Helgarpósturinn - 23.07.1982, Síða 12

12
Föstudagur 23. júlí 1982
Helgai-----
„pasturinn*
Nújazzinn í Reykjavík
baö var ekki margt um
manninn i Félagsstofnun Stúd-
enta á fimmtudagskvöldiö i siö-
ustu viku þegar trompetleikar-
inn og tónskáidiö Leo Smith tróö
þar upp ásamt vibrafónleikar-
anum Bobby Naughton. Hluti af
hundraömannahópnum var
þýskur og tóku þeir gjarnan þátt
i tónlistinni meö þvi aö slá i
öskubakka og glös, en uppskáru
litiö lof. Aö ööru leyti fóru tón-
leikarnir vel fram utan háreysti
nokkurra drukkinna Islendinga.
Hjá slíku veröur sjaldan komist
á vinveitingastööum, sér i lagi
er jafn tormelt tónlist er á boö-
stólum og nótnaklasasvitur Leo
Smiths.
Jazzvakning hefur taliö þaö
hlutverk sitt aö kynna allar
stefnur og strauma innan djass-
tónlistar og einnig þá tónlist
sem ekki er hægt aö nefna djass,
en er i náinni snertingu viö þá
tónlist ss. blúsinn. Tónlist Leo
Smith er af þeirri tegund: nú-
tima tónlist sprottin af rótum
djass ogevrópsks akademisma,
enda kallar hann sig ekki djass-
leikara og þaö meö réttu. Ekki
einsog i Art Ensemble of Chica-
go, Duke Ellington og Charles
Mingus, sem kölluöu sig heldur
ekki djassleikara en voru þaö nú
samt.
Hvaö er djass? Þegar stórt er
spurt veröur oft litiö um svör.
Spunnin tónlist meö sveiflu, er
stundum svaraö og ætli þaö sé
ekki næst því rétta. Svo er enda-
laust hægt aö deila um sveifl-
una!
Ég held þó aö fæstir telji tón-
list Leo Smith búa yfir sveiflu.
Hún er mjög flókin og kerfis-
bundin og krefst mikillar lestr-
artækni. Nótnaklasar eru leikn-
ir, siöan þögn og spunniö.
1 einu verkanna á tónleikun-
um lék Pétur Grétarsson meö
þeim félögum á trommur og
kom hann þvi vel til skila sem
fyrir hann var lagt. 1 þaö
minnsta greindu hlustendur
ekki annaö.
Go in numbers
Leo Smith & New Dalta Ahkri
nefnist kvartett sá sem Smith
hefur feröast meö um heiminn.
Þvi miöur vantaöi helming hans
á sviöiö i Félagsstofnun: bassa-
leikarann Wes Brown, sem var
aö eyöa hveitibrauösdögunum i
Evrópu og saxafónleikarann
Dwight Andrews, sem sinnaöist
eitthvað viö félaga sina viö
komuna til Reykjavikur og tók i
fússi næstu vél til New York.
Þeir eru allir á nýútkominni
skifu frá italska hljómplötufyr-
irtækinu Black Saint. Sú nefnist
VVe Go in Numbers (BSR 0053)
og er hún tekin upp I The Kitch-
en i New York þann 19. janúar
1980. Þar leikur Leo Smith á
trompet, flygilhorn og atenteb-
en flautu (einsog hann gerði i
Félagsstofnun aö viöbættum a-
slátturshijóöfærum og munn-
hörpu), Dwight Andrews er á
tenór og sópransaxafón og
flautu, Bobby Naughton á
vibrafón og Wes Brown á bassa
og odurogyaba flautu. A skif-
unni eru fjögur verk eftir Leo
Smith og nefnist það fyrsta The
World Soul og er flautusóló. Sið-
an kemur Go in Numbers og er
liklega baráttuverk, þvi skifan
er af ástriöu tileinkuö draumum
og þrám afrisks fólks um viða
veröld, er vill fylkja liöi i bar-
áttunni fyrir frelsi. Þar má
finna djassriff hjá saxinum. Siö-
an kemur verkiö Illumination:
The Nguzo Saba þarsem Andr-
ews og Brown leika ma. firna-
góöan dúó meö djasshrifum.
Svo lýkur skifunni á vibrafón-
sólói Naughtons: Changes.
Þetta er miklu kraftmeiri tón-
list en viö heyröum i Félags-
stofnun og var leit.t aö þeir
Andrews og Brown skyldu ekki
vera á sviöinu meö félögum sín-
um á þeim tónleikum.
Einsog öll framandi tónlist
þarfnast verk Leo Smith góörar
hlustunar og þessi skifa er kjör-
in fyrir þá sem vilja komast inni
tónlist hans.
