Helgarpósturinn - 19.02.1982, Page 27

Helgarpósturinn - 19.02.1982, Page 27
27 Holrjr^rpn^fl /nfnnFöstudagur 19- febrúar 1982 Heimsmeistaraeinvigið i skák, milli Fischers og Spasský, hér i Reykjavik fyrir 10 árum siðan, er ágætt dæmi um það hve iþróttaviðburðir, sem á meðan þeir standa yfir geta þótt vafasamir og f járfrekir, hafa stundum mikil áhrif. Með þessu einvigi má segja að nýtt lif hafi færst i skákiþróttina hér á landi, og nú má á Reykjavikurskák- mótinusjá heilan hóp af ungum og efnileg- um skákmönnum, sem það á einn eða ann- anháttýtti úti taflmennsku. Jón L. Arnason hefur t.d. margoft sagt að áhugi hans á skák hafi kviknað þegar einvigið mikla var haldið hér á landi. Hinn mikla skákáhuga þjóðarinnar má ef til vill einnig rekja á einn eða annan hátt til „viðburða” á við skákkeppnir. Þegar Skákin er með eindæmum vinsæl hér á landi. Lifir skákin tölvuöldina? forystumenn iþróttahreyfingarinnar leita til yfirvalda i von um fjárstuðning benda þeir oftast á hve góð landkynning það er ef landsliði tekst að sigra verðugan andstæð- ing. Það sama á náttúrlega við um skák- ina. En glæstur árangur iþróttamanna i ákveðinni grein virkar lika inná við — fólk færaukin áhuga á viðkomandi grein. Þetta gerðist i skákinni á sinum tima. Skákin var nefnilega fyrsta iþróttagreinin, (ef iþrótt má kalla) sem fslendingar náðu árangri i erlendis. Þegar i'slenskir skákmenn fóru að fara út til keppni í'yrir miðja öldina náðu þeir strax ágætum árangri, og það skilaði sér hér heima. Hið margumtalaða skammdegi hefur ef- laust haft sitt aö segja um skákáhugann lika. Alltum það þá á Island sér rika skák- hefö, og skákáhugi er hér meiri en annars- staðar i heiminum. „Hér á islandi þekkja flestir skák, kunna mannganginn, og hafa áhuga á taflmennsku”, segir Guðmundur Arniaugsson. „Óliklegustu menn koma á skákmót til að fylgjast með og þá kemur i ljós að þeir hafa töluverða þekkingu á iþróttinni. Erlendis, t.d. i Bandarikjunum heyrir það til undantekninga ef maður hitt- ir mannsem kann skák, eða þekkir til skák- manna”. að má þvi segja aö i þvi andrúmslofti i ....................... skákkærleika sem rikir hér á islandi hijóti alltaf að vera til góðir skákmenn. Að marg- ir menn koma upp i einu má að einhverju leyti rekja til stórviðburöar eins og heims- meistaraeinvigisins, en þessir ungu menn hafa lika langtum betri tækifæri til að verða góðir, en menn höfðu áður, eins og Guð- mundur Arnlaugsson benti á. „Nú er svo mikið skrifað um skák, og skriíað öðruvisi. Þessir ungu menn hafa aðgang að svo mikl- um upplysingum um skák. Þeir kunna orðið heil ógrynni af byrjunum, en hér áður lærðu menn þetta meira og minna af reynslunni. Og reynslan er hægfara skóli”, sagði Guð- mundur. Með þessu aukna upplýsingastreymi þreytist skákin hægt og rólega, eins og hún heiur reyndar gert i gegnum tiðina. I upp- hafi, þ.e. á seinni hluta siðustu aldar var rómantisk stefna allsráöandi. Þá tefldu menn stift til vinnings, báðir aðilar beittu kóngssókn'og sveiflur uröu miklar Sóknar- tækni skákmannanna varð þvi miklu meiri en varnartæknin, og miöað við skákir nú- timans voru varnir heldur máttlitlar. Um aldamótin varð breyting á, þá komu önnur sjónarmið uppá yfirborðið sem kennd voru við visindalega skákskóiann. Þá fóru menn aðhugsameira um skákina frá tæknilegum