Helgarpósturinn - 06.02.1986, Blaðsíða 9

Stjórn Brunamálastofnunar á hinum örlagaríka fundi sl. mánudag: Gisli Kr. Lórenzson
varaslökkviliðsstjóri á Akureyri, Ingi R. Helgason forstjóri Brunabótafélags Islands og
Einar Ingi Halldórsson bæjarstjóri í Hafnarfirði.
taka eldvarnir alvarlega og fram-
kvæma þær.“
Síðastliðið vor bar einn þing-
mannanna sextíu, Guðmundur
Einarsson, fram fyrirspurn til félags-
málaráðherra varðandi brunatjón í
atvinnuhúsnæði og urðu um hana
nokkrar umræður á Alþingi. Deildi
Guðmundur hart á þá afgreiðslu,
sem slík mál fengju í kerfinu. Nefndi
hann sem dæmi, að rannsóknarlög-
reglan hefði tekið skýrslu af vitnum
í Hellissandsbrunanum 1983 tæp-
um einum og hálfum mánuði eftir
að tugmilljóna tjón varð þar en á
Alþingi kom fram að búið hafi verið
að bæta tjónið áður en lögreglan
tók þessar skýrslur. Hvatti þing-
maðurinn til þess að ýtt væri við
Brunamálastofnun þannig að hún
starfaði eftirþeim lögum, sem henni
væru sett. Vitnaði Guðmundur í
bréf, sem honum hafði borist frá
Landssambandi slökkviliðsmanna,
en þar segir: „Enn í dag hefur ekki
eitt einasta fyrirtæki eða stofnun
verið ákærð eða lokað vegna ágalla
í brunavarnamálum og þó gera allir
sér ljóst að nóg er af brotunum."
Hótanir aldrei
framkvæmdar
Brunamálastjóri hefur, lögum
samkvæmt, ýmis ráð til að sjá til
þess að forráðamenn fyrirtækja og
stofnana taki mark á tilskipunum
eldvarnaeftirlitsmanna. Honum
„ber að kæra brot til héraðsdóm-
ara“, komi upp ágreiningur við hús-
ráðendur um úrbætur í brunavörn-
um. f samráði við héraðsdómara
(eða lögreglustjóra) getur bruna-
málastjóri einnig ákveðið að „fram-
kvæmdar verði nauðsynlegar úr-
bætur á kostnað húsráðanda eða
ákveðið dagsektir á hendur hon-
um“. Þar að auki kveða lögin á um
að stöðva megi rekstur í viðkom-
andi byggingu og loka henni þar til
úr hefur verið bætt. Fram að þessu
hafa forsvarsmenn fyrirtækja hins
vegar getað verið nokkuð öruggir
um að hótanir um endurbætur á
kostnað eigenda eða lokun eru bara
orðin tóm — af framkvæmd verður
ekki!
Bruninn á Kópavogshælinu nú í
janúar er einungis eitt dæmi af
mörgum um ófremdarástand í eld-
vörnum, sem látið var viðgangast ár
eftir ár með vitund Brunamálastofn-
unar. Forstöðumanni hælisins höfðu
verið send tvö bréf árið 1980, en
síðan ekki söguna meir. Einnig við-
gangast ýmis „opinber leyndarmál",
svo sem vitneskja um beinar dauða-
gildrur eins og t.d. á veitingastöð-
unum Broadway í Reykjavík og
Sjallanum á Akureyri. A báðum
þessum stöðum er borðum og stól-
um raðað fyrir framan neyðarút-
ganga þegar mikið liggur við og það
látið viðgangast án þess að ákvæð-
um laganna sé beitt í þeim tilgangi
að knýja fram breytingar.
Eins og komið hefur fram í þeirri
umræðu, sem hér skapaðist í kjölfar
brunans á Kópavogshælinu, er
brunavörnum mjög svo áfátt í ýms-
um stórum fyrirtækjum og stofnun-
um landsins. Tveir þingmenn Alþýðu-
bandalagsins hafa lagt fram tillögu
til þingsályktunar um eldvarnir, þar
sem þeir vilja fela ríkisstjórninni að
láta semja áætlun um eldvarnir í
opinberum byggingum. Þeir, sem til
þekkja, segja hins vegar að slíkar
áætlanir séu nú þegar til, þó tölur
um kostnað liggi ekki fyrir. Þær
upplýsingar, sem þingmennirnir eru
að leita eftir, koma allar fram í
skoðanaskýrslum eldvarnaeftirlits-
manna. I slíkum skýrslum má m.a.
