Helgarpósturinn - 20.08.1987, Blaðsíða 23

Helgarpósturinn - 20.08.1987, Blaðsíða 23
LISTAPr Er þetta sama listgreinin? Þrjár myndlistarsýningar heimsóttar Konur eru óneitanlega sérstak- lega áberandi ísýningarsölum borg- arinnar um þessar mundir. Noerri lœtur ad huer einasta einkasýning sem stendur yfir nú sé einkasýning konu, hvernigsvo sem á þvístendur. Aðeins hin aldna kempa Sveinn Björnsson ber uppi merki karlþjóð- arinnar en hann er meö sýningu í Gallerí Svörtu á hvítu. HP leit inn á þrjár þessar sýningar, hjá Arngunni Ýri í Nýlistasafninu, Teako Mori í Gallerí Borg og Margréti Eliasdóttir sem sýnir á Kjarvalsstöðum. Teako, sem er japönsk að upp- runa, sýnir verk sín í Gallerí Borg v/Austurvöll og hvort sem það er uppruni hennar sem veldur eða eitt- hvað annað, þá er sýning hennar al- ger andstæða hinna tveggja. Pappa- myndir Teako eru hógværar og láta lítið yfir sér, þar er leikur að einföld- um formum í fyrirrúmi og litanotk- unin er sömuleiðis hógvær og ein- föld. Að koma neðan af Borg og fara upp á Kjarvaisstaði er eins og stíga inn í annan heim. Margrét Elías- dóttir sýnir í vestursal Kjarvalsstaða og þar eru litadýrð og fjölbreytileiki slík að augað (svo ekki sé talað um hugann) á í mestu erfiðleikum með að meðtaka allt sem fyrir það ber. Hinar skrautlegustu fígúrur prýða þar veggi og sumar eins og úr ævin- týraheimum og aðrar sóttar í goð- sagnir og hafa á höfði sér undir- furðuleg horn. Samuel hittir Beckett sennilega fyrsta sinni á Kjarvalsstöðum. Eins og Margrét sýnir Arngunnur Ýr í Nýlistasafninu málverk. Megin- viðfangsefni þeirra beggja er mann- eskjan (figúratíf myndlist á fínu máli) en Arngunnur setur líkamann fram einan og sér í flestum tilfellum, meðan Margrét sýnir hann í sam- spili margra og ólíkra fyrirbrigða. Arngunnur togar og teygir manns- líkamann, eins og til að kanna þan- þol hans, og sníður jafnvel af honum haus, og oft á tíðum grænleitir lík- amarnir bylgjast um myndflötinn í húmorískum formleik. Sýningum þeirra Teako og Arn- gunnar Ýrar lýkur 23. þessa mánað- ar en sýningu Margrétar lýkur hins- vegar ekki fyrr en um mánaðamót. KK Arngunnur Ýr MYNDLIST eftir Guðberg Bergsson Pegar neyðin er stœrst er norrœnn litur þér nœst Liturinn er sú hjálp sem stendur næst Frans Widerberg í Norræna húsinu, þessa dagana. Og hann er ekki algerlega frá honum sjálfum kominn, en mátulega þó. Sál allra norrænna manna er blá. Það kom glöggt í Ijós á sýningunni sem hét Ljós norðursins og fór viða um lönd og endaði í París. Allir litir, sem Frans Widerberg notar, eru úr safni annarra málara, þeirra sem hafa um þá fjallað í fyrsta sinn og þá með upprunalegum hætti. Samt er litbeiting hans persónu- leg, vegna þess að hann bregður ekki aðeins hugblæ sínum yfir lit- ina heldur breytir hann þeim í efni sem gerir trúarjátningu hans eða boðskap sýnilegan öðrum mönn- um. Flestar eða allar myndir hans eru að einhverju leyti, eða að öllu leyti, innri sýn flutt yfir á landslag, gjarna táknræns eðlis. Landslagið er ekki sögulegt landslag; ekki hægt að finna það á landakortinu. Widerberg er ekki að lýsa ákveðnu norsku landslagi, heldur því norska landslagi sem er norsk- ara en norskt landslag, vegna þess að það er runnið frá samruna eða huga ákveðins og víðfeðms ein- staklings, þ.e.a.s. frá Edvard Munch og sálarlífi hans. Að ganga fram hjá honum, og vera aleinn og norskur á ný, hlýtur að taka aldir eða þann örskamma tima sem tek- ur afburðamanninn að ákveða að vera bara í sinni „gröf“, dauður öðrum að mestu, á meðan hann lifir, en lifandi öðrum eftir að hann er orðinn sjálfum sér dauður. Slíka kvöl tók Munch á sig. Frans Widerberg veit þetta, en. . . það er eins og hann réttlæti sig stundum með setningunni: ,,En á einhverju verður maður að lifa.