Morgunblaðið - 13.05.1972, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. MAl 1972
Otgefandi hf. ÁrvdaiC Rey-T<javfk
FrarrVkvæmda&tjóri Harafdur Sveinsson.
fíitetjórar M-attfiías Joba-nnessen,
Eyjólifur Konráð Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gurmarsson.
Ritstjór.narfiullitrúi Þiorbjönn Guðmundsson
Fréttastjóri Björn JóIhanns.son.
Auglýsingastjóri Ámi Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og af.greiðsla Aðalstræti 6, sími 1Ö-100.
Augi.'ýsinga,r Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjard 225,00 kr á 'máriiUði innanland®
1 fausasöfu 15,00 Ikr eintakið
]\Tú við vertíðarlokin er ekki
1 ^ úr vegi, að menn geri sér
nokkra grein fyrir stöðu sjáv-
arútvegsins, undirstöðuat-
vinnuvegar okkar íslendinga.
Vertíðin hefur verið misjöfn
eftir landshlutum, en þó verð
ur að telja hana sæmilega,
og auðvitað hefur hið geysi-
háa útflutningsverð mjög
hjálpað útgerðinni og fisk-
vinnslunni. Engu að síður er
sýnt, að framundan eru erfið-
leikar hjá sjávarútvegi, nema
þá að svo ólíklega færi, að
verðlag útflutningsafurðanna
hækkaði ennþá.
Hinn fyrsta júní á að
ákveða nýtt fiskverð, og fer
ekki á milli mála, að miklir
erfiðleikar verða í sambandi
við þá ákvörðun. Laun land-
verkafólks hækka mjög um
næstu mánaðamót, og eru
þær hækkanir bæði vegna
kjarasamninga og mikillar
vísitöluhækkunar. Þessi
launahækkun skerðir hag
fiskiðnaðarins og gerir hon-
um erfiðara um vik að borga
hátt hráefnisverð, en jafn-
framt raskar hún hlutfallinu
á milli tekna þeirra, sem í
landi vinna og sjómannanna,
ef fiskverð hækkar ekki, og
eðlilega mundu sjómenn una
því illa. Ljóst er þess vegna,
að lítið svigrúm verður við
fiskverðsákvörðunina og ef
svo færi, að útflutningsverð
lækkaði eitthvað, mundi vá
vera fyrir dyrum, en við því
má því miður ætíð búast, að
sveiflur séu í verðlagi sjávar-
afurða.
Að því er fiskvinnsluna
varðar, þá bætast við þeir
erfiðleikar, að geysimiklu fé
verður að verja til endurbóta
á frystihúsum, vegna þeirra
heilbrigðisreglna, sem settar
hafa verið í Bandaríkjunum,
og raunar verður að segja þá
sögu eins og hún er, að ekki
er vansalaus umgengni í
kringum fiskvinnslustöðvar
víða um land. Þyrftu þar að
verða á miklar úrbætur, þótt
ekki kæmu til hinar nýju
bandarísku reglur, en líklega
er það svo, að við þurfum að
láta utanaðkomandi aðstæður
þrýsta okkur til sæmilegrar
umgengni um vinnslustöðvar
matvæla.
Loks er svo að geta þess
Vanda, sem Sigurjón Krist-
jónsson, skipstjóri á Skarðs-
víkinni og aflakóngur ver-
tíðarinnar, víkur að í viðtali
við Morgunblaðið í fyrradag.
Hann bendir á, að fólk sé
ekki ýkja áfjáð í miiíla yfir-
vinnu, vegna hinna þungu
skatta, og stundum vinni
menn verkin meira af skyldu
rækni og þjóðhollustu en að
þeim finnist borga sig að
leggja á sig gífurlegt erfiði,
þegar meirihluti teknanna er
látinn renna til opinberra að-
ila. Skattavitleysa vinstri
stjórnarinnar er með þeim
hætti, að fyrsta verk nýrra
stjórnarvalda hlýtur að verða
að gera þar á gjörbyltingu
VERTÍÐARLOK OG STAÐA
S J Á V ARÚT VEGSIN S
og lækka beinu skattana
verulega, enda er það yfir-
lýst stefna Sjálfstæðisflokks-
ins.
Þrátt fyrir góðærið og hið
geysiháa útflutningsverð sjáv
arafurða, er þess vegna mikill
vandi fyrir höndum hjá ís-
lenzkri útgerð og fiskvinnslu.
Sá vandi er að mestu heima-
tilbúinn. Aflabrögð hafa ver-
ið sæmileg og útflutnings-
verðið miklu hærra en
nokkru sinni áður hefur
þekkzt, og raunar meira en
tvöfaldazt á nokkurra ára bili.
Þegar ytri aðstæður eru
með þessum hætti, ætti vissu-
lega að vera unnt að tryggja
útgerð og fiskvinnslu sæmi-
lega afkomu, en því miður
virðist sú óðaverðbólga, sem
nú er kynt undir, ætla að
leiða til þess að útgerðin
lendi á ný í verulegum erfið-
leikum. Úr því rætist þó eins
og öðru. Og nú við lokadag-
inn má þjóðin gjarnan minn-
ast þess, að öll afkoma henn-
ar er undir því komin, að vel
sé að útgerð og fiskiðnaði
búið og því fólki, sem við
þessar atvinnugreinar starf-
ar.
Hvers vegna misheppnaðist
herbragð Pompidous?
Ef tir Boris Kidel
Georges Pompidou, Frakklandsfor
seti, verður nú að hefjast handa um
að rétta við hið rýrnaða álit, sem
hann nýtur, eftir þann óvænta
hmekki, sem hann beið, er ha-nn
reyndi að styrkja stöðu sína heima
fyrir og sýna fram á leiðsö.guhlut-
verk Frakka í Evrópu. Jafvel svart
sýnustu spádómar höfðu ekki gefið
stjórninni ástæðu til að gruna, að af
29 milljónum franskra kjósenda,
mundu aðeins 10,5 milljónir vera
reiðubúnar að greiða fórsetanum at-
kvæði í þjóðaratkvæðagreiðslunni
um Evrópu. Af mismunandi ástæðum
mætti metfjöldi franskra kjósenda,
eða 46% ekki á kjörstað, eða eyði-
lagði atkvæðaseðla sína.
Aldrei siðan almennur kosninga-
réttur var innleiddur í Frakklandi,
hjefur fjöldi þeirra, sem mættu ekki
á kjörstað, náð svo háu hlutfaHi.
Sérfræðingar benda á, að næsthæsta
hlutfallstala hafi komið fram í al-
mennu kosningunum 1852, þegar
36,7% kjósenda mættu ekki á kjör-
stað.
Pompidou nýtur þess álits að vera
klókur stjórnmálamaður, en að þessu
sinni hefur hann misreiknað sig
hrapallega. Hann taldi, að þjóðarat-
kvæðagreiðslan um Evtrópu (Efna-
hagsbandalagið. þýð.) væri svo ör-
uggt og lítt umdeilanlegt málefni, að
hún mundi styrkja stjóm hans og
endurvekja dvinandi traust meðal
stjlórnmálamanna Gauliista. Hann
mat rangt hug landa sinna.
Það sem honum láðist að taka með
i reikninginn, er sú staðreynd, að
Frakkar eru meðal þröngsýnustu
þjóða Evrópu nú til dags. Það er
ekki svo auðvelt að fá þá til að
greiða atkvæði um utanríkispólitískt
málefni. — í öllu falli virtist tilefni
þjóðaratkvæðagreiðslunnar, stækk-
un Efnahagsbandalagsins, vera yfir-
borðiskennt.
Þar sem aðild Breta og hinna
þriggja annarra umsóknarríkja að
Efnahagsbandalaginu, var í raun þeg
ar orðin veruleiki, þá sá fjöldi
Frakka enga ástæðiu til þess að
greiða atkvæði um það, sem virt
ist hreint formsatriði. Með þvi að
Pompidou gerði sér þetta ljóst, þá
reyndi hann að leggja aukna áherzlu
á gildi þjóðaratkvæðagreiðslunnar
með þeirri staðhæfingu, að atkvæða-
greiðslan ætti að sýna, hve Frakkar
væru skuldbundnir Evrópu.
En sú staðhæfing gerði aðein's að
rugla kjósendur. Árum saman hafði
þjóðernisstefna de Gaulles gagnsýrt
hugi landsmanna. Hin skyndilega
hugarfarsbreyting Pompidous til
Evróþustefnu og ríkjabandalags
Evrópu kom allt of snögglega til að
sannfæra kjósendur.
Auk þessa virtust al'lt of skipt-
ar skoðanