Morgunblaðið - 26.11.1970, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 26. NÓVEMBER 1970
19
Páll Aðalsteinsson
Minning
ströndum, fegurðar og þroska.
Farðu hei'll.
Dóra mín, ég votta þér börn-
um þínum, tengdabörnum og
barnabörnum samúð mina.
Valdimar Indriðason.
í DAG vefur Akranes örmum
jarðneskar ledfar eins sína bezta
manns. Glæsilegur og ungur að
árum kom hann þangað, en lét
sér eikki naegja að setjast á þann
friðarstól, sem honum í emibættis
legu tilliti var búinn. Því olli
hugsj ónaáhugi hans og sá innri
eldur, sem honum brann í brjósti.
Öll sín mestu manndómsár kom
hann sem forystumaður við sögu
staðarins flestum öðrum frem-
ur, og fræddi samtímis börn
hans, vknsæll og vel látiiran, hátt
á fjórða áratug.
Snemma tók Hálfdán Sveins-
son ástfóstri við tvær helztu fé-
lagsmáliahireyfiingar almennings;
verkalýðs- og samvinnusamtök-
in, og sameinaði markmáð beggja
til hamingjusamtara mannlífs í
hugsjón jafnaðarstefnunnar, eins
og svo margir af samtíðarmönn
um hans, einkum á þrdðja tug ald
arinnar. Leiðir margra þeirra hér
lendis skildi að vísu síðar af ýms
um ástæðum, sem hér verður
ekki vikið að, en það haggar
ekki þeirri staðreynd, að einmitt
þessi þráeiini 'hljómur tiil hæriri
markmiða hafi lengi ómað í
brjóstum margra, og fari jafnvel
enn þann dag í dag fullvel sam-
an í forystu margra þeirra „vel-
ferðarþjóðlfélaga“, sem standa
okkur næst menningarlega, þótt
í þessum efnum hafi ógæfu al-
mennings á íslandi „orðið allt að
vopni“.
Þannig varð Hálfdán, þessi
vestfirzki dáðadrengur, leiðandi
maður á sviði verkalýðs- og sam
vinnumála, og jafnframt í öðrum
opinberum málum á Akranesi,
þar sem hann varð bæjarstjóri
um skeið og forseti bæjarstjórn
ar árum sarnan. Hvar sem hann
kom nærri setti drenglyndi hans
og góðmennska svip á alla sam-
fundi, enda maðurinn vel af guði
gerður; í senn fríður og karl-
mannlegur, ritfær vel og mælsk
ur í bezta lagi. Þegar svo við
bættiist, hversu viðfeldiinn og
hjartahlýr maður Hálfdán var,
yljaður af djúpstæðri hugsjóna
glóð, var ekki að furða að ekki
fengi dulizt, hversu óvenju vel
hann var til foringja fallinn.
Það er mikið lán almennings
samtöikum, ekki sízt á áfaka- og
uinwó'tstíimjuim, aið eignaisit for-
svars'menn slíkrar gerðiar sem
Hálfdán Sveinsson var. Mann-
kostir þeirra gera hvort tveggja:
ýmist að draga úr eða beinlínis
kxMna í veg fyrir margan vand-
amn.. Þetta gerist eins og af sijálfu
sér, og því sést mönnum gjarna
ytfir, hvað hér er á ferð. Því er
sjaldnast virt og þakkað sem
skýldd. Samt gat ekki hjá því far
ið, að Há'lfdán yrði vinsæll mað
ur og sökum mannkosta sinna
viðurkenndur af andstæðingum
jatfnt sem skoðanabræðrum. Það
miumu því verða margir, sem
fýlgja honum til grafar í dag og
syrgja þennan góða dreng.