“ í mynd númer 12 er fagur boð- skapur. Myndin heitir: Sálin yfir- gefur andvana lik sitt. Af því ættu margir, einkum frægir listamenn, að læra: að yfirgefa andvana lík sitt. Myndin er afskaplega mikið í anda Masaccios, göngulag kon- unnar minnir á göngulag Evu úr Paradís, á freskomyndinni frægu í Flórens. Stellingar handanna eru aðrar, því þær leyna andlitinu, en það gerði Masaccio ekki: andlitið fékk að vera upplyft. Harmurinn er samt sá sami, þótt hann sé ger- ólíkur. Það sem Frans Widerberg er að gera er að bera á borð fyrir okkur (og hvað er málverk annað en ferhyrnt dúklaga borð?) að lík- aminn sé Paradís sálarinnar. Að öðrum kosti væri sálin ekki svona harmi þrungin y fir þvi að vera laus og frjáls, týnd í frelsið. Vegna þess að sálin vill vera, á meðan hún lif- ir, mátulega fjötruð og í mátulega fögru umhverfi. Og þess vegna gengur mynd Widerbergs þvert á kristnina. Og það þótt margar myndir hans séu í kristnum anda eða með biblíulegu yfirbragði. En ég ætla ekki að fara út í þá sálma hér. Þeir eru reyndar svo hljómríkir að hver sem skoðar sýninguna heyrir tónana úr Biblí- unni. Og þá ekki bara í mynd núm- er 28, sem heitir Hefnendurnir. Manni er þó ekki skylt að sjá þess- ar myndir í biblíulegu ljósi eða í birtu Gamla testamentisins. Það er alveg eins hægt að skoða þær í ljósi nútímans eða bara í þeirra eigin ljósi: i myndræna ljósinu. Og á sýningunni eru svo mörg minni, hjá mér frá þeim tíma þeg- ar Vesaas heillaði. Þess vegna sé ég hestana í tengslum við hestana hans. Vegna þess að þarna eru þrír hestar sem eru eins og Gyðjurnar þrjár, en bara hestar. Og þeir eru svo samtengdir, svo innilegir að þeir geta staðið sjálfstæðir á þess- ari mynd um alla eilífð — ef mynd- ir geta þá öðlast hana, eilífðina sem allir þrá. Þarna er lika Dauðinn. Og tákn hans er fornt og sígilt. Það er hest- ur að elta dreng. Þetta er ekki kirkjulegur dauði; ef svo væri, þá væri dauðinn með ljá. Og ljárinn sker og deyðir: hann sker lífið og hann sker blóm jarðar, grasið og allt sem grær. En hestur sem eltir dreng er heiðið — draumkenndir einhvers konar kypórar — heim- spekilegt tákn: kraítur hestsins elt- ir þann sem er ekki orðinn kyn- þroska enn og innan skamms verður hann troðinn fótum, eydd- ur og traðkaður niður í jörðina, moldina og grasið. Þetta er alveg eins og hjá Vesaas eða mér þótti það vera þannig. Það er eitt af unaði þessa síð- sumars að skoða sýninguna í Nor- ræna húsinu, einkum litografíurn- ar og vatnslitamyndirnar og æt- ingarnar. Málverkin eru aftur á móti betri í kenningunni en efninu sjálfu og forminu. Að mínu viti rekst maður of oft á landa hans á þessu litla sviði til þess að áhorf- andinn sjái bara Frans Widerberg. En kannski er best að sjá ekki eitt heldur hið marga sem er falið í hinu staka. Því hvað er mynd eins annað en afleiðing annarra? Einnig kann svo að vera að aug- unum í mér skjátlist, þegar þau horfa á málverkin. Svo er sjónin oft iilgjörn. Hún er líka fyrir það að látast og þykjast vita. Og hún gerir sig merkilega. Einmitt þá fer hún að sjá einhverja hringavit- leysu úr sjálfri sér — en verður blind á verk annarra. Þetta kalla ég það, að vera með bandvitlausa sjón; og hún er svo algeng hjá „gagnrýnendum" að