Þaö er Grammiö aö Vestur-
götu 53B sem flytur skifuna inn.
Roscoe
Á fimmtudagskvöldiö kemur
mun Roscoe Mitchell leika i Fé-
lagsstofnun. Hann leikur einn á
allskonar saxafóna einsog Ev-
an Parker og Peter Brötzmann
hafa áöur gert i Reykjavik. Þaö
þarf ekki aö hvetja jpá sem gam-
an höföu af leik Roscoes með
Art Ensamble og Chicago i Bro-
adway aö mæta á staöinn, en
þeir sem aldrei hafa heyrt i
Roscoe og eru kannski litiö fyrir
frammúrstefnuna ættu nú aö
láta veröa af þvi aö kynnast
henni meö augum og eyrum.
Þaö ætti aldrei aö skaöa aö
vikka sjóndeildarhringinn!
Rödd hrópandans
Eyjólfur Konráö Jónsson:út úr
vitahringnum.Útg. Heimdallur.
Rvk. 1982.
Heimdallur er, eins og flest-
um mun kunnugt, ekki beinlinis
bókaforlag. Getur þó verið lið-
tækur á þvi sviði, og á ég þá
einkum við Norsk ævintýri i
þrem bindum, sem gefast mér
jafn-prýðilega að lesa fyrir son
minn eins og föður minum fyrir
mig, en mér er þó varla ljóst
hvers vegna einmitt Heimdallur
stóö i að gefa út. Hitt er hægara
að ráða i, hvers vegna Heim-
dallur vill koma á framfæri þvi
úrvali af ræðum og greinum
Eyjólfs Konráðs Jónssonar sem
hér er komiöá þrykk (í 170 siðna
bók, myndskreyttri i mjúkum
spjöldum).
Bókin skiptist i tvo hluta.Hinn
fyrri og lengri fjallar um hag-
stjórn, sá seinni um atvinnu-
rekstur og fjármögnun hans.
Allt eldra efniö er i seinni hlut-
anum, frá árunum 1972—78, og
þar talar Eyjólfur fyrir þeim
málstað sem hann haföi áður
boöaö i heilli bók, að hlutafélög
séu hentugust til þess aö virkja
framtak og fjármagn I atvinnu-
lifinu. 1 fyrri hlutanum er efnið
allt yngra, frá þvl eftir kosn-
ingar 1978, og snýst um hug-
myndir i ætt viö leiftursóknina
frægu. Þar er aðalboöskapur
Eyjólfs sá, aö komast þurfi Ut úr
vitahring veröbólgunnar meö
einu mikiu átaki, og þaö sé unnt
með skattalækkunum, stór-
auknu frjálsræöi i viöskiptalífi
og vissum breytingum á fleiri
sviöum.
Mestur hlutinn af máli Eyjólfs
Konráðs i þessari bók eru ræður
eða ræðukaflar, nokkrar
örstuttar blaðagreinar og ein
löng, frá leiftursóknarhaustinu
1979, og býst ég viö hún verði
talin merkast efni bókarinnar,
en hún hefur að visu verið
endurprentuð áður, nefnilega i
Frelsinu.
Svo er það ekki Eyjólfur einn
sem hefur orðið. I fyrri hluta
bókarinnar eru teknar upp
umsagnir þeirra Jónasar H.
Haralz, Friöriks Friörikssonar
og ólafs isleifssonar um fyrr-
nefnda löngu grein Eyjólfs, svo
og andsvör hans. 1 seinni
hlutann er tekinn upp ræðu-
stúfur eftir Erlend Einarsson
um fjármögnun samvinnu-
félaga þar sem vissar samsvar-
anir eru viö hugmyndir Eyjólfs
um hlutafélög. Og loks eru sem
viðauki birtar efnahagsmála-
tillögur sem unnar voru á
vegum Verslunarráös fyrir
þingflokk Sjálfstæöisflokksins i
fyrra, og er þar margt mjög i
anda Eyjólfs.
Ekki finn ég þess getið i bók-
inni hver hefur ritstýrt henni
(þótt tiundað sé hvaða fjórir
menn lásu prófarkir). Einhver
hefur valiö efniö, stytt sumar
ræðurnar, skrifaö kynningu
með hverjum efniskafla, lika
stöku athugasemdir neöanmáls
eða sem innskot, og á einum
stað litinn tengikafla, valið
myndir, og samiö myndatext-
ana, sem sumir styðjast að visu
viö texta Eyjólfs, en i öðrum eru
gerðar athugasemdir um hluti
sem ekkert eru til umræðu i
meginmálinu. (Ekki hefur
Eyjólfur Konráð gert allt þetta
sjálfur, þvi að tvivegis er hinn
ónefndi ritstjóri skammstaf-
aður ,,útg.”.)