Eg efast um, að nokkur maður
á lífsleið minni hafi verið mér
nærstæðari í lífsviðhorfi en Hálf
dán Sveinsson, og geðþekkur að
sama skapi. Skiptir þar engu
imáil'i, að fWdkispólitísk sanmsitaiðia
okkar rofnaði fyrr en skyldi. Þótt
„útleggingar“ okkar varðandi
suma menn og málefni stönguð
ust nokkuð á um skeið, og það
skipti persónulegum sköpum,
man ég ekki til þess, að skoðanir
okkair SkilptuBt noiklkiru sinni í
grundvailaratriðum eða um
kjarna nokkurs máls. Þetta gilti
á ótrúlega mörgum sviðum mann
l'egra viðhorfa, og langt út yfir
„dægurþras og ríg“. Sjálfur á ég
því á bak að sjá hugljúfum og
kærum vini, sem ég hlakkaði
alltaf til að hitta, hvar sem var.
Þótt beinar samstarfsleiðir
okkar Hálfdánar Sveinssonar
greindust, höguðu atvikin því
samt svo, að síðasta áratuginn
' Mttumst við jafnan árlega á aðal
fundum tryggingafélaga sam-
vinmiumamina, þar seim hamn
mætti sem fulltrúaráðsmaður
frá upphafi, alltaf, þegar hann
gat því við komið. Þar sem ann
ars staðar setti hann svip á um-
hverfið með persónutöfrum sín
um til orðs og æðis. Veit ég fyrir
'vist, að allir sakna hans úr
þeirri sveit söfeum máiefnalegs
áhuga, ljúfmennsku hans og
hjartaMýju.
Ég sakna mjög þessa ágæta
vinar míns og svellur mörg minn
ing í huga ... Ég sendi ágætai
og elskulegri eiginkonu han-s,
henni Dóru minni, og myndar
legu bömunum þeirra, mínar
innilegustu samúðarkveðjur með
ástarþökk fyrir ljúfar og eftir-
minnilegar samverustundir. —
Hann sjálfan langar mig til að
kveðja með þeirri spurn, sem lát
inn sameiginlegur vinur okkar
beggja, séra Sigurður Eimairs-
son varpaði fram í fögru
kvæði, þegar hann leit I anda
möguleika lífsins í fegurð heims
ins til þess að „fara ljósmóður-
höndum“ um mannlífsgróðurinn
— eins og Hálfdán Sveinsson
sjálfur gerði meðan hann mátti:
Var „ekki gaman að eiga þess
kost
að orka þar nokkru í haginn,
og mega svo rólegur kveðja að
kvöldi
með kærri þökk fyrir daginn?“
Baldvin Þ. Kristjánsson.
Látinn er Hálfdán Sveinsson.
Hans verður ávallt saknað.
Otför Hálfdáns verður gerð í
dag frá sóknarkirkju hans á
Akranesi.
Ég hafði kynni af Hálfdáni
um mörg ár, en einkum hin síð-
ari og vorum við þá báðir
rosknir að árum og reynslu.
Hann var um' árabil í banka-
ráði Útvegsbanka fslands og
hin siðustu varaformaður.
En fyrst kynntist ég vini mín
um Hálfdáni Sveinssyni í sím-
tali frá Reykjavík til Akraness.
Ég var þá i hugleiðingum um
framboð til Alþingis, og mér
bauðst að spreyta mig í þeirri
tíð í Dalasýslu.
Ég hafði þá aldrei komið þar
i sveit, og spurði minn formann
hvert ég ætti að snúa mér til
þess að fá þessi fáu atkvæði,
sem flokkurinn fékk venjulega.
Svarið var á hraðbergi. Tal-
aðu við hann Hálfdán, hann gef
ur þér öll ráð og þau góð.
Þessi saga var ekki löng, en
mér var hún sannfærandi, og ég
fór í leiðangurinn.
Hálfdán sagði mér að ég fengi
ekki mörg atkvæði, en mörgu
góðu fólki ætti ég eftir að kynn
ast, því Dalamenn væru dreng-
ir góðir og sú hefir orðið
reynsla mín í lífinu.
Hálfdán Sveinsson, sem nú er
horfinn sjónum okkar, er harm-
dauði allra er þekktu hann og
minningin lifir á björtum himni
fegurðar og eilífs lífs.
Hans örlög voru að kveðja
þennan heim í djúpum svefni,
en hans bíður björt framtíð.
Öllum aðstandendum votta ég
einlæga samúð.
