Helgarpósturinn - 10.07.1986, Page 21

arhópsins. Hugsunin á bak við hópinn er að
eldra fólk fái mjúka lendingu þegar það kemst á
eftirlaunaaldurinn. Því það er eiginlega heldur
seint að byrja 67 ára. Þess vegna miðum við við
50 ár. En hver meðlimur má taka með sér gest
sem má vera á hvaða aldri sem er. Þannig að á
fundum, samkomum og ferðalögum Hana-nús
eru allir aldurshópar. Sérstaklega er þó oft mikið
af barnabörnum. Þessi hópur er gífurlega
spennandi og hann er vinsæll og við skemmtum
okkur vel saman. Það er vandamál í dag hvað
fólk má lítið vera að því að vera með öðru fólki.
í Hana-nú er fólk saman og það skemmtir sér
saman. En svona stór hópur fyrirfinnst einungis
í Kópavogi, hvergi annars staðar á íslandi, og
þótt víðar væri leitað. Útlendingar sem koma
hingað í heimsókn hafa hrifist af Hana-nú.“
Það er til fátækt á íslandi
Ásdís er starfsmaður frístundahópsins frá því
1983 og hún gæti talað fram á rauða nótt um frí-
stundahópinn en við tökum bœði í taumana.
„Starfið hjá Félagsmálastofnun getur tekið
ákaflega á mann tilfinningalega. Ég hef í starf-
inu kynnst hlutum sem ég hafði áður haldið að
fyrirfyndust aðeins í útlöndum. Það er til fátækt
á íslandi, mikil fátækt oft á tíðum. Þeir sem
halda því fram að ekki sé til fátækt á íslandi og
telja það lygimál, þeir þekkja ekki sitt eigið land.
Það er nóg að taka einfalt dæmi um konu sem
ekki á íbúð og hefur lægstu laun, tuttugu þúsund
á mánuði. Hún borgar kannski 12—17 þúsund í
leigu á mánuði. Ef hún er tveggja barna móðir,
þá er mánaðarkaupið farið í leigu og barnapöss-
un. Síðan á þessi kona að lifa af meðlagi og
mæðralaunum. Það dugir ekki fyrir mat, hvað
þá ef vantar t.d. pollagalla eða bara hvað sem er.
Meðlagið dugir skammt. Nú, vilji konan að börn-
in sín fari í t.d. ballett eða í tónlistarskóla, þá er
það algerlega vonlaust. Til þess þarf hún að eiga
bíl og hún þarf að eiga fyrir ballettdóti eða hljóð-
færum. Slíkir sérskólar eru ekki fyrir hina lægst
launuðu, það sér hver maður. Og hvað getur
: þessi kona gert? Það er raunverulega bara eitt:
Hún verður aö ná sér í karlmann!!"
Það á að banna
láglaunastefnuna
Og nú er Ásdís orðin verulega œstyfir slœmu
ástandi þjóðfélagsmála.
„En kvenfólk verður að læra, þær verða að
mennta sig og gera sig út á lífið með það fyrir
augum að verða sjálfstæðir einstaklingar. Það
þýðir ekkert að ganga út í lífið með það viðhorf
að til þess að lifa þurfi eitt stykki karlmann. Og
það er ekki einu sinni tryggt að manni haldist á
þessum karlmanni allt sitt líf.
Þá komum við nú inn á skilnaðina. Ég vona að
holskeflan núna sé aðeins tímabundin. Konurn-
ar fá oftast börnin og vinna allan liðlangan dag-
inn og margar á kvöldin líka, fyrir nú utan heim-
ilisstörfin. Og að hugsa sér þessi blessuðu börn.
Það á að banna þessa láglaunastefnu með lög-
um. Það á að banna hana. Þetta er barnavernd-
armál. Auðvitað fara karlar líka ilia út úr lág-
launastefnunni en það er bara betra að taka kon-
ur sem dæmi, þar er svo auðsætt misréttið í
þjóðfélaginu.
Svo eru líka þessi börn sem eru ein að þvælast
allan daginn. Alveg frá því þau eru of gömul til
að vera á leikskóla, sex ára. Þá er þetta bara
þvælingur. Þetta er ekkert mannlíf. Fólk má
hreinlega ekki vera að því að vera til.
Það er mikið búið að tala illa um menningar-
byltinguna í Kína — þeir gera það nú sjálfir
þessa dagana — en ég hefði nú haldið að ýmsir
þeir sem stjórna þessu landi hefðu gott af því að
vera, þó ekki væri nema mánuð, í sporum þeirra
sem minnst bera úr býtum og lægst eru launaðir.
Þá myndu þeir ekki hika við að svara með jái,
væru þeir spurðir hvort til væri fátækt á íslandi.
Svo er líka þessi menningarfátækt. Þetta er
ekki spurning um peninga heldur líka hvort fólk
hafi tíma til að njóta þess sem nútíma þjóðfélag
og nútíma menning býður upp á. í vinnuþrælk-
uninni hafa margir ekki tíma til þess.
