Morgunblaðið - 29.04.1960, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 28. apríl 1960
Cötubardagar
í pólskri borg
Þúsundir mótmcsltu, er taka skyldi
niður krossmark
Varsjá, Póllandi, 28. apríl.
— (Reuter-NTB-AFP) —
TIL mtkilla árekstra kom í
stálframleiðslubænum Nowa
Huta í gær, að því er tryggar
heimildir hér herma. — A. m.
k. 30 lögreglumenn og mjög
margir þeirra þúsunda, sem
þátt tóku í óeirðunum, særð-
ust meira og minna, þegar til
götubardaga kom. Lagður
var eldur í ráðhús bæjarins
og fleiri skemmdir unnar. —
Borgararnir byggðu sér götu-
vígi, en Iögreglan reyndi að
hreinsa til og dreifa mann-
fjöldanum. — Stóðu blóðug
átök allan daginn og fram á
nótt, en kyrrt mun hafa ver-
ið í bænum í dag.
★ Krossmarkið
Uppþotið hófst sem mót-
mæli gegn því, að fjarlægja átti
stóran kross frá stað, þar sem
lengi hefur staðið til að reisa
kirkju. Yfirvöldin höfðu nú
ákveðið að reisa þarna skóla í
staðinn og hafið kirkjubygging-
una annars staðar. Hefur þetta
kirkjumál lengi verið mikið hita-
mál í bænum. Þegar byrjað var
að grafa upp krossinn, hófu
kaþólskar konur upp sálmasöng.
Safnaðist brátt að mikill mann-
fjöldi, en lögreglan kom á vett-
vang og reyndi að dreifa honum.
Kaupstefnan
í Poznan í júní
HAFINN er undirbúningur að
hinni árlegu kaupstefnu í Poznan
í Póllandi, en hún stendur yfir
dagana 12.—26. júní í sumar.
Mun nú allt sýningarrými vera
upppantað og hefur í sumum til-
fellum orðið að láta í té minna
svæði en beðið var um, að því
er segir í fréttatilkynningu um
sýninguna.
Vörusýningunni í Poznan var
komið fyrst upp árið 1921, og
hefur verið haldin árlega síðan,
að undanskildum fáum árum
meðan heimsstyrjöldin síðari stóð
yfir. f fyrra tóku 48 lönd í kaup-
stefnunni, og höfðu 27 þeirra
þjóðlegar sýningar. Hefur þátt-
taka erlendra aðila farið vax-
andi, þannig að í fyrra voru er-
lendir sýnendur 63,6%.
Svæði Poznankaupstefnunnar
nær yfir 230.000 fermetra. Þar af
eru 118,180 fermetrar fyrir sýn-
ingardeildir og þjónustu. 15 sýn-
ingarsalir og nærri 100 sýningar
deildir ná yfir 78.000 fermetra
svæði, en 1272 fermetrar eru und
ir sýningarpöllum og 40.000 ferm.
óyfirbyggt rými. Eru uppi áform
um að færa út sýningarsvæðið
og að færa smám saman sýning-
arsali og óyfirbyggt sýningar-
rými í nýtízkulegt horf.
Dagskrá Alþingis
DAGSKRA á fundum Alþingis í dag
kl. 13.30 eru sem hér segir:
Efri deild: 1. Orlof húsmæðra, frv
2. umr. 2. Jarðræktarlög, frv. 3. umr
3. Sala lands í Vestmannaeyjum í eigu
ríkisins og eignarnámsheimild á lóðar-
og erfðafesturéttindum, frv. 3. umr.
Neðri deild: 1. Innflutnings- og gjald
eyrismál, frv. Frh. 2. umr. 2. Reykja-
nesbraut, frv. 1. umr. 3. Abúðarlög,
frv. 2. umr. 4. Matreiðslumenn á skip-
um, frv. 1. umr. 5. Menntaskóli Vest-
firðinga, frv. 1. umr. 6. Dýralæknar,
frv. 1. umr. 7. ráðstöfun erfðafjár-
skatts o gerfðafjár til vinnuheimila,
frv. 3. umr. 8. Sala tveggja jarða í A-
Húnavatnssýslu, frv. 3. umr.
