Helgarpósturinn - 03.12.1987, Blaðsíða 12

EFTIR HELGA MÁ ARTHURSSON MYND JIM SMART
Síldarútflutningar til Rússlands
Nú í haust flytja íslensku síldar-
samtökin út síldarfarma til Rúss-
lands, a.m.k. 200 þúsund tunnur.
Þetta eru hœttulegir flutningar. í
skýrslu sjóslysanefndar sem lögd
var fram í sumar kom t.d. fram ad
nefndin afladi vitneskju um fimm
tilvik þar sem stldarfarmur í fragt-
skipum hafdi farid afstad t skipinu
og þad orðið fyrir áfalli. Suður-
landsslysið finnst mörgurn enn
óupplýst, enda þótt sjóslysanefnd
hafi sett fram skýringar á slysinu. En
hvað hefur verið gert? Hafa menn
dregið einhverja lœrdóma af þessu
alvarlega slysi? Einn þeirra sem enn
eru ósáttir við opinberar skýringar á
slysinu og umrœöuna sem fylgdi í
kjölfarið er Jóhann Páll Símonar-
son, sem hefur stundað farmennsku
í sautján ár og er í trúnaðarmanna-
ráði Sjómannafélags Reykjavíkur.
„Þegar Suðurlandið fór niður var
ég staddur við sjóbúning um borð í
Álafossi í Riga í Rússlandi. Og óneit-
anlega varð mér illa við, eins og öll-
um sjómönnum. Eg varð skelfingu
lostinn. Ekki síst vegna þess að
nokkrir vina minna voru á Suður-
landinu. Og kannski þess vegna hef
ég haft sérstakan áhuga á því að fá
skýringar á því af hverju þetta skip
fór niður. í verkfalli sjómanna í janú-
ar gekk ég á milli manna til að leita
skýringa, en eftir því sem ég spurði
fleiri áttaði ég mig betur á því hvað
hafði getað gerst. Ég fór síðan að
velta þessu máli aftur fyrir mér þeg-
ar ég sá það haft eftir Páli Hjartar-
syni hjá Siglingamálastofnun í
Morgunblaðinu fyrir skemmstu að
„ekkert lægi fyrir um hvernig Suð-
urlandsslysið í lok síðasta árs hefði
atvikast"."
HÆTTULEG SKIP?
„Eftir að hafa farið yfir þau opin-
beru sjóréttargögn sem ég gat aflað
mér varðandi Suðurlandsslysið þá
fer ekki hjá því að mjög margar al-
variegar spurningar vakna. Við get-
um byrjað á lestun skipsins. Mér
reiknast til að samanlagt bil á milli
tunna í neðsta laginu hafi verið um
fimm metrar — með því að allar
tunnurnar liggi saman fastar við
síðu. Þar fyrir utan erum við að tala
um síldartunnur sem eru í níu hæð-
um. Átta hæðir sem staflað er ofan
á þessar neðstu tunnur. Þetta þýðir
miðað við að tunnan sé rúm 150
kíló að þunginn sem hvílir á neðstu
tunnuröðinni er farinn að nálgast
eitt tonn. Þegar svo við þennan
mikla þrýsting bætist gífurlegur
hliðarþrýstingur auk þess mikla bils
sem áður var getið vegna hreyfinga
skipsins þá má margfalda þann
þunga sem hvílir á tunnunum. Ég er
þeirrar skoðunar að þessi lestunar-
aðferð geri hvert skip hættulegt til
siglingar. Og ég spyr mig, hvernig
stendur á því að hætt var að ganga
frá síldartunnum eins og gert var
áður fyrr? Og hver ber ábyrgð á þess-
ari lestunaraðferð, sem reyndar hef-
ur verið breytt nú? Hver er raun-
verulega ábyrgur fyrir því að sjó-
mönnum er með þessum hætti
stefnt í hættu?"
„Annað atriði í þessu er að á milli-
dekki var lest skipsins klædd með
16 mm krossviðarplötum, sem þýðir
að það var 80 cm bil frá þilinu og út
í síðuna hvoru megin. Samtals 1.60
metri. Ef þessi þil gefa sig í skipinu
þá er bilið á milli tunnanna orðið
það mikið að farmurinn er allur á
fleygiferð. Og ef tunnurnar fara við
þessar aðstæður að brotna þá ertu
kominn með fljótandi farm í skipinu
og enginn ræður neitt við neitt.
Skipið getur einfaldlega farið á hlið-
ina vegna þess að stöðugleiki skips-
ins og þyngdarpunktur er síbreyti-
legur. Ég er ekki að segja að þetta sé
niðurstaðan en mér verður hugsað
til þess með hryllingi ef svona hefur
farið."
LYSINGAR STANGAST Á
„Við lestur sjóprófanna sem hald-
in voru yfir félögum mínum kemur
ýmislegt það fram, sem ég sætti mig
ekki við sem sjómaður. Ég spyr mig
líka af hverju það leið svona langur
tími þangað til sjópróf hófust. Ég
Jóhann P. Símonarson, háseti og full-
trúi í trúnaðarmannaráöi Sjómanna-
félags Reykjavíkur.
„Sjáðu til, útgerðarmaðurinn fær
sitt, útflytjandinn sitt, og meira en það.
Ég veit ekki betur en að þeir hafi verið
að semja um það fyrir nokkrum dög-
um, að Rússarnir keyptu á þessu ári
þær 19 þúsund tunnur sem fóru niður
með Suðurlandinu."
veit ekki betur en að t.d. þegar LJrr-
iðafoss strandaði á Grundartanga
að þá voru menn teknir örþreyttir til
yfirheyrslna strax.
Framburður mannanna í sjópróf-
um vegna Suðurlandsins stangast á
í veigamiklum atriðum. Sérstaklega
þegar spurt er um og menn beðnir
að lýsa því sem gerðist.
Allt sem máli skiptir er sett yfir á
skipstjórann sem fórst með skipinu
og því ekki til frásagnar, en svo vill
til að einn æðsti maður skipsins,
yfirstýrimaður með full réttindi,
hann man ekkert um þau atriði sem
mér finnst skipta máli. Hann man
ekkert um djúpristu skipsins. Hann
getur ekki upplýst um sjó í tönkum.
Hann veit ekki hvort skipið var á
merkjum eða ekki, þ.e.a.s. hann veit
ekkert um djúpristuna, en fullyrðir
þó í beinu framhaldi að skipið hafi
ekki verið á merkjum. Þetta skil ég
ekki.“
„Og það er fleira sem ég skil ekki
eftir lestur sjóprófanna. Það kemur
fram. hjá 1. stýrimanni, að það hafi
ekki verið reiknaður út stöðugleiki
skipsins í svona flutningum, eins og
hann kallar það. Hvað er maðurinn
að segja? Er það virkilega svo, að
skip lætur úr höfn til siglingar langt
norður í Atlantshaf á versta tíma
ársins, á erfiðasta hafsvæði heims,
án þess að skipstjórnarmenn hafi
hugmynd um stöðugleika skipsins
sem þeir bera ábyrgð á?“
FLOTGALLAR OG
SJÓFÆR SKIP
„Menn hafa mikið verið að ræða
öryggismál sjómanna síðustu mán-
uði og við höfum séð menn í sjón-
varpi vera að svamla um höfnina í
flotbúningum, sem er ágætt út af
fyrir sig, en það er ekki allt. Fyrsta
skilyrðið, þegar við tölum um
öryggismál sjómanna, það er auð-
vitað að skipin séu sjófær. Öryggis-
mál sjómanna verða ekki leyst með
því að fylla skipin af flotbúningum
til að tryggja að menn geti kastað
sér í hafið, kannski í tíu — tólf vind-
stigum, þegar sjór er við frostmark.
Aðalatriðið hér er að skipin sjálf séu
sjófær.
Það kemur fram í sjóprófum
vegna Suðurlandsslyssins að björg-
unaræfingar voru fáar. En það er
kannski ekkert skrítið. Hraðinn er
orðinn svo mikill og mennirnir svo
fáir að það gefst lítill tími til að sinna
björgunarmálum. Þeir hafa fækkað
svo mikið mannskap á skipunum.
Það er raunverulega ekki hægt að
halda 'almennilegar björgunaræf-
ingar. Og það er kaldhæðnislegt að
það skuli einmitt vera útgerðarmað-
ur Suðurlandsins og fyrrverandi for-
maður í félagi Kaupskipaútgerða
sem hefur á undanförnum árum
barist einna harðast fyrir fækkun í
áhöfnunum gegn vilja Sjómannafé-
lags Reykjavíkur. Þetta hefur m.a.
verið gert með því að skrásetja skip-
in á Akranesi, Hafnarfirði, eða færa
þau á milli staða til að geta haft það
í hendi sér að geta ráðið þessum
málum og fara framhjá Sjómanna-
félagi Reykjavíkur."
SMÁNARBÆTUR
„I sambandi við þetta Suður-
landsslys hef ég oft velt því fyrir mér
J^hve lítils menn meta sjómannslífið í
samanburði við skipin og farminn.
Útgerðarmenn og útflytjendur fá
tjón sitt bætt að fullu á meðan ís-
lensk lög tryggja sjómannsfjölskyld-
unni smánarbætur fyrir líf mann-
anna, um sjö hundruð þúsund
krónur í skaðabætur, og ekkna- og
barnabætur sem eru um 15 þúsund
krónur á mánuði í þrjú ár, þ.e.a.s. ef
ekkjan er 37 ára og yngri. Sé hún
fjörutíu ára fær hún ekknabætur í
sex ár. Þetta er óþolandi. Sérðu til,
útgerðarmaðurinn fær sitt, útflytj-
andinn sitt, og meira en það. Ég veit
ekki betur en að þeir hafi verið að
semja um það fyrir nokkrum dög-
um, að Rússarnir keyptu á þessu ári
þær 19 þúsund tunnur sem fóru nið-
ur með Suðurlandinu.
í kjölfar Suðurlandsslyssins hafa
menn sett nýjar reglur um hleðslu
síldartunna. Þeir hafa líka verið að
flagga með nýjar tunnur. Plasttunn-
ur, sem eiga að vera miklu sterkari
og öruggari en gömlu trétunnurnar.
Ég hef verið um borð þar sem svona
tunnur hafa verið fluttar og þær
voru ekki taldar öruggari en það, að
þær voru settar í hálfgáma. Mínum
skipstjóra þótti ekki annað koma til
greina. Það er mín skoðun að ef þeir
flytja síldina út í plasttunnum þá séu
menn með í lestunum einn þann
hættulegasta farm sem hægt er að
flytja. í þessu Suðurlandsmáli verð-
ur að leggja öll spil á borðið. í fyrsta
lagi vegna þeirra sem enn eiga um
sárt að binda vegna þessa hörmu-
lega slyss og í öðru lagi til þess að
settar verði reglur sem e.t.v. geta úti-
lokað að svona atburðir endurtaki
sig.“
BÍLA-HAPPDRÆTTI HANDKNATTLEIKSSAMBANDS ÍSLANDS
15 SUZUKI FOX-JEPPAR — með drifi á öllum, eins og landsliðið okkar
35 SUZUKI SWIFT — tískubíllinn í ár
50 BÍLAR
15 BÍLAR dregnir út 14. DES. 1987
35 BÍLAR dregnir út 18. JAN. 1988
12 HELGARPÓSTURINN