Helgarpósturinn - 02.04.1987, Blaðsíða 20

Lögmannafélag Islands leggur skatt á þá sem greiða fyrir þingfestingar
STJÓRNARSKRÁRBROT
Samkvæmtstjórnarskránni er óheimilt aö leggja á skatt nema með lögum. Þrátt fyrir það ákvað
aðalfundur Lögmannafélagsins á föstudaginn að hœkka skattsinn á hverja þingfestingu. Félag-
ið notar tekjur sínar af þessum skatti meðal annars til þess að greiða fyrir afglöp lögmanna
ístarfi. íraun eru það þvíþeirsem greiða þingfestingar sem standa straum afþessum afglöpum.
Á abalfundi sínum síðastlidinn
föstudag samþykkti Lögmannafélag
íslands að hœkka gjald það sem
rennur til þess af þingfestingargjöld-
um úr 215 krónum í 250 krónur.
Þessi samþykkt hefur nú verið lögð
fyrir Jón Helgason, dómsmálaráð-
herra til staðfestingar.
Þetta gjald mun vera eini skattur-
inn eða opinbera gjaidið sem
ákvaröaö er af félagasamtökum úti
í bœ, en ekki með lögum. Astœða
þessa er sú að samkvœmt stjórnar-
skrá lýðveldisins er óheimilt að
leggja á skatt nema með lögum.
Hins vegar hefur það viðgengist frá
sjöunda áratugnum að lögmenn
leggi skatt á þá sem greiða þingfest-
ingarkostnaö. Og hingað til hafa
dómsmálaráðherrar lagt blessun
sína yfir þetta stjórnarskrárbrot
með staðfestingu sinni.
224% AUKNING Á
ÞINGFESTINGUM
Þingfestingargjald er í dag 835
krónur. Af þeim renna 500 krónur í
ríkissjóð samkvæmt aukatekjulög-
um, 120 krónur fara í vottagjöld og
Lögmannafélag íslands fær í sinn
hlut 215 krónur.
Þingfestingum hefur fjölgað gríð-
arlega á undanförnum árum. A ár-
inu 1982 voru þingfest 8.602 mál
fyrir bæjarþingi Reykjavíkur, en á
árinu 1986 voru málin orðin 19.331.
Þetta er 224% aukning á fimm ára
tímabili. Að stærstum hluta má
skýra þessa fjölgun þingfestinga
með vaxandi fjölda vanskilamála
sem fara fyrir dómstólana.
Samkvæmt lögum um aukatekjur
ríkissjóðs er ekki heimilt að krefjast
gjalds fyrir þingfestingu í vissum
málum, en þær þingfestingar sem
greitt var fyrir voru 19.266 á síðasta
ári. Á því ári innheimti bæjarþing
Reykjavíkur því 16.087.110 krónur í
þingfestingargjöld, ef miðað er við
núgildandi þingfestingargjald sem
fast verðlag.
Ætla má að um helmingur allra
þingfestinga á íslandi sé fyrir bæjar-
þingi Reykjavíkur. Innheimt þing-
festingargjöld á síðasta ári eru því
ekki undir 32 milljónum króna.
Um 19 milljónir af þeirri upphæð
renna í ríkissjóð og þaðan aftur í
dómskerfið, að öllum líkindum.
5 MILUÓNIR í
STARFSMAN NASJÓÐ Á
ÁRI
Um 5 milljónir fara hins vegar í
vottagjöld. Vottagjöld eru einskonar
þjónustugjald starfsmanna bæjar-
þinganna. Þetta fyrirkomulag er
ævafornt og má í raun rekja til þess
tíma að litið var á embætti sem
nokkurs konar lén. Föst tekjuprós-
enta uppboðshaldara af söluverði
uppboðshluta og aðrar aukasporsl-
ur embættismanna í dómskerfinu
eru af sömu rót runnar.
Það mun vera æði misjafnt hvern-
ig starfsmenn bæjarþinganna verja
þeim fjármunum sem þeim áskotn-
ast með vottagjöldum. Algengast er
að þeir renni í einskonar starfs-
mannasjóð. Þessir sjóðir eru síðan
notaðir til að greiða niður ferðalög
og skemmtanir, eins og flestir slíkir
sjóðir. Starfsmenn bæjarþings
Reykjavíkur fengu með þessum
hætti 2.319.720 krónur á síðasta ári.
Saga vottagjaldanna nær aftur
fyrir síðustu aldamót og þau eiga
sér stoð í lögum um meðferð einka-
mála í héraði. Hins vegar er hvergi
í lögum að finna stoð fyrir gjaldtöku
vegna Lögmannafélags íslands af
þeim sem greiða þingfestingar-
kostnað. Slíkt mun þó hafa verið
gert síðan á sjöunda áratugnum. Á
síðasta ári mun Lögmannafélagið
hafa fengið rúmar 8 milljónir króna
með þessum hætti.
BROT Á STJÓRNAR-
SKRÁNNI
Ef ekki er hægt að finna í lögum
heimildir fyrir skatta- eða gjalda-
álögum eru þessir sömu skattar og
þessi sömu gjöld þar með ólögleg.