Hófust þá átök, sem jukust stig
af stigi, unz sló í harðan bar-
daga.
A Mikil spenna
Lögreglan, sem fékk liðs-
auka frá Krakow, beitti tára-
gasi og kylfum, en fólkið, sem
einnig fékk liðsauka frá ná-
grannaborginni, barðist með
berum hnefunum og hverju, sem
til náðist. — Síðan lögreglunni
tókst að ryðja göturnar og dreifa
mannfjöldanum, er ekki kunnugt
um nein frekari átök, en heim-
ildir herma, að mikil spenna sé
ríkjandi í borginni. Ekki hefur
verið gerð ný tilraun til að fjar-
lægja hinn umdeilda kross.
★ Fréttahömlur
Mjög erfitt er að afla ná-
kvæmra frétta frá Nowa Huta,
og sumir vestrænir fréttamenn,
einnig þeir, sem starfa fyrir
kommúnistablöð á Vesturlönd-
um, hafa' ekki getað fengið
símasamband til heimastöðva
sinna. Munu þær hömlur hafa
verið settar eftir fyrirmælum
stjórnarinnar í Varsjá.
— Fjölskyldumorð
Framh. af bls. 1.
í útjaðri Seoul, þar sem Rhee
hyggst eyða ellidögunum sem
óbreyttur borgari. — Þögull
mannfjöldi fylgdist með ferðum
þeirra. En á spjaldi, sem fest
hafði verið upp í grennd við bú-
stað þeirra, stóð: „Lengi lifi fað-
ir okkar — megi guð hjálpa þér
til að vera áfram þjóðartákn
okkar“. — Einn stúdent heyrð-
ist hrópa: „Gerum Syngman
Rhee forseta á ný!“ — og fagn-
aði þá nokkur hluti mannfjöld-
ans.
• Lögregluleit
1 dag tókst að skipa að mestu
hið nýja ráðuneyti, sem fara skal
með völd, þar til stjórnarskrár-
breytingin hefur verið fram-
kvæmd og nýjar kosningar hafa
farið fram, en það skal skipað
12 ráðherrum. Hafa nú 9 þeirra
verið skipaðir. — Flestir gera
ráð fyrir, að Song Yo Chan hers-
höfðingi, sem stjórnað hefur
framkvæmd herlaganna af festu
og raunverulega verið hinn
sterki maður landsins síðustu
dagana, verði forsætisráðherra,
er þar að kemur.
Gefin hefur verið út skipun
um að handtaka nokkra leiðtoga
Frjálslynda flokksins, sem studdi
Syngman Rhee, þar á meðal
skipulagsstjóra flokksins við
kosningarnar illræmdu. Fara
þessir menn nú flestir huldu
höfði, en lögreglan hefur hafið
umfangsmikla leit að þeim.
10 0 0 0 0 0 0 0*0*00000
/ A/A /5 hnúhr / SV 50 hnutar Snjókoma 9 Oðí *** \7 Skúrir K Þrumur WZ& -S. KuUaskil H/ftski) H Ha» 1 L LcsqÍ \
-ír\ í *r\e-n tsi n I k K T7 J \qio A i foio j Tosö"
Óvenjolegt veður í gær
VEGNA útvarpstruflana
náðust veðurskeyti erlend-
is frá ekki í gær, eins og
veðurkortið ber með sér.
Það vantar sem sé veður frá
París, Hamborg og Kaup-
mannahöfn að austan, en
veðurskipi C, Goose Bay og
Gander að vestan.
Óhemju skúrir gerði víða
suðvestanlands um hádegis-
bilið í gær. Á Eyrarbakka
var haglél með 8 stiga hita.
