Helgarpósturinn - 01.03.1984, Blaðsíða 18

LEIKLIST
Ævintýrin
leynast
, eftir Sigurð Svavarsson og Gunnlaug Ástgeirsson
innra meö þér
Þjódleikhúsid sýnir leikrilið Amma þó eftir
Olgu Guðrúnu Arnadóttur.
Leistjóri: Þórhallur Sigurðsson.
Leikmynd, búningar, grímur og brúður:
Messíana Tómasdóttir.
Lýsing: Asmundur Karlsson.
Höfundur laga og Ijóða: Olga Guðrún.
Hljómsveitarútsetningar: Hróðmar Sigur-
björnsson.
Leikendur: Edda Björgvinsdóttir, Gísli Guö-
mundsson, Herdís Þorvaldsdóttir, Jóns S.
Gunnarsson, Pálmi Gestsson, Örn Árnason,
Árni Tryggvason, Sigurður Skúlason, Erling-
ur Gtslason og Helga E. Jónsdóttir.
Börn og unglingar hafa löngum verið
helstir skjólstæðingar Olgu Guðrúnar Árna-
dóttur. Olga Guðrún er sannkallaður þús-
undþjalasmiður; hún hefur samið skáldsög-
ur, smásögur, ljóð og leikrit, þýtt sögur og
leikrit, sungið lög og ljóð annarra og samið
eigin sönglög. Öll hennar verk hafa borið
vott virðingu hennar fyrir skjólstæðingun-
um, unga fólkinu. Olga Guðrún hefur aldrei
valið leið einföldunar og yfirdreps, hvorki i
meðferð yrkisefnis né í framsetningu, og
þess vegna hefur oftlega nætt um hana.
Stríðið við hina fordómafullu virðist þó
engan veginn hafa dregið mátt úr Olgu ef
marka má leikritið Amma þó sem frumsýnt
var á dögunum. í þessu verki nýtast hinir
fjölbreytilegu hæfileikar höfundar býsna
vel. Aðrir aðstandendur verksins leggja líka
mikið af mörkum til að sýna börnunum gott
leikhús á fullri ferð og ég fékk ekki betur séð
og heyrt en börnin kynnu vel að meta sýn-
inguna, a.m.k. voru mín afkvæmi himinlif-
andi.
I leikritinu Amma þó segir frá skemmti-
legri fjölskyldu; ömmu, Júlíusi pabba og
börnunum Fiu og Fjódóri. Fjölskyldan hírist
í leiguhúsnæði við heldur þröngan kost, fá-
tæk og svo svöng að „frumurnar druslast um
og blóðkornin staulast um æðarnar". Þegar
ýmsar frumlegar og skemmtilegar fjáröflun-
arleiðir (sumar hverjar mjög í anda Hróa
hattar) bergðast verður fjölskyldan að lúta í
lægra haldi fyrir Braskara-Birni og Stúfi lags-
manni hans og hrekst á vergang. En fátt er
svo með öllu illt. . Amman, pabbinn og
börnin villast inn til Salómons gamla, fyrrum
aurapúka og okrara, sem einmitt er löglegur
eigandi leiguhjallanna. í þessari heimsókn
skýrast allar línur og Ijóst verður að Brask-
ara-Björn verðskuldar ráðningu. í lokin eru
allir hamingjusamir eftir að réttlætið hefur
sigrað.
Amma þó er~heilmikill ærslaleikur þar
sem sígild skopatriði fá vel að njóta sín og
eru reyndar sum hver ansi ódýr. Alvaran að
baki efnisþræðinum verður aldrei uppá-
þrengjandi þó öllum megi Ijóst vera að höf-
undur dregur taum lífsgleðinnar og frelsisins
gegn stritinu og þreyttum gráma hvundags-
ins. Amman er kostuleg persóna sem skortir
hinn hagsýna hugsunarhátt sem samfélagið
krefst og á erfitt með að fylgja stöðugt sett-
um reglum. Júlíus pabbi er fyrst og fremst
draumóramaður og þess vegna lélegur
skaffari. Verkið dregur dám af þessum
hugsunarhætti mæðginanna og hverfur
langt frá raunveruleikanum út í fantasíuna
og stílfærsluna. I lokasöng verksins kemur
fram sú'staðreynd að peningarnir einir sér
færa ekki lífshamingju og fjölskyldan
skemmtilega spyr spurninga sem hún hefur
fyrir löngu svarað sjálf;
Til hvers fékkstu augu? -
Til hvers fékkstu hendur?
Til hvers fékkstu hjartað sem í heitu brjósti
slær?
Ævintýrin leynast innra með þér sjálfum
ættirðu ekki að leita þeirra, vinur kær?
Stúdentaleikhúsið:
,,Breyttu heiminum" — Brecht söngvar og
Ijóð.
Samantekt: Hafliöi Arngrímsson og Margrét
Pálmadóttir.
Flytjendur: Ástríður H. Ingólfsdóttir, Bára
Lyngdal Magnúsdóttir, Guðlaugur Viktors-
son, Kristján Viggósson, Margrét Pálmadótt-
ir, Sigríður Eyþórsdóttir.