Stjórnarskrá lýðveldisins Islands
tekur af öll tvímæli um það. 40.
grein hennar hljóðar svo:
Engan skatt má á leggja né breyta
né af taka nema með lögum. Ekki
má heldur taka lán, er skuldbindur
ríkið, né selja eða með öðru móti
láta af hendi neina af fasteignum
landsins né afnotarétt þeirra nema
samkvœmt lagaheimild.
Eins og flestum mun kunnugt er
stjórnarskráin æðstu lög landsins og
allt það sem stríðir gegn henni er
lögleysa. Ef lög sem Alþingi setur
brjóta í bága við stjórnarskrána, eru
þau felld úr gildi. Til að undirstrika
enn mikilvægi þessa plaggs má
benda á, að samþykki tveggja þinga
þarf til að breyta ákvæðum stjórnar-
skrárinnar.
En þrátt fyrir ákvæði stjórnar-
skrárinnar leggur Lögmannafélag
íslands skatt á þá sem greiða þing-
festingarkostnað. Dómsmálaráð-
herrar hafa síðan staðfest þessa
ákvörðun félagsins í gegnum árin.
Og það eru dómstólarnir í landinu
sem sjá um að innheimta þennan
skatt fyrir lögmennina.
FÉLAGSSJÓÐUR
LÖGMANNA FJÁR-
MAGNAÐUR MEÐ
SKATTI
En hvað gerir Lögmannafélagið
við þessar tekjur sínar?
Lögmannafélagið er öflugt félag
og heldur uppi töluverðri starfsemi.
Það gefur út gjaldskrár og þjónustar
lögmenn á ýmsan hátt. Það hefur
einn lögmenntaðan starfsmann á
launum, hefur aðsetur í eigin hús-
næði og á auk þess tvo sumarbú-
staði. Þó stéttin sé ekki ýkja fjöl-
menn voru félagsgjöld á síðasta ári
ekki nema 9.000 krónur á hvern fé-
lagsmann. Félagsgjöld í verkalýðs-
félög miðast oftast við 1% af launum
félagsmanna. Lögmenn greiða því
þess hærra prósentuhlutfall af laun-
um sínum til síns félags sem meðal-
tekjur þeirra lágu lægra undir 900
þúsund krónum á síðasta ári.
Við þennan félagssjóðs bætist síð-
an 60% af gjaldinu sem þeir fá af
þingfestingum. Á síðasta ári nam sú
fjárhæð tæpum 5 milljónum króna.
Afgangurinn af tekjum Lög-
mannafélagsins af skatti þess á þing-
festingar rennur í tvo sjálfstæða
sjóði innan félagsins. Annars vegar
fara 20% af skattinum í námssjóð,
sem lögmenn geta sótt styrki í til
endurmenntunar eða námsdvalar
erlendis, og hins vegar önnur 20% í
Ábyrgðarsjóð lögmanna, sem út-
hlutað er úr til þeirra sem sannan-
lega hafa verið sviknir í viðskiptum
sínum við Iögmenn.
VANSKILAMENN
GREIÐA FYRIR MISTÖK
LÖGMANNA
Ábyrgðarsjóður lögmanna komst
í fréttir fyrir skömmu er úthlutað
var úr honum í fyrsta skipti í ellefu
ára sögu hans. Þá voru Rúnari Þór
Björnssyni greiddar 1,9 milljónir
króna vegna þess að Magnús Þórð-
arson, lögmaður, stal af honum
slysabótum fyrir um þremur árum.
Tveir aðrir einstaklingar fengu einn-
ig greitt úr sjóðnum við sama tæki-
færi, sömuleiðis vegna þjófnaðar
Magnúsar. Samtals voru greiddar úr
sjóðnum 3,4 milljónir króna.
Öfugt við það sem margir ætluðu
við lestur þessarar fréttar standa
lögmenn ekki straum af þessum
greiðslum. Sjóður þessi er til orðinn
fyrir skatt á þá sem greiða þingfest-
ingargjöld. Á síðasta ári greiddu
þeir tæplega 1,5 milljónir króna í
sjóðinn.
Að langstærstum hluta er þetta
fóik sem lent hefur í vanskilum, en
þeir sem gifta sig hjá bæjarþings-
dómurum og þeir sem fá þar skilnað
greiða einnig í Ábyrgðarsjóð lög-
manna.
Síðastliðinn föstudag ákvað aðal-
fundur Lögmannafélagsins að
hækka álögur sínar á þetta fólk úr
215 krónum í 250 krónur fyrir
hverja þingfestingu. Þessi ákvörðun
bíður nú staðfestingar Jóns Helga-
sonar, dómsmálaráðherra. Ekki er
ólíklegt að hann verði búinn að
staðfesta hana þegar þetta blað
kemur út. Forverar hans í starfi hafa
hingað til lagt blessun sína yfir
þessa skattaálagningu Lögmanna-
félagsins. Þrátt fyrir að hún stríði
gegn stjórnarskrá lýðveldisins ís-
lands.
Jón Helgason, dómsmálaráðherra, staðfesti fyrirtveimur árum skattaálögur Lögmannafélagsins á þá sem þingfesta. Hann hef-
ur nú tii meðferðar ákvörðun félagsins um að hækka skattprósentuna (Teikning: Per Marquard Otzen)
20 HELGARPÖSTURINN
eftir Gunnar Smára Egilssoni