Þetta var fremur óvenju-
legt veðurlag hér á landi, i
þegar loftvog stendur jafn ^
hátt og hún gerði í gær, en s
þá var 1025 millibara loft- '
þrýstingur í Reykjavík. •
Veðurhorfur kl. 22 I gær- j
kvöldi: S
Suðvesturland til Norður- i
lands og miðin: Hæg breyti- ^
leg átt, skýjað sumstaðar rign s
ing með köflum. Norðaust-1
urland til Suðausturlands og |
miðin: Hægviðri skýjað, en s
víðast úrkomulaust. )
S
Stórátök í
Miklagarði
Tyrknesk blöð sett undir Járra-
hæl riiskoðunar
Miklagaröi, Tyrklandi, 28. apríl.
TIL harðra átaka kom hér í
dag með lögreglu og miklum
mannfjölda, sem fór um göt-
ur borgarinnar og afhrópaði
ríkisstjórnina. Það voru há-
skólastúdentar, sem hófu
mótmælin gegn stjórnarvöld-
unum og stóðu þar fremstir
í flokki. Fyrst og fremst voru
þeir að mótmæla ofbeldisað-
gerðum, sem þeir töldu að
hafðar hefðu verið í frammi
við 13 þingmenn stjórnarand-
stöðunnar. —- Sjónarvottar
segja, að 7 stúdentar hafi fall-
ið og 15 særzt, er lögreglan
skaut á mannfjöldann. Talið
er, að um 10.000 manns hafi
tekið meiri og minni þátt í
óeirðunum, en af þeim voru
a. m. k. 1000 stúdentar. Her-
lög hafa nú verið sett í Mikla-
garði og Ankara, þar sem
einnig voru farnar mótmæla-
göngur.
Frumvarp stjórnarinnar um
Viðskipta- og at■
hafnafrelsi
— Önnur umræða í gær
í GÆR var til 2. umræðu á
fundi Neðri deildar Alþingis,
fríverzlunarfrumvarp ríkis-
stjórnarinnar.
Hafði fjárhagsnefnd deild-
arinnar lokið athugun sinni á
frumvarpinu og flutti Birgir
Kjaran ýtarlega framsögu-
nefndarinnar, sem lagði til að
frumvarpið yrði samþykkt.
Síðan töluðu þeir Skúli Guð-
mundsson og Einar Olgeirs-
son, en að því búnu var um
ræðunni frestað. — Vegna'
rúmleysis í blaðinu verður frá
sögn af umræðunum því mið
ur að bíða til morguns.
ræðu með áliti meirihluta
\*'*.*-**jH0 t» » *. 0t * *,.*■*. ** , J*-0 .0 * ie- *■ 0 :**■*.* ■**■ .0 0
Aðalástæðan til mótmæla
stúdenta var sú, að þegar þingið
ræddi stjórnarfrumvarp um höft
á fréttaflutningi í gær, var Is-
met Inoenu, foringja stjórnar-
andstöðunnar og fyrrverandi for-
seta landsins, vísað af fundi og
bönnuð þingseta 12 næstu fundi,
vegna ræðu, þar sem hann var
talinn hafa „æst til uppreisnar
og andstöðu við landslög og gert
árás á þjóðina, herinn og þing-
ið“. — Tólf aðrir þingmenn
stjórnarandstöðunnar voru einn-
ig reknir af fundi með lögreglu-
valdi fyrir að valda hávaða,
grípa fram í fyrir ræðumönnum
og kalla í sífellu: „Svívirðing!"
* FRÉTTABANN
Samkvæmt frumvarpi þessu,
sem síðan var samþykkt í gær-
kvöldi, skal veita 15 manna
þingskipaðri rannsóknarnefnd
vald til að hindra birtingu hvers
konar frétta og banna þau blöð,
sem ekki lilýða fyrirskipunum
nefndarinnar. Þá, sem á einhvern
hátt vinna gegn nefndinni eða
ákvörðunum hennar, má dæma
til fangavistar, frá einu og upp
í þrjú ár. — Hún skal starfa
með leynd, og hver, sem gefur
einhverjar upplýsingar um rann-
sóknir hennar, skal sóttur til
saka.
•k HERNAÐARÁSTAND
I kvöld var Mikligarður í
sannkölluðu hernaðarástandi.
Lögregla og herlið stutt skrið-
drekum var hvarvetna á verði
á götunum. Hvers konar funda-
höld og samkomur hafa verið
bannaðar. Bannað er að birta
frásagnir eða myndir frá óeirð-
unum í dag — og sett hefur ver-
ið útgöngubann í nótt.
Afmæli
Sjötug verður í dag frú Sess-
elja Stefánsdóttir, Þrastarg. 12,
ekkja Guðmundar Jónssonar,
verkstjóra. í dag verður Sesselja
á heimili Kristínar dóttur sinn-
ar, Grettisgötu 92.
Fimm dæmdir
tU dauðo
RABAT, MAROKKÓ, 28. april.
(Reuter): — Eftir 17 daga réttar-
höld sem lauk í gærkvöldi, voru
fimm kaupmenn dæmdir til
dauða og þrír til lífstíðarfangels-
is af þeim 24, sem stefnt var fyr-
ir réttinn, en kaupmenn þessir
voru sakaðir um að hafa blandað
flugvélaolíu í matarolíu, sem
þeir seldu, og þannig valdið því,
að um 10 þúsund manns veikt-
ust alvarlega sl. haust. 6000 þeirra
lömuðust meira eða minna og
hafa nær enga batavon. — Þrett-
án mannanna voru sýknaðir, en
réttarhöldum í máli þriggja frest-
að meöan frekari rannsókn fer
fram.
— ★ —
Kaupmennirnir voru dæmdir
samkvæmt lögum, sem Mohamm-
eð konungur V. lét setja í nóv.
sl. og látin voru gilda um afbrot
sem framin voru áður en lögin
voru sett, en með þeim var lögð
dauðarefsins við „afbrotum gegn
heilbrigði þjóðarinnar”, eins og
það er orðað.
— ★ —
Flugherinn bandaríski, sem
hafði selt umframbirgðir þær af
olíu, sem kaupmennirnir síðan
notuðu til að blanda matarolí-
una með, var ekki sóttur til
sakar í máli þessu. — Hin bland-
aða matarolía var seld við væg-
ara verði en önnur á markaðnum,
og var það því yfirleitt fátæk-
asta fólkið, sem keypti hana og
sýktist af því að neyta hennar.
MUNIÐ revíuna „Eltt Iauf«,
sunnudaginn 1. maí. Sjá aug-
Iýsingu inn í blaðinu.
— Bjarni
Benediktsson
Frh. af bls. 1.
þjóð, sem á allt undir fiskveið-
um komið hljóti að vera undan-
þegin slíku ákvæði.
Það er mín skoðun, að ef við
hefðum ekki freistað þess, að fá
okkur undanþegna hinum sögu-
lega rétti, þá hefðum við veikt
aðstöðu okkar mjög.
Furðulegur misskilningur
Það er annars furðulegur mis-
skilningur, sem orðið hefur vart,
að allar þær þjóðir á ráðstefn-
unni, sem börðust fyrir 12 mílna
landhelgi, hafi verið fylgjandi
auknum fiskveiðiréttindum
strandríkis utan við 12 mílna
fiskveiðitakmörkin. Það var ein-
mitt öll rússneska „blökkin” sem
var eindregið gegn slíkum fbr-
réttindum strandríkis fyrir utan
12 mílurnar. Sást þetta greini-
iega á atkvæðagreiðslunum, þar
sem Rússar fengust ekki til að
styðja tillögu íslands um þetta
atriði og greiddu atkvæði gegn
tillögum SuðurAmeríkuríkja, er
gengu í sömu átt, sagði Bjarni
Benediktsson dómsmálaráðherra
að lokum.
Af fulltrúum íslands á Genfar-
ráðstefnunni eru nú ókomnir
heim þeir Davíð Ólafsson, Her-
mann Jónasson, Lúðvík Jósefs-
son og Guðmundur í. Guðmunds
son utanríkisráðherra. Utanrík-
isráðherra mun ekki koma heim
fyrr en að lokinni NATO-ráð-
stefnu, sem hefst í Istanbul í
næstu viku.
Lúðvík Jósefsson mun hafa far
j ið beint frá Genf austur til Tékkó
j slóvakíu. Jón Magnússon frétta-
stjóri útvarpsins var einnig með-
al farþega heim í gær.