Hljómsveit: Bjarni Jónatansson, Jón Björg-
vinsson, Joseph Fung, Knútur Birgisson,
Richard Korn, Rúnar Vilbergsson, Sigríöur
Eyþórsdóttir.
Margrét Pálmadóttir og Hafliði Arngríms-
son hafa tekið saman fyrir Stúdentaleikhús-
jð dagskrá úr verkum Bertolts Brechts sem
er þó takmörkuð við Ijóð hans og söngva. Á
dagskránni eru ekki færri en 26 atriði. Ég get
útaf fyrir sig ekki dæmt um hversu dæmi-
Til hvers varstu að fæðast?
Til hvers ertu að lifa?
Tíminn streymir áfram eins og foss i djúpan
hyl.
Ertu búinn að gleyma öllum þínum draum-
um?
Ættirðu ekki að minnast þess að þú ert til?
Ævintýri og draumar eru mannfólkinu
nauðsynlegir og kannski ekki síst börnun-
um. Olga Guðrún vekur þarna athygli á
þeirri staðreynd að samfélag sem neglir fólk
við veruleikann statt og stöðugt er í eðli sínu
fjandsamlegt manrieskjunum. Þetta þykir
mér hugnanlegur boðskapur til barnanna nú
á þessum viðsjárverðu tímum.
Þórhallur Sigurðsson og lið hans hefur
unnið gott verk við uppfærslu verksins. Sýn-
gert úrval þetta er. Lögð er áhersla á ljóð
sem andæfa stríði og ofbeldi og er þetta
þema dagskrárinnar vandlega undirstrikað
með myndum sem sýndar eru á tjaldi að
baki flytjendum. Með þessum hætti er skap-
að gott samhengi í dagskrána þó einnig sé að
finna þar ljóð af öðru tagi. Stríðsandófið í
kveðskap Brechts er ákaflega sterkt og vel
til þess fallið að hvetja til samstöðu um frið-
arboðskap og sem slíkt þarft innlegg í bar-
áttu dagsins.
Ljóðin (söngtextarnir) eru ýmist flutt á
frummálinu (þýsku) eða í íslenskum þýðing-
um. Sýnist mér þessi blanda nokkuð hæfileg
þó ef til vill megi deila um hvað sé flutt á
hvoru máli þegar til eru ágætar þýðingar.
Meirihluti atriðanna eru söngvar óg eru
flestir eftir þá Kurt Weili og Hanns Eisler og
nokkrir eftir Paul Dessau. Mörg laganna eru
ingin ber öll merki vandaðra vinnubragða í
leikhúsi þótt á stundum hefði mátt ætla
skopinu meira hóf. Það er ekki gripið til
annars flokks vinnubragða eins og svo oft á
barnasýningum. Sýningin gerir kröfur til
áhorfendanna sem þeir geta vel risið undir.
Ásmundur Karlsson og Messíana Tómas-
dóttir eiga ekki lítinn þátt í því fallega sjónar-
spili Sem sýningin er. Leikmyndin er býsna
stílfærð og skemmtilega fjölbreytileg. Grím-
ur, brúður og ýmsir leikmunir gegna drjúgu
hlutverki í sýningunni og hjálpa til við sköp-
un ævintýra- og draumaveraldar sem börn-
in fylgdust opinmynnt með. Ýmsar skipting-
ar voru þó heldur tímafrekar en aðstandend-
ur sýningarinnar ættu að geta hert á henni.
Um leikendur þarf ekki að hafa mörg orð,
þar er valinn maður í hverju rúmi og allir
lögðu sig vel fram. Edda Björgvinsdóttir og
kotroskinn strákur Gísli Guðmundsson léku
systkinin Fíu og Fjódór. Herdís Þorvalds-
dóttir lék hina sprellfjörugu ömmu og vakti
oftlega mikla kátínu. Jón Gunnarsson vakti
samúð allra í hlutverki draumórapabbans.
Pálmi Gestsson og Örn Árnason voru í trúða-
legum hlutverkum Braskara-Björns og Stúfs
og gerðu þeim góð skil. Þó virðist mér sem
Pálmi sé að festast dálítið í grínarahlutverk-
inu og grípi óþarflega oft til sömu andlits-
grettanna og taktanna. Árni Tryggvason dró
upp einkar viðkunnanlega og sannfærandi
mynd af hinum óhamingjusama Salómoni.
Lög og ljóð Olgu Guðrúnar komu mjög vel
út enda einkar áheyrileg og grípandi. Þær
Edda og Herdís áttu þó í nokkrum erfiðleik-
um með að skila sögntextum út í salinn á
frumsýningu.
Amma þó er ágætt framlag til íslenskra
leikbókmennta fyrir börn og ég trúi ekki
öðru en að foreldrar og börn eigi eftir að fjöl-
menna í Þjóðleikhúsið. _ SS
alþekkt, t.d. lög úr Túskildingsóperunni og
Mutter Courage, og einnig eru þarna lög sem
nú eru sungin í sýningu Þjóðleikhússins á
Sveyk í síðari heimsstyrjöldinni. Sjö manna
hljómsveit með mjög skemmtilega hljóð-
færasetningu spilaði undir flutninginn og
fórst henni það mjög vel úr hendi.