sjónarhól, menn mátu stööurnar, og það varð að reglu aö meðan staöan var i jafn- Grænlenskir fiskibátar i höfn Im i ‘þi , -'■> i ■ ' 1 * - t I .... - ' f4 Æ&tikáÉKjSfc-"- Úrslit tvísýn í þjóðaratkvæði Grænlendinga um aðild að EBE A þriðjudaginn fer fram þjóöaratkvæða- greiösla i Grænlandi um afstöðu kjósenda til aöildar landsins að Efnahagsbandalagi Evrópu. Þótt Grænland sé viðáttumeira en öll hin Efnahagsbandalagslöndin til samans, eru það ekki nema 30.000 manns sem eru á kjörskrá i atkvæðagreiðslunni. þegar Grænland fékk heimastjórn 1978. var það eitt af fyrirheitum flokksins Siumut, sem sigraði i kosningunum og siðan hefurfarið með landstjórnina, að losa Grænland við aöildina að EBE. Þegar Danmörk gekk i bandalagið fylgdi Græn- land með, þvi það hafði þá ekki fengið sér- stök landsréttindi, enda þótt sjö kjósendur af hverjum tiu, sem þá tóku þátt i þjóðarat- kvæöagreiðslu ásamt öðrum dönskum þegnum um aðild að bandalaginu greiddu atkvæði gegn henni. Stiórnarandstöðuflokkurinn Atassut berst ákaft fyrir áframhaldi aðildar Grænlands að EBE. Fram á siðasta ár var talið liklegt að andstæðingar aðildar að bandalaginu ættu visan sigur i þjóðarat- kvæðagreiðslunni. Nú, þegar að kjördegi dregur, þykir óvissa um úrslit fara vax- andi. Atassut-menn hafa færst mjög i aukana eftir aö flokkurinn sigraði i kosningu á fulltrúum Grænlendinga á danska rikisþingið i Kaupmannahöfn I desember i vetur. Þá fengu frambjóöendur Atassut 46 af hundraði atkvæða en frambjóðendur stjórnarflokksins Siumut ekki nema 35 af hundraði. Deilurnar milli fylkinganna sem hafa skipað sér með og móti aðild Grænlands að EBE snúast um það fyrst og fremst, hvort framtið grænlenskra atvinnuvega og möguleikum þjóðarinnar til að færa sér landsgæði i nyt sé betur borgiö utan banda- lagsins eða innan. Það. sem andstæðingum EBE á Græn- landi er mestur þyrnir i auga, er að sam- kvæmt stofnskrá bandalagsins hafa Græn- lendingar sjálfir ekki nema 12 milna einka- lögsögu fyrir fiskiskip sin. Beltið frá tólf milna linunni út að 200 milna mörkunum er undir stjórn EBE, sem ákveður þar afla- mörk og aögang skipa frá ríkjum banda- lagsins að veiðum. vægi þá tetldu menn hægt og yíirvegaö, og kenningin sagði að sigur ynnist ekki fyrr en andstæðingurinn gerði mistök. A þessum tima fleygði skáktækninni fram, og jafn- tefli urðu tið. Eftir fyrri heimsstyrjöldina komu enn fram ny viðhorf. Þá fara menn aftur að taka meiri áhættu i skákinni, og blanda saman rómantiska stilnum og raunsæis- stilnum, ef svo má að orði komast. Þetta heitir sovéski skólinn, og er enn undirstað- an i taflmennskunni, þó fjölbreytileikinn hafi aldrei verið meiri en nú. En nú standa skákmenn (eins og flestir aðrir) frammi l'yrir tölvuöld. Á meðan það er augljóst að tölvur geta aldrei spilaö fót- bolta eða handbolta, eru þær nú þegar farn- ar að teíla skák. Spurningin er þvi: á tölvu- tæknin eftir að eyöileggja skákina? „Veitekki", ersvariðsem flestir gefa við þessari spurningu. Guðmundur Arnlaugs- sonsagöi þetta talsvert rætt af skákáhuga- mönnum og að menn væru ekki á eitt sáttir. „Tölvur hafa reikningshæfileika og rökvisi umlram menn", sagði Guðmundur, „en það kemur f'leira til. Skák byggir mikið á innsæi. Hún byggist á þvi að menn meti stöðuna rétt, aö menn þekki andstæðinginn. Og ég eíast um aö tölva gæti