Adoif Björnsson.
Ef þú hefur átt í æsku vin,
jafnaldra og sessunaut í skóla
fer ekki hjá þvi, að ótal minn-
ingar komi upp í hugann, þegar
faðir hans fellur frá.
— Þú minnist þess, að foreldr
ar þínir og foreldrar hans sett-
ust ungir að á sama stað og
deildu einu húsnæði við upp-
haf lifsbrautar, sem faðir hans
og faðir þinn gengu saman
í sams konar starfi um áratuga
skeið.
Þú minnist þess, að faðir hans
var lærifaðir þinn, kenndi þér
að lesa á bók og draga til stafs
og studdi þig fyrstu skrefin á
langri skólabraut. —
— Ef þú hefur þetta í huga
skilurðu, hvers vegna ég kveð
Hálfdán Sveinsson með sökn-
uði.
________Bjöm Þ. Guðmundsson
LESIÐ
jRlor0tmþIntiií>
DDGIEGR
Þau sorgartíðindi spurðust s'íð
astliðinn sunnudag, að Páll Aðal
steinsson, skipstjóri í Grimsby,
hefði farizt í bílslysi í Englandi
þá um morguninn. Hann verðúr
jarðaður í Grimsby í dag.
Páll fæddist 29. júh 1916 i
Reykjavík. Foreldrar hans voru
hinn kunni togaraskipstjóri
Aðalsteinn Pálsson og fyrri
kona hans, Sigríður Pálsdóttir.
Voru þau bæði ættuð frá Hnífs-
dal og áttu ættir sínar að rekja
til harðfengra sjósóknara og at-
orkumanna í marga ættliði. Að
Páli stóðu þvi- styrkir stofnar,
og sjómennskan var honum í
blóð borin.
Frá því að Páll var langt inn-
an við fermingu, var hann hvert
sumar með föður sínum, sem þá
var skipst-jóri & Belgaum, um
borð í togaranum, og fjórtán ára
var hann orðinn þar fullgildur
háseti. Þar var hann í skiprúmi
til 16 ára aldurs. En þá urðu
þáttaskil í lifi hans. Fór hann
þá til Englands til verzlunar-
náms, en sjómennskan mun hafa
heillað hann, og að ári liðnu
hvarf hann frá þvi námi og réðst
á brezkan togara.
Þar með var lífsstarf hans ráð
ið. Fram til ársins 1937 var hann
svo háseti og síðar bátsmaður á
brezkum togurum, nema á ár-
inu 1934 og 1935 var hann tvær
vertíðir með föður sínum á Belg-
aum. Árið 1938 lauk hann stýri-
mannsprófi í Bretlandi og varð
stýrimaður á brezkum togurum.
Árið 1939 lauk hann svo skip-
stjóraprófi þar og var síðan skip
stjóri á brezkum togurum frá
1940 til 1962. Hætti hann þá sjó-
mennsku og var ráðinn einn af
framkvæmdastjórum útgerðar-
fyrirtækisins Boston Deep Sea
Fisheries Ltd. Þvi starfi gegndi
hann til dauðadags.
Seinni árin, sem Páll var skip
stjóri, átti hann hlut í togara
þeim, er hann stjórnaði, og mun
hafa átt hluti í fleiri togurum á
tímabili.
Af þessu örstutta æviágripi
Páls, sem ég nú hef rakið, má
ráða, að hér fór óvenjulegur
maður.
Hann ólst upp í Sjávarborg á
Bráðræðisholtinu í Vesturbæn-
um við útsýn til Faxaflóans. Allt
frá bernskuárum var hann gædd
ur óvenjulegu þreki og atorku,
mikill fyrir sér, en glaðsinna og
hjálpsamur við þá, sem minna
máttu sín. Kornungur fer hann
utan, áttar sig fljótt á því, að
innistörf munu ekki falla hon-
um, heldur fetar í fótspor feðra
sinna. Hann vinnur sér bæði fé
og óvenjulegan frama í öðru
landi, einn og óstuddur. Aðeins
24 ára gömlum er honum fengin
stjórn á togara. Má geta nærri,
að það er ekki á færi margra
að afla sér svo ungum slíks
trausts á erlendum vettvangi.