Flutningur flytjendanna var yfirleitt með
mestu ágætum. Þótti mér kvenfólkið í hópn-
um standa sig heldur betur en karlmennirn-
ir. Bæði voru í þeirra hópi betri söngkraftar
og fannst mér einnig koma fram í flutningi
þeirra næmari tilfinning fyrir efni Ijóðanna.
Þessi dagskrá Stúdentaleikhússins er í
senn bæði hressileg og alvarleg, vekur til
umhugsunar um leið og hún veitir góða
skemmtun. Það er nefnilega algjör misskiln-
ingur að góð skemmtun þurfi endilega að
vera tóm skrípalæti. — G. Ást.
Amma þó í Þjóðleikhúsinu — ágætt framlag til íslenskra leikbókmennta fyrir börn.
Brechtsöngvar
SÍGILD TÓNLIST
Sjarmerandi
eftir Leif Þórarinsson
Því er ekki að neita að tíminn sem tónleik-
ar Háskólans í Norræna húsinu eru hafðir á
er ekki sem þægilegastur, þ.e. í hádeginu á
miðvikudögum. Það er því alltof sjaldan sem
maður kemst á þá og orsakar það vitaskuld
talsverðan leiða og jafnvel samviskubiti því
þetta eru oftast vandaðir tónleikar með
sumu af okkar ágætasta tónlistarfólki að
gera sitt besta. Ég hafði þó döngun í mér til
að labba suður í mýri og heyra Einar Jó-
hannesson, sem er að öllum öðrum ólöstuð-
um einn af fáum íslenskum listamönnum á
heimsmælikvarða: hreinn snillingur á klari-
nettuna. Með honum var mættur til leiks
David Knowles, píanisti, sem ég veit hvorki
haus né sporð á en grunar þó að sé ættaður
úr Bretlandi.
Efnisskráin var ákaflega skemmtileg, létt
og hrífandi (sjarmerandi), enda eftir þrjú góð
skáld frá Frakklandi: Florent Schmidt,
Honegger og Poulenc. Schmidt var þeirra
elstur (f. 1870 d. 1958) og samdi á sínum tíma
ákaflega „fallega“ músík, sem er meira í ætt
við verk kennara hans Massenet og Fauré en
t.d. samtímamanna á borð við Debussy og
Ravel. Hann var semsé ekki neinn ævintýra-
maður í listinni, en stóð vel og vandlega að
sínu. Því miður hefur lítið sem ekkert heyrst
eftir hann hér á landi og raunar var þetta í
fyrsta sinn sem ég heyrði verk eftir hann á
opinberum hljómleikum í Reykjavík. Það
var svo sem ekki stórt eða mikið um sig
þetta Andantino hans, en elskulega áheyri-
legt og spilað af miklurn innileik af þeim
Einari og Knowles.
Fyrsta verkið á skránni var hinsvegar eitt
af vinsæiustu (og skemmtilegustu) klarinett-
verkum frá fyrri hluta aldarinnar, Sónatína
eftir Arthur Honegger og hana heyrði mað-
ur fyrst leikna hér, af Agli Jónssyni og
Róbert Abraham öðruhvorumegin við 1950,
á tónleikum á sal í M.R. ef ég man rétt. Og
hún hefur ekkert versnað síðan þó auðvftað
sé hún langt frá að vera meðal merkilegustu
verka Honeggers, sem var fágætur snilling-
ur, sérstaklega í sinfóníuskrifum og öðru
stærra.
Mesta verkið á þessari því miður alltof
fámennu samkomu í Norræna húsinu var
síðast: Sónata fyrir klarinett og Pianó, sem
Einar Jóhannes-
son — einn af fá-
um Islenskum
listamönnum á
heimsmæli-
kvarða.
Francis Poulenc samdi rétt áður en hann dó,
1962. Póulenc er ekki síst frægur af söng-
lagagerð, sem þykir einstæð á þessari öld og
það leýnir sér ekki í þessu klarinettverki að
hann bjó yfir ósvikinni lagrænni gáfu. Sér-
staklega fann maður fyrir þessu í hæga mið-
þættinum, sem jaðrar að vísu við „banalitet"
(það gerir Poulenc raunar oftar en ekki), en
er vissulega sönn og átakanleg músík,
kannski meir í ætt við óperuaríu en sönglag.
Þetta og raunar alla sónötuna léku félagarn-
ir góðu af mikilli snilld. Einar hefur þetta
ótrúlega vald á tóni og tækni (hann blæs eitt
fegursta forte á hásviðinu sem ég man eftir)
og leikur flest af sannri músíkalskri innlifun.
Og píanistinn, David Knowles, var skemmti-
lega „rythmiskur" og byggði upp sitt hlut-
verk í reglulegum kammermúsíkanda:
greindarlegur og með öllu laus við tilgerð og
annað leiðinda vesen. Bravó.
18 HELGARPÓSTURINN