f'engið þá hæfi- leika”. Páll Jensson forstööumaður Reiknistofn- unar Háskólans, sagöi að þróunin i þessum málum væri á þá leiö að hann efaðist ekki um að hægt yrði i náinni framtið að pró- gramera tölvur þannig að þær yrðu jafn sterkarogsterkustu skákmenn. „En það er ekkert vist aðmenn kæri sig um það. Það er ekki vistaðmenn hafigaman aí' þvi að tefla við vélar, þegar til lengdar lætur”, sagði hann. Að sögn Friðriks Ölafssonar, lorseta FIDE, hefur alþjóðaskáksambandiö ekki látið þessi mál aískiptalaus. „Við geröum meðal annars samkomulag við alþjóða- samband „skáktölvuáhugamanna” á sið- asta þingi i Atlanta i Bandarikjunum. YFIRSÝN Frá 1977 til 1981 hefur hlutdeild Græn- lendinga i aflaþeirra sjávarafurða sem þeir afla einkum aukisl stórlega, eða úr 56 af hundraði i 96 af iiundraöi þorsks lax og rækju sem kemur úr sjó i fiskveiðilögsögu Grænlands. Aftur á móti koma aðrar teg- undir, og þá einkum karfi, aðallega i hlut veiðiflota Efnahagsband'alagsrikja i Evrópu, og þá sérstaklega Vestur-Þýska- lands. Talsmenn Efnahagsbandalagsins og Grænlendingar meðmæltir aðild aö banda- laginu halda þvi fram, aö það séu fjárfram- lög frá EBE til eflingar sjávarútvegs og fiskiðnaðar á Grænlandi, sgm gert hafi landsmönnum fært að auka aflahlutdeild sina eins og raun ber vitni á siðustu árum. Samkvæmt útreikningum EBE nema framlög úr sjóðum bandalagsins til verk- efna á Grænlandi alls 642 milljónum danskra króna frá ársbyrjun 1973, þegar Danmörk gekk i þaö. Þetta er óafturkræf framlög, en við þá upphæð bætast hagstæð lán til grænlenskra fyrirtækja og stjórnvalda, sem alls nema 383 milljónum danskra króna. Orænlendingar andvigir áframhaldi á aðiid að EBE bera ekki á móti þvi að fram- lög bandalagsins hafi verið rifleg, en þeir halda þvi fram að sé til lengri tima litið geti Grænlendingar séö hag sinum eins vel borgið með þvi að taka sjálfir algerlega að sér stjórn fiskveiðanna, þvi þeir geti þá haft tekjur af að leigja fiskiflotum annarra rikja aðgang að þeirri veiði i grænlenskri lögsögu sem grænlenski fiskiflotinn kemst ekki yfir. Þar að auki leggja þeir áherslu á að i Græn- landi séu miklir möguleikar á námugreftri og jafnvel oliuvinnslu, og Grænlendingar standi betur að vigi að stjórna nýtingu þeirra auðlinda utan EBE en innan. Ennfremur segja þeir, sem hvetja Græn- lendinga til að segja nei við áframhaldi veru i EBE, að lagt verði kapp á aö ná samningi við bandalagið á svipuðum grundvelli og fyrrverandi nýlendur bandalagsrikja hafa fengið. Talsmenn EBE telja af og frá að Grænlendingum standi sjálfkrafa til boöa slik kjör, afráði þeir að fara úr bandalaginu. Fór Poul Dalsager, landbúnaöar- og fiskveiða- ráðherra Danmerkur sérstaka ferð til Grænlands siðasta haust til að brýna fyrir grænlenskum stjórnvöldum, að þau gætu Ahugamenn um þessi mál hafa semsagt myndað með sér samband, og við i FIDE töldum rétt að vinna með þeim að einhverju leyti, til að fá sem mest útúr þessum tækj- um fyrir skákiþróttina. Það þýöir kannski aðviðleyfum þessum mönnum að taka þátt i einhverjum skákmótum með tölvunum sinum, eða eitthvað i þá áttina. Við teljum rétt að vera frekar með i þessari þróun heldur en láta eins og þetta sé ekki til. ” Tölvurnar geta siðan náttúrulega gert fleira en að tefla. Þær geta verið stórmeist- urunum ómetanleg hjálp á