar mundir
siðan að mestu leyti tekin i ishús-
um I Reykjavik.
Þessa dagana er veriö aö vinna
að enskum texta við myndina.
Eintök eru fáanleg, bæöi á 16 mm
filmu og á myndböndum. Hand-
rit myndarinnSr, stjórn og kvik-
myndun annaðist Siguröur
Sverrir Pálsson. Hljóð sá Jón
Axel Egilsson um, Sigfús
Guðmundsson hljóðsetti og
Erlendur Sveinsson klippti. Þulur
i myndinni og höíundur þular-
texta er Ólafur Ragnarsson.
Myndin tekur sautján minútur i
flutningi.
Meira um fisk
Fiskur og fiskafuröir eru sömu
mann tali vegna þessa. Maður
verður var við, að það eru margir
með manni á þessari ferð. Hvað
segirðu? Hvortég ætli að lesa bók
inn á snældu? Það er ómögulegt
að segja, en þá finnst mér að ég
sé að taka viss forréttindi af les-
andanum. Þá finnst mér aö ég
taki af honum þann rétt að vera
skáld sjálfur. En ég skal játa það,
að mér finnst gaman að geta
læðst inn i stofur manna og
kannski tek ég einhvern með mér.
Einhvern sem alls ekki ætlaði sér
að vera með. Heyrðu”, sagði
Thor svo alit i einu þar sem við
sátum saman og spjölluðum,
„hefurðu heyrt um þennan spör-
fugl sem villtist hingað. Ég hef
séð hann hér i garðínum heima.
Hann er vist kominn hingað frá
Ameriku og er kallaður „White
throated sparrow”, heitir hörpu-
tittlingurá tslandi.Hann er hvitur
á bringunni”.
En þú varst að lauma frá þér
aðilum umfjöllunarefni, þvi SH
hefurfalið „Lifandi myndum” aö
halda áfram og gera nú mynd um
fisksölu SH i Bandarikjunum. Sú
mynd er reyndar langt komin, þvi
kvikmyndatöku er lokið i Banda-
rikjunum og er myndin nú á úr-
vinnslustigi, veröur væntanlega
tilbúin með vorinu.
Þeir hjá „Lifandi myndum”
verða orðnir vel að sér i fiskveiði-
og fisksölumálum áður en lýkur,
þvi enn eru fleiri myndir um
sjávarútveg i bigerö hjá þeim Þar
má t.d. nefna mynd um saltfisk-
inn, sögu saltfiskverkunar og
stöðu þeirra mála meðal islend-
inga. Og einnig er i undirbúningi
mynd sem fjallar um sildina og
allt það ævintýri. —GG
ljóðabók á ensku — hvernig er
það, er ekki erfitt að fara allt i
einu að yrkja á útlendri tungi?
„Þetta kom nú nokkuð eðlilega
hjá mér. Ég er nú fæddur i Edin-
borg á Skotlandi. Faðir minn stóð
þar fyrir skrifstofu Sambands
islenskra samvinnufélaga i Leith.
Ég var fimm ára þegar við
fluttum heim. Ég hef leikið mér
að þvi að skrifa á ensku, sérstak-
lega fyrr á árum þegar ég var
erlendis. Aseinni árum hefur það
helst verið þegar ég skrifa
greinar i útlend blöð eða sem
fyrirlestra. Ég hef gaman af að
yrkja á ensku. Ég gæti jafnvel
trúað.aðþaðværiekki erfittfyrir
mig að taka upp enskuna — en
náttúrlega er ég bundinn minu
máli, islenskunni, og minni þjóð.
Minu landi. En það hefði vist að
sumu ieyti verið auðveldara fyrir
mig að koma minum hlutum á
framfæri hefði ég skrifað á
heimsmáli. Það leitar nú
Leikféiag Akureyrar frumsýnir
í kvöld.föstudaginn lfl.febrúar.hið
viðkunna verk rússneska skáld-
jöfursins Anton Tsékhovs „Þrjár
systur”. Leikstjóri er Kári Hall-
dór, en leikmynd og búninga
gerðu Jenný Guðmundsdóttir og
Ingvar Björnsson. Frumsamin
tónlist er eftir Oliver Kentish.
Hlutverk í leiknum eru tólf og
fara flestallir helstu leikarar
félagsins með þau. Meðal leilkara
eru Guðbjörg Thoroddsen, Sunna
Borg, Þórey Aðalsteinsdóttir,
Gestur E. Jónasson, Theódór
JUIiusson og Jónsteinn Aðal-
steinsson.
„Þrjár systur”ereittkunnasta
verk Tsékhovs og fastur liður á
verkefnaskrá flestra leikhilsa
sem þvi nafni vilja kalla sig.
Verkið fjallar i sem stystu máli
um mannleg samskipti og
sammannleg vandamál. Það ger-
ist á keisaratimanum i Rússlandi
og lýsir afar vel hnignun yfir-
”... let us wait till tomorrow”,
segir i ljóði Thors Vilhjálmssonar
i bókinni „The deep blue sea,
pardon the ocean”. Sú bók kom út
i Bandarikjunum i vetur, fæst nú I
bókaverslunum I Reykjavik.
stundum á mann. Einkum þegar
ég hugsa til starfsbræðra i Frakk-
landi sem eru að glima við alþjóð-
legar hugmyndir sem liggja i
timanum. Það væri auðveldara
að ná hæfilegum lesendahópi — ef
stéttarinnar þar sem kraumar i
suðupotti byltingarinnar.
1 sambandi við frumsýninguna
á „Þrem systrum” tók Leikfélag
Akureyrarupp þá nýbreytni að fá
rússneska sendikennarann við
Háskóla íslands til að koma
norðurogkynna Tsékhov og verk
hans. Einnig fékk félagið kvik-
mynd sem byggð var á nokkrum
verka hans og var hún sýnd i
Borgarbiói. Félaginu barst,einnig
mjög merk bókagjöf frá MIR sem
Asgeir Höskuldsson afhenti en
Guðmundur Magnússon for-
maður L.A. þakkaði fyrir hönd
félagsins.
Sýning Leikfélags Akureyrar á
„Þrem systrum” verður að telj-
ast meiri háttar listviðburður og
þaö er fyllsta ástæða til að hvetja
Akureyringa og aöra þá sem unna
leikiist á heimsmælikvarða til að
sjá þessa sýningu.
— RA
maður hefði heimstungu á ég við.
Hér heima er nú þessi hneigð til
að leggja allt að jöfnu”, sagði
Thor og hló við, rétti sig svo við i
sessinum, strauk gráan makk-
ann og bauð blaðamanni i rann-
sóknarleiðangur um vinnuher-
bergi sin og þarf án efa þaulkunn-
ugan mann til að rata i þvi bókæ,
blaöa- og pappirsflóði, sem þar
geisar hömlulaust um þessar
mundir og jafnvel hægt að
gleyma sér við að skoða nýlegar
teikningar, kritarmyndir og riss-
blöð, sem virðast spretta þarna
fram i haugum ef maður hittir á
rétta staðinn og stundina.
Þú ert kannski að hugsa um
nýja málverkasýningu spurðum
við — svona þegar nýja skáld-
sagan og væntanlegt leikrit
verður skroppið saman?
„Það held ég geti verið”, sagði
Thor og við tökum okkur bessa-
leyfi að kveðja með orðum hans
sjálfs þvi i ljóðinu „This great
book to be” eftir Thor segir i
niðurlagi:
Then I set down these unwritten
sheet
gazing out
wherefrom the rain does sound
in grass:
Let us wait till tomorrow.
—GG
,, ... gaman að geta læðst
inn í stofur til manna"