finna 19 athugasemdir varðandi
öryggisatriði í Álafoss-verksmiðj-
unni í Mosfellssveit, 16 athugasemd-
ir við sjúkrahús Skagfirðinga á
Sauðárkróki og 31 athugasemd við
eldvarnir og öryggismál í stórversl-
un K.Á. á Selfossi. Síðastnefnda
dæmið sannar, að ekki er það ein-
vörðungu í gömlum byggingum, sem
öryggiskröfum er ekki fullnægt, en
það er afsökun sem brunamálastjóri
bregður gjarnan fyrir sig. Segir
hann þá gjarnan að fyrirtæki, sem
nú eru að koma sér upp húsnæði, fái
ekki að hefja þar starfsemi fyrr en
eldvarnir teljast í fullkomnu lagi, en
kunnugir menn fara hreinlega að
hlæja þegar þeir heyra slíkar full-
yrðingar.
Brunabótafélag íslands
neytt til að tryggja
brunagildrur
Annað atriði, sem oft ber á góma
í umræðu um brunavarnir hérlend-
is, er sú staðreynd að Brunabóta-
félag íslands situr eitt að bruna-
tryggingum. Þetta nefndi Alexand-
er Stefánsson m.a. í svari sínu við
áðurnefndri fyrirspurn Guðmundar
Einarssonar alþingismanns. Þá
sagði félagsmálaráðherra: „Þetta er
erfitt mál þar sem engin samkeppni
er á þessu sviði hér á landinu. Það er
einkaréttur Brunabótafélags íslands
að sjá um brunatryggingar, skyldu-
tryggingar í landinu og menn hafa
ekki verið sammála um aðgerðir að
þessu leyti til.“ Var Guðmundur þá
ekki lengi að grípa ráðherra á orð-
inu: „Ég held að ráðherra hafi, hvort
sem það var viljandi eða ekki,
reyndar komið að kjarna málsins í
máli sínu síðast. Það sem hlýtur að
þurfa að gera er að afnema einka-
rétt og afnema þessar skyldutrygg-
ingar Brunabótafélags íslands. Það
þarf að koma málum svo fyrir að
tryggingafélög tryggi ekki bruna-
gildrurnar. Þá útvega menn sér pen-
inga til þess að uppfylla sínar bruna-
varnaskyldur."
Gísli Lórenzson er greinilega sam-
mála þessu viðhorfi þingmannsins,
því hann segir: „Ég tel að brunamál
skipuðu betri sess í þjóðfélaginu í
dag ef einstaklingar, fyrirtæki og
stofnanir gerðu sér grein fyrir því að
brunavarnir eru hluti af hverju þjóð-
félagi. Það ætti ekki nokkur maður
að láta það hvarfla að sér að hann
geti komist hjá brunavörnum. Það
eru mannslíf í veði og þau verða
aldrei metin til fjár. Þess vegna má
ekki spara í þessum málum. Aldrei!“
Þórir Hilmarsson brunamálastjóri.
Þórir Hilmarsson brunamólastjóri
„PERSÓNULEG
RÓGSHERFERÐ
Á HENDUR MÉR"
Haft var samband við Þóri Hilm-
arsson brunamálastjóra vegna
umfjöllunar Helgarpóstsins um
brunavarnir og þær sakir, sem
hann hefur verið borinn í því sam-
bandi. Sagðist Þórir ekkert eiga í
fyrirtækinu Skanis h/f.
Þegar hann var spurður að því
hvort hluthafar væru ekki allir
afkomendur hans, var svarið:
„Það verðið þið bara að afla ykkur
upplýsinga um.“ Síðan bætti bruna-
málastjóri því við, að Skanis h/f
hefði á síðasta ári aðeins flutt inn
ryðvarnarmálningu.
Aðspurður um það hvort fyrir-
tækið væri ekki með umboð fyrir
Halon 1301 slökkvi- og viðvörun-
arkerfi, sagðist hann ekki hafa
hugmynd um það. Þórir kvað það
hins vegar rétt að hann hefði farið
til Danmerkur á kynningarnám-
skeið um Halon-slökkvibúnað.
Taldi hann þó fráleitt að tengja
þetta tvennt á nokkurn hátt.
Ekki kannaðist brunamálastjóri
við að fyrirtækið I. Pálmason hefði
tekið þátt í kostnaði vegna utan-
landsferðar sinnar í apríl 1984, en
heimildir Helgarpóstsins í þeim
efnum eru mjög öruggar. Hins
vegar sagði Þórir það vera rétt að
hann hefði farið utan í boði Hag-
kaupa, enda hefði það verið með
vitund og vilja bæði stjórnar
Brunamálastofnunar og ráðuneyt-
is þess, sem hún heyrir undir.
Þarna hefði hann staðið frammi
fyrir erfiðri ákvörðun um eldvarn-
ir og því ekkert verið eðlilegra en
að hann kynnti sér alla möguleika
erlendis.
Þórir sagðist hafa aukið kennslu
sína við Tækniskólann til muna
nú um síðastliðin áramót og
kenna þar núna á hverjum virkum
degi. Varðandi fyrirtækið Vélverk
h/f fullyrti brunamálastjóri að
starfsmaður sinn, Trausti Þorláks-
son, ætti það ekki lengur. Sagði
hann málið hafa verið tekið upp
innan stofnunarinnar á sínum
tíma og afgreitt á viðunandi hátt.
Þar að auki kvað hann Vélverk
h/f ekki starfandi fyrirtæki og
væri umboð fyrir Bedford slökkvi-
bíla komið í hendur allt annars
aðila, Bifreiðaverkstæðis Jóns
Þorbergssonar. Jón þessi er ein-
mitt sá maður, sem skráður er
með Trausta Þorlákssyni fyrir Vél-
verki h/f í símaskránni. Þegar
blaðamaður hringdi í skráð númer
fyrirtækisins, var því til svarað að
þetta væri hjá Vélverki h/f, svo
ekki virðist það alveg dautt úr öll-
um æðum! Hlutafélagaskrá hefur
heldur ekki verið tilkynnt um að
Vélverk h/f hafi verið lagt niður.
Brunamálastjóri sagði það ekki
þurfa að vera neitt leyndarmál að
hann hefði sjálfur verið ónefndur
tíðindamaður Tímans í umfjöllun
um brunavarnir þann 26. janúar,
þar sem mjög er deilt á ástand
þessara mála hér á landi. Sagði
hann ennfremur að endanlega
hlyti ábyrgðin alltaf að vera hjá
húseigendum eða forsvarsmönn-
um fyrirtækja, því við byggjum
ekki við það lögregluríki að svart-
klæddir menn gætu gengið um og
notað vald sitt til þess að kúga
þegnana til hlýðni.
Þórir Hilmarsson bætti því að
endingu við, að hann hefði verið
búinn að boða uppsögn á starfi
sínu hjá Brunamálastofnun fyrir
síðustu áramót, en það hefði áð-
eins verið á vitorði stjórnarfor-
manns, Inga R. Helgasonar, og fé-
lagsmálaráðherra. lngi hefði feng-
ið sig til þess að draga uppsögnina
til baka um stundarsakir, en hún
tæki þó gildi í allra nánustu fram-
tíð. Aðspurður um ástæður upp-
sagnarinnar, tjáði brunamálastjóri
ritstjóra HP að hún væri eingöngu
til komin vegna óánægju sinnar
með launakjör, sem á engan hátt
gætu talist sambærileg við laun
verkfræðinga á almennum mark-
aði.
Viðtal okkar við Þóri fór fram
síðla dags á þriðjudegi, en hann
var þá rúmfastur heima. Sagðist
hann telja þær sakir, sem hann
væri nú borinn, persónulega rógs-
herferð á hendur sér. Eftir samtal
við blaðamann og ritstjóra Helg-
arpóstsins, sendi brunamálastjóri
eftir bréfsefni stofnunarinnar og á
miðvikudagsmorgun mátti lesa
stutta fréttatilkynningu í morgun-
blöðunum þess efnis að bruna-
málastjóri léti af embætti þann 1.
júní næstkomandi.
Ekki náðist samband við Inga R.
Helgason til þess að fá staðfest-
ingu á vitneskju hans um boðaða
uppsögn brunamálastjóra sl. haust
og þætti stjórnarformanns í að sú
hótun kom ekki til framkvæmda.
Helgarpósturinn hefur þó tryggar
heimildir fyrir því að skyndileg
uppsögn Þóris Hilmarssonar er
ekki til komin fyrir áskorun eða
þrýsting Brunamálastofnunar,
sem fjallaði um störf og ávirðingar
á hendur brunamálastjóra á fund-
inum á mánudag. Á þessum fundi
voru bókaðar mjög harðorðar at-
hugasemdir vegna þessa máls.
HELGARPÓSTURINN 9