hörðum skák- mötum, sérstaklega i sambandi við bið- skákir og stöðumat, ef þær eru rétt matað- ar. Sér Friðrik Olafsson það fyrir sér að á stórmótum næstu ára verði það ekki stór- meistararnir sjálfir sem tefli, heldur verði þeir aðeins fulltrúar geysifullkominnar tölvu? „Eg held að það sé ekki veruleg hætta á þvi á næstunni” sagði hann. „Þetta er auð- vitað vel hugsanlegt sérstaklega i sam- bandi við biðskákir.og ef til vill bréfskákir og þess háttar. En þetta er lika móralskt atriði. Þetta er spurning um það hvað mað- ur getur. Ef maöur teflir eftir forskrift tölvuer maður iraun oröiiin eitthvað annað en skákmaður”, sagði Friðrik Ólafsson. O'g þö tölvurnar komi ekki til með að breyta mjög miklu fyrir skákiþróttina á næstunni, þá blasa ýmsar hræringar við. Um árabil hafa timamörk hverrar skákar verið þau sömu, en nú er i auknum mæli farið aðgera tilraunir meö þau á skákmót- um, einkum i þá átt að stytta skáktimann, og reyna þannig aö íá fram snarpari átök á kostnað ylirvegunnar. Um leið og svona breytingar eru til umræðu er einnig spekú- lerað mikiö i íörminu á heimsmeistara- keppninni, sem mörgum finnst orðin alltof viðamikil og þung keppni. Semsagt: Það er von á ýmsu i skákheiminum. Heftir Guðjón Arngrimsson L...„................... 1 eftir Magnús Torfa Ólafsson ekki búist við mikilli tilhliörunarsemi af EBE eftir brottför úr bandalaginu. Alvar- legast væri fyrir Grænlendinga, ef afurðir þeirra yrðu tollaðar i löndum EBE eins og um óviökomandi aðila væri að ræða, þvi Efnahagsbandalagslöndin taka við megin- hlutanum af útflutningi Grænlendinga. Siumut, flokkurinn sem gengst fyrir þjóðaratkvæöagreiöslunni og stefnir að úr- sögn Grænlands úr EBE, hefur talið rétt aö hafa vaðið fyrir neðan sig, og afréð þvi að úrslit atkvæöagreiðslunnar skuli vera ráðgefandi en ekki bindandi fyrir landstjórnina. Þvi kann svo aö fara, að langur timi liði frá þvi úrslit verða kunn þangað til ljóst er hvort Grænland fer úr EBE eða ekki. Einu úrslitin sem gefa munu skjóta niðurstöðu er að meirihluti greiði at- kvæði meö óbreyttu ástandi, áframhaldi á veru Grænlands i EBE. Þá má búast við að Siumut biöi ósigur i næstu kmdsþingskosn- ingum og verði að fara frá völdum. Veröi mjótt á munum, en ipeirihluti at- kvæða faili þó gegn aðild að EBE, getur hafist langt samningaþóf milli Grænlendinga og stjórnarnefndar; EBE I Brðssel, af þvi landsstjóm Siumut-manna er ekki skuldbundin til aö gera alvöru úr úr- sögn úr EBE fyrr en ljóst liggur fyrir hver kostur er á sérstökum viðskipta og - tollasamningi við bandalagið. Gera má ráð fyrir aö endirinn verði sá, að Grænland verði kyrrt i EBE, þvi Siumut treystir sér varla til að stiga svo örlagarikt skref sem úrsögn væri með nauman meirihluta kjós- enda á sinu bandi, og vitnesku um þetta telja þá embættismenn EBE sig ekki þurfa að sýna neina tilhliörunarsemi i samninga- viðræðum um hvað viö tæki eftir úrsögn Grænlands..- vi aðeins að mikill meirihluti greiði at- kvæði gegn veru Grænlands i Efnahags- bandalaginu, er liklegt að af úrsögn verði. Meö slik úrslit að baki telur Siumut sig i aðstöðu til að leita hagstæðs skilnaðar- samnings i Brussel, hvað sem liður yfirlýs- ingum talsmanna bandalagsins fyrir at- kvæðagreiðslu Grænlendinga. /

x

Helgarpósturinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.