Helgarpósturinn - 10.03.1988, Síða 7

Nýir stjórnendur Útvegsbanka fslands hf. á blaðamannafundi sl. haust. Rekst-
ur bankans gekk vel síðustu átta mánuði ársins sem leið. Hagnaður um 120
milljónir. Hlutafélagsbankinn fékk óskabyrjun. en í Ijósi uppgjörs gamla bank-
ans hljóta menn að spyrja sig: Til hvers er ríkið að selja þennan banka?
Bankastjórar gamla bankans neita að
undirrita ársreikning
Lagasetningin gloppótt — matsnefnd aö
skila af sér
Matthías Bjarnason œtlaöist til að gamla
bankaráðiö gengi frá bankanum — áttu
bankastjórar gamla bankans að sitja
áfram?
gjöld ríkisins eru skráð 764 milljónir
króna. Við þetta bætist síðan hluta-
fjárframlag Fiskveidasjóds upp á
200 milljónir króna, sem má telja til
útgjalda ríkisins. Útlagt fé rikisins til
hlutafjár Útvegsbanka hf. er því
samtals 964 milljónir króna.
Síðan ábyrgist ríkissjóður lífeyris-
sjódsgreidslur til fyrrum starfs-
manna Útvegsbanka ísiands, sem
samkvæmt mati frá 1985 voru tald-
ar um hálfur milljarður króna. í dag
má áætla þær greiðslur um 600
milljónir.
__ Loks segir í lögunum um stofnun
Útvegsbankans hf. að reynist eigin-
fjárstaða Útvegsbankans gamla nei-
kvæð ábyrgist ríkissjóður mismun-
inn svo bankanum verði skilað á
núlli og hlutafé Útvegsbankans hf.
stemmi upp á einn milljarð. Þar sem
niðurstöður matsnefndar munu
vera þær að eiginfjárstaöa Útvegs-
bankans gamla hafi verið neikvæð
upp á 385 milljónir ber ríkissjóði að
greiða þá upphæð til Útvegsbank-
ans hf. til að jafna reikningana í
samræmi við lagasetningu Alþingis
um hlutafélagsbankann. Út úr þessu
dæmi má því fá þá niðurstöðu, að
gjaldþrot Útvegsbanka íslands og
þær skuldbindingar sem ríkissjóður
setti sig í við lagasetningar um
stofnun nýs hlutafélagsbanka hafi
kostað ríkissjóð um tvo milljarða
króna!
Við þessa niðurstöðu er hins veg-
ar eitt og annað að athuga. í fyrsta
lagi er útlagt hlutafé ríkissjóds ekki
tapaö, heldur eðlilega bókfært ríkis-
sjóði til eignar. Þar á ofan fær ríkis-
sjóður greiddan eðlilegan arð af
þessari hlutafjáreign, skili bankinn
hagnaði og ákveði hlutahafafundur
að svo sé gert. Talið er líklegt að
hagnaður Utvegsbankans síðustu 8
mánuði fyrra árs hafi numið um 120
milljónum og má því segja að 965
milljóna fjárfesting ríkissjóðs hafi
skilað um 12% arði, sem hlýtur að
teljast gott. Hins vegar er talið ólík-
legt, samkvæmt heimildum HP, að
hiuthafafundur ákveði að greiða
arð af hlutabréfum nú, sem þýðir að
hlutafélagsbankinn heldur þeim
peningum innan sinna veggja til
ráðstöfunar, en ríkissjóður sér ekki
krónu, að öðru leyti en því að hluta-
bréfin hækka í verði.
Varðandi lífeyrissjóðsgreiðslur til
fyrrverandi almennra starfsmanna
Útvegsbankans gamla kemur
tvennt til greina. Annars vegar, sem
má telja eðlilegt, að ríkissjóður
greiði einstökum starfsmönnum út
sinn lífeyri eftir þörfum, en ávaxti
höfuðstól sjóðsins sjálfur. Með því
móti dreifast lífeyrissjóðsgreiðslur
ríkisins yfir nokkra áratugi og það
nýtur ávöxtunarmöguleika sjóðsins.
Hins vegar er sá möguleiki að fara
með þessar almennu lífeyrissjóðs-
greiðslur á sama hátt og matsnefnd
mun hafa ákveðið að fara skuli með
lífeyrissjóðsgreiðslur til_ allra fyrr-
verandi bankastjóra Útvegsbank-
ans, þ.e. að ríkið áætli hæstu mögu-
legu tölu sem gæti komið til útborg-
unar og færi þá fjárhæð yfir á reikn-
ing Útvegsbankans hf., sem síðan
sér um útborganir eftir því sem við
á.