Það er klárt mál að það búa tvær þjóðir í þessu
landi. Það eru til nógir peningar í þessu landi og
það eru einhverjir með þá sem ekki hafa unnið
fyrir þeim."
Allt um kring í sálinni
og í líkamanum
Óréttlœti láglaunastefnunnar er auðheyrilega
mikið hitamál hjá Ásdísi og hún gœti líka talað
um það jafnlengi og um Hana-nú. Ásdís á tvö
börn, strák og stelpu, en það sem er sérstakt við
þau er að það eru 16 ár á milli þeirra. Strákurinn
er eins árs og því spyr ég Ásdísi hvort hún hafi
ekki verið búin að gleyma því hvernig var að
skipta á ungabarni?
„Það er sniðugt að þú skulir spyrja að þessu.
Jú, ég var eiginlega alveg búin að gleyma hvern-
ig þetta var. Ég hafði alltaf þóst hafa skilning á
þessum margumtalaða reynsluheimi kvenna en
það var ekki fyrr en ég átti strákinn að ég skildi
það mál til fulls.
Það er konan sem gengur með börnin, hún
nærir börnin af líkama sínum og hún er í þvílíkri
nánd við barnið sem hún gengur með að ég held
að enginn geti skilið það nema sá sem hefur
upplifað það sjálfur. Með þessu er ég ekki að
gera lítið úr karlmönnum, það er allt annar
handleggur. Meðgangan er lífsreynsla sem vart
er hægt að skilja nema með því að upplifa hana.
Síðan kemur fæðingin en barnið hverfur ekki
frá manni hvorki líkamlega né andlega við það.
Barnið er í manni og með manni og allt um
kring í sálinni og í líkamanum í marga, marga
mánuði eftir að maður er búinn að fæða það frá
sér. Ég upplifði þetta svo skýrt eftir að ég átti
hann Skúla. Það var eins og ég sæi hann í mér
og fyrir framan mig en eftir því sem dagarnir og
mánuðirnir liðu færðist hann fjær mér. Hann
varð að persónu fyrir utan mig, en ekki hluti af
mér. Þessi ferill, að hann breyttist í persónu fyrir
utan mig frá því að vera andlegur og líkamlegur
hluti af mér tók svolítið langan tíma. Ég upplifði
þetta eins og á mynd. Væri ég skáld hefði ég ort
um þetta.
Þegar ég fór að vinna á fullu þremur mánuð-
um eftir að ég átti Skúla var hann í mér og með
mér allan tímann. Ég fór í vinnuna á morgnana
og ég vissi að hann væri í góðum höndum
heima. En hann var í mér, hann hvarf aldrei úr
hugsun minni, sama hvað ég var að vinna. Þetta
var mjög þreytandi, því maður er alltaf með
tvennt í huganum. Maður er að vinna að ein-
hverju og þá er barnið þarna, það er ekki farið
frá manni. Líkaminn er ekki búinn að aðlaga sig
þremur mánuðum eftir fæðingu. En það er viss
léttir að hann vaxi frá mér þó að það sé sárt líka.
Fæðingarorlof á að vera eitt ár
Og í framhaldi af þessu: Það er fáránlegt að
konur skuli ekki fá lengra fæðingarorlof en þrjá
mánuði. Og það er skammarlegt fyrir þetta
þjóðfélag okkar, sem segist í orði meta móður-
hlutverkið — og sem segir að móðurástin sé það
helgasta sem til er — skuli bjóða konum upp á
einungis þriggja mánaða fæðingarorlof. Á með-
an segja læknar að konur eigi að hafa börnin á
brjósti í sex mánuði minnst; hvernig eigum við
að fara að þessu? Þetta er lýsandi dæmi um tví-
skinnunginn í íslensku þjóðfélagi. Þær glápa á
mann t.d. sænskar vinkonur manns: þrír mán-
uðir? Þær trúa þessu varla; sjálfar fá þær nánast
ársleyfi á fullu kaupi og auðvitað á það líka að
vera þannig hér. Þetta er ekki bara að ganga
með barn, fæða það og svo far vei Frans. Þetta
er mikiu merkilegra en það.
Þótt ég tali um þessi djúpu tengsl móður og
barns þá þýðir það ekki að ég sé að gera lítið úr
föðurtilfinningum karlmanna. Þær eru sprottn-
ar af annarri uppsprettu en það gerir þær tilfinn-
ingar engu ómerkari. Faðirinn er á engan hátt
minna virði fyrir barnið, alls ekki.
Þetta að ala af sér barn er nú svona einn hluti
af reynsluheimi kvenna og hann er náttúruleg-
ur, upprunalegur. En stærsti hluti af reynslu-
heiminum á sér félagslegar ytri forsendur og
teygist og togast út eftir allskyns kvöðum og
skyldum sem á okkur eru lagðar af því við erum
konur. Það er stundum dálítið erfitt að vera
kvenmaður í nútímasamfélagi. En það er gott og
skemmtilegt hlutskipti — því ekki vildi ég vera
karlmaður! Það hefði orðið of einfalt mál fyrir
mig.
Einnig þetta er hægt að tala um við Ásdísi
fram á rauða nótt.