Hver eöa hverjir sem að þessu
unnu, þá þykir mér það merki-
leg hugmynd og ágæt að taka
upp umræöur, einnig andmæli
gegn aðalhöfundi bókarinnar,
og hygg ég það lýsi sjálfstrausti
útgefenda fyrir hönd stjórn-
málastefnu sinnar að vera svo
ófeimnir við vissan ágreining
meöal fylgjenda hennar.
Eyjólfur Konráð Jónsson er
prýöilega mælskur maður og
ritfær. Þá gáfu sina notar hann
til þess að kveða einkar sterkt
að orði um hvaö eina, og er það
sumt fimlega oröað, en þegar
lesið er eitthvað aö ráöi, hvað þá
þegar það er oröið heil bók, þá
verður stilsmátinn nokkuð ein-
hæfur og jafnvel þreytandi, lik-
astur sibylju af upphrópunum.
Efnismeðferðin er lik rithætt-
inum: allsstaðar hreinar linur,
vondu hlutirnir gersamlega for-
kastanlegir, en góöu hlutunum
muni fylgja auöur og allsnægtir.
Útskýringar og röksemdir er
ekki auðvelt aö lesa úr máli
Eyjólfs — nema kannski ef
maður er mjög sannfæröur fyrir
— hvað þá að hann lýsi báðum
hliðum máls eöa leyfi sér
nokkru sinni að hika i mál-
flutningi sinum. Þar sem sam-
hengið kallar á útskýringar,
hættir honum viö aö smella
slagorði i staöinn. Þar með er
ekki sagt að hann þurfi aö hafa
rangt fyrir sép-, a.m.k. er ekkert
hlutverk ritdómara aö snúa
höfundi til nýrrar pólitiskrar
trúar. En hvort sem nú aöal-
Eyjólfur Konráð—„Efn-
ismeðferðin er lik rit-
hættinum: alls staðar
hreinar Ifnur, vondu hlut-
irnir gersamlega forkast-
anlegir, en góðu hlutun-
um munu fylgja auður og
allsnægtir," segir Helgi
Skúli Kjartansson í um-
sögn sinni um Út úr víta-
hringnum.
atriöin hjá Eyjólfi eru rétt eöa
röng, þá er bagalegt hve litla
rækt hann leggur við nákvæmni
i smáatriðum. Svo er um hag-
fræðina, sem mikið kemur við
sögu i fyrrl hluta bókarinnar,
aö þar er hver vandi leystur
með kröftugum fullyrðingum
mjög almenns efnis, lesandinn
verður bara að vona, án þess að
sjá þess beinlinis merki, að
höfundur sé búinn að hugsa
þetta dýpra en hann talar. 1
seinni partinum er afleitt dæmi
um ónákvæmni á bls. 108—112,
þar sem Eyjölfur Konráð rekur
i talsvert löngu máli hve litið
gagn hafi verið að samvinnu-
félögunum við atvinnuuppbygg-
ingu á Noröurlandi vestra ára-
tuginn 1967—77. Hann segir frá
þvi, hvernig kaupfélögin á
Hofsósi og Skagaströnd, sem
bæði höföu rekið hraðfrystihús,
komust i þrot og hættu störfum.
En um Blönduós og Sauðárkrók
segir i einu lagi, að fyrir utan
sláturhús og mjólkursamlög
hafi kaupfélögin „litið látið at-
vinnumál til sin taka”. t iðnaöi
og sjávarútvegi hafi „fólkið
sjálft” komið upp atvinnustarf-
seminni,„og allt eru þaö einka-
fyrirtæki. Einstaka að visu meö
minniháttar aðild samvinnu-
félaga.” Likiega hefur enginn
orðið til þess á Varöarfund-
inum, þar sem Eyjólfur Konráð
flutti þessa lýsingu, að spyrja
hann út i það, i hverju væri
fólgin minniháttar aðild kaup-
félagsins aö sjávarútvegi á
Sauöárkróki. En vafalaust hefði
honum verið svarið kunnugt:
Eitt stykki hraðfrystihús, stór
eignarhlutur i togaraútgerðinni,
o.s.frv.
Þaö er einmitt út af svona
hlutdrægri ónákvæmni, aö það
er skammaryrði um mál-
flutning að kalla hann póli-
tiskan. Og bókin Eyjólfs og
Heimdallar er voðalega póli-
tisk.