Páll reyndist og traustsins verð
ur. Alla sína skipstjóratíð var
hann í röð fremstu aflaskip
stjóra. Fór hann þó ekki var-
hluta af þeim hættum, sem eru
starfinu samfara, þegar hann
var með togara öll stríðsárin.
Hann var kappsfullur, en kappi
hans fylgdi forsjá. Hefur hann
vafalaust notið rikulega í starfi
sínu þess uppeldis og þjálfunar,
sem faðir hans veitti honum ung
um. Enda mat hann föður sinn
mikils, og var óvenjulega kært
með þeim feðgum. Minntist hann
hans ávallt með hlýhug og virð-
ingu.
Hann hafði og ætíð á að skipa
úrvals s'kipshöfn, og var það mál
þeirra, er til þekktu, að honum
héldist sérstaklega vel á mönn-
um. Þó mun hann hafa krafizt
mikils af hverjum, sem með hon
um var, þó mest af sjálfum sér.
En með karlmennsku sinni, sam-
fara glaðlyndi, hjálpfýsi og
drengilegri framkomu við hvern,
sem í hlut átti, vann hann sér
vinsældir og virðingu, hvar sem
hann fór.
Á stríðsárunum, á öðru skip-
stjórnarári sínu, þá 25 ára, varð
Páll fyrir þvi láni að bjarga
áhöfn brezka togarans Kimber-
ley. Hafði togarinn laskazt illa,
er þýzkar flugvélar gerðu árás
á skip, er Páll hafði samflot við.
Er hann varð þess var, að Kimb
erley hafð dregizt afturúr, sneri
hann við, og i ofsaroki og stór-
sjó renndi hann skipi sínu að
hlið hins laskaða togara, sem
kominn var að þvi að sökkva,
og bjargaði áhöfn hans. Þótti
Páll hafa sýnt bæði einstaka
lagni og fádæma áræði og kjark.
Varð hann kunnur af þessu af-
reki í Bretlandi og hlaut fyrir
það heiðursmerki M.B.E.
Árið 1948 kvæntist Páll Svönu
Guðmundsdóttur Valdimars skip
stjóra á Bíldudal. Varð það Páli
mikil gæfa að eignast þá mætu
konu. Var mikið jafnræði með
þeim hjónum og þau samhent í
hvívetna. Eignuðust þau tvö
efnileg börn, Sigríði, sem nú er
19 ára, og Aðalstein, sem er.14
ára, bæði við nám i Englandi.
Áttu þau fagurt heimili í frið-
sælu umhverfi að 10, Humber-
stone Aveue - skammt utan við
Grimsby. Þar sat íslenzk gest-
risni i fyrirrúmi, og veit ég, að
fjölmargir landar þeirra minnast
með þakklæti margra ánægju-
stunda á heimili þeirra hjóna. Og
kunnugt er mér um, að þeir eru
ekki ófáir Islendingarnir, sem
Páll greiddi fyrir i Englandi á
einn eða annan hátt.
Nú er Páll horfinn sjónum
okkar langt fyrir aldur fram, og
söknuður rikir í hugum þejrra,
er kynntust honum. En hans
verður Jengi minnzt, ekki sízt
meðal íslenzkra sjómanna. Hann
jók hróður þeirra og hróður Is-
lands á erlendum vettvangi
Sár harmur er kveðinn að eig
inkonu hans, börnum og öðrum
ættmönnum. Færi ég þeim og
stjúpsyni hans Laurie Little
innilegar samúðarkveðjur.
Gunnar Friðriksson.
Algiör
nýiung
KLÆÐNINC HF. er feti framar sem fyrr í vöruvali
Það nýjasta í veggklœðningu í dag
er hið sœnska veggfilt, sem er
bœði hita- og hljóðeinangrandi
Það má segja að þetta sé ALCJÖR BYLTINC
Nú eru það ekki einungis filtteppi á gólfin, heldur
líka filtteppi á veggina
Komið skoðið og sannfœrist