ÓHAGSTÆÐIR
ÚTREIKNINGAR
Niðurstaða matsnefndar varðandi
lífeyrisgreiðslur vegna bankastjóra
hlýtur að teljast ríkissjóði mjög
óhagstæð en hlutafélagsbankanum
hagstæð að sama skapi. Eins er
furðulegt að lífeyrisgreiðslur til
nokkurra bankastjóra skuli vera
áætlaðar ríflega 200 milljónir
króna. Loks er sérkennilegt, svo
ekki sé kveðið fastar að orði, að þær
220 milljónir, sem ætlaðar _eru til
greiðslu Íífeyris bankastjóra Útvegs-
bankans gamla og færðar eru hluta-
félagsbankanum til ráðstöfunar,
skuli vera reiknaðar með þegar eig-
infjárstaöa Útvegsbankans gamla
er fundin. Má ímynda sér að eigin-
fjárstaða t.d. Landsbankans og Bún-
aðarbanka yrði ansi neikvæð ef þar
kæmu til frádráttar allar lífeyris-
skuldbindingar bankans við núver-
andi og fyrrverandi starfsmenn
hans. Hefði þessu bragði ekki verið
beitt, sem vissulega er „frávik frá
reikningsskilavenjum", hefði eigin-
fjárstaða Útvegsbankans gamla
ekki verið neikvæð um 385 milljón-
ir, heldur 167 milljónir króna eftir
alls konar „sérstakar afskriftir"!
Þá er komið að líklegustu niður-
stöðu matsnefndar um það ,jkatta-
lega hagrœöi sem Útuegsbanka ís-
lands fylgir" og Útvegsbankinn hf.
skal njóta. Hér er um að ræða að þar
sem Útvegsbankinn gamli gekk illa
og safnaði skuldum að þá var hon-
um heimilt samkvæmt skattalögum
að draga frá skattskyldum tekjum
tap undangenginna ára, og er þetta
kallað ,yfirfœranlegt skattalegt tap".
Tap fyrra árs má sem sagt draga frá
hagnaði næsta árs, áður en skatt-
stofn er reiknaður út. Hingað til hef-
ur þetta aðeins gilt innan sama fyr-
irtækis, en lögin um stofnun Útvegs-
banka hf. heimila yfirfærslu á þessu
„hagræði" frá gamla bankanum yfir
í þann nýja. Talið er að þetta yfir-
færanlega skattalega tap, sem Út-
vegsbankinn gamli hafði rétt á, hafi
numið um 1.200 milljónum. Þær
milljónir eru verötryggöar og hefðu
nýst gamla bankanum til hagræðis
um ókomin ár. Majsnefnd mun hins
vegar ætla sér að Útvegsbankinn hf.
skuli fá að kaupa þetta hagræði á
aðeins 185—190 milljónir króna og
er hér því um að ræða mikinn ábata
fyrir hlutafélagsbankann. Hefði
hlutafélagsbankanum verið gert að
kaupa þetta skattalega hagræði þó
ekki hefði verið nema á helmings
afslætti, þ.e. um 600 milljónir, og
hefði ekki verið farið svo undarlega
með lífeyrismál bankastjóranna,
hefði skyndilega verið komin upp
alveg ný staða. í stað þess að eigin-
fjárstaða Útvegsbankans gamla
væri neikvæð um 385 milljónir
króna og að ríkið þyrfi að greiða þá
upphæð til hlutafélagsbankans væri
hún jákvæð um nálægt 470 milljón-
ir og hlutafélagsbankinn hefði þá
þurft að greiða þá upphæð til ríkis-
ins! Fyrir svo utan þá miklu við-
skiptavild gamla bankans sem ekki
er tekin með í mat á stöðu hans, en
hlutafélagsbankinn nýtur.
Óneitanlega virðist svo vera að
um það hafi verið tekin ákvörðun í
upphafi, við uppgjör Útvegsbank-
ans gamla, að færa sem mest til nýja
bankans. Að það hafi verið talið
auðveldara að ganga í skrokk á hin-
um „gamlá' banka en að gera hin-
um nýja banka erfitt fyrir. Fyrir því
má auðvitað færa ýmis rök, svo sem
að menn hafi talið nauðsynlegt að
nýi bankinn fengi sem hagkvæm-
asta stöðu strax í byrjun, þar sem
hann væri jú starfandi banki og svo
að ýmsir þeir sem stærstan þátt áttu
í að koma honum á koppinn hafi
ógjarnan vilja sjá afkvæmið and-
vana fætt. Þar skipta bæði persónu-
legur metnaður, beinir peningalegir
hagsmunir og hugmyndafræðileg
stefna máli.
TIL HVERS AÐ SELJA
BANKANN?
Að lokum mætti spyrja hvers
vegna, eftir að svo hefur verið í pott-
inn búið að staða Útvegsbankans hf.
er orðin svo góð, — hvers vegna ætti
ríkið að selja þennnan banka?
Bankinn hefur fengið einstakt tæki-
færi að byrja nánast með hreint
borð hvað varðar ,jlœma viöskipta-
vini", hann fær notið mikils skatta-
legs hagræðis á næstu árum, eigin-
fjárstaða hans er jákvæð og hann
skilar þar af leiðandi arði. Er ekki
eðlilegast að ríkisvaldið haldi í aðra
eins gullgæs, eða er eðlilegt að það
færi bankann á silfurfati þeim fjár-
magnsöflum sem eftir því vilja
slægjast?
Jón Sigurðsson mun vera að und-
irbúa nýtt útboð á hlutabréfum
bankans. Fyrirsjáanleg er veruleg
hækkun á verðgildi þeirra. Það
skyldi þá aldrei fara svo, að hags-
munir ríkisins væru þeir að eiga
bankann áfram. Eða snýst málið
kannski ekki um hagsmuni þess?
Sjá einnig greinina
„Kristjáni skipt út" á bls. 38.
HELGARPÓSTURINN 7