maðurskilur það vel að jafn blindir menn og þeir skuli stunda jafn ómögulegt starf og það að fjalla um listir. Menn með fulla sjón og rétta sæju hvað slíkt er vonlaust. KVIKMYNDASJOÐUR og endurmenntunarnefnd Háskóla ís- lands ætla að efna til allóvenjulegs námskeiðs, sem sennilega er eitt hið fyrsta sinnar tegundar hér á landi. Hér er um að ræða námskeið í gerð kvikmyndahandrita og kennari verður Bandaríkjamaðurinn Martin Daniel, sem hefur kennt slíkt við þarlenda háskóla undangengin ár. Kennt verður á tveimur námskeið- um, annarsvegar fyrir byrjendur í faginu, þar sem farið verður í undir- stöðuatriðin við gerð handrita, og hinsvegar verður Daniel með nám- skeið fyrir þá sem lengra eru komn- ir, þar sem hann leiðbeinir þeim §em eru að vinna að handritum fyr- ir kvikmyndir í fullri lengd. Náms- efnið fyrir byrjenduna byggir á efni sem faðir Martins Daniel kenndi og þróaði við tékknesku kvikmynda- akademíuna í Prag, en þar var hann kennari áður en hann fluttist til Bandaríkjanna. Meðal þeirra sem lært hafa handritagerð með þessum hætti eru þeir frægu leikstjórar og myndasmiðir Milos Forman og David Lynch, Forman sennilega þekktastur fyrir myndina Gauks- hreiðrið og Lynch fyrir sína nýjustu mynd sem sýnd er hér á landi um þessar mundir, nefnilega Blue Velvet. Kennt verður í sal Kvikmynda- sjóðs, Laugavegi 24, III. hæð og hefst námskeiðið þann 15. septemb- er en lýkur að tveimur mánuðum liðnum. Kennt verður einu sinni í viku og í senn fjórir tímar. Nám- skeiðsgjald er 9000 kr. fyrir hvort námskeið og geta áhugasamir látið skrá sig eítir umsóknum sem þeir þurfa að senda með aldri, starfi og menntun til endurmenntunarstjóra Háskóla íslands, Nóatúni 17, 105 Reykjavík. Umsóknir þurfa að ber- ast fyrir 1. september. ÍSLENSKAR nútímabók- menntir hafa gert nokkuð víðreist um heiminn, kannski meira en menn grunar og enn bætist við kynningu á þeim. Skipuleg kynning á þeim er nefnilega einmitt að hefj- ast um þessar mundir á meginlandi Evrópu, nánar tiltekið á þýska mál- svœðinu. Tildrögin eru þau að á Nordische Wochen í Diisseldorf kynntu fimm Norðurlandanna menningu sína og þar sýndi íslensk- ur myndlistarmaður, Vilhjálmur Bergsson, verk sín í Orangerie Benrath-höll og hann gekkst ásamt Maritu Bergsson einnig fyrir kynn- ingu á íslenskri nútímaljóðlist undir heitinu Tíminn og vatnið. í því til- efni bárust þeim upplýsingar frá danska sendiráðnu í Bonn um að Kleinheinrich- bókaútgáfan í Múnst- er hygðist sérhæfa sig í útgáfu nor- rænna bókmennta. Forlagið ætlar að byrja á danska hlutanum en sam- komulag hefur náðst við það um út- gáfu á íslenskum nútímabókmennt- um og mun Gert Kreutzer, dósent við háskólann í Kiel, hafa umsjón með starfseminni. Byrjað verður á útgáfu Ijóða Steins Steinars og kem- ur sú bók út í haust og verður lögð fram á bókamarkaðnum í Frankfurt. Ljóðin verða gefin út á islensku og þýsku og hefur Marita Bergsson þýtt ljóðin en Kreutzer ritar eftirmála um Stein. Á næsta ári er ráðlagt að gefa út yfirgripsmikið safn íslenskr- ar nútímaljóðlistar en slíkt safn hef- ur ekki birst á þýsku síðan 1903. Sama ár verða einnig gefnar út tvær íslenskar nútímaskáldsögur, Grá- mosinn glóir eftir Thor Vilhjálms- son, í þýðingu Marity og Gúnther Wigand, og einnig skáldsaga Guö- bergs Bergssonar, Hjartað býr enn í helli sínum, í þýðingu Maritu Bergs- son, og mun Kreutzer rita inngang að báðum bókunum. HELGARPÓSTURINN 23

x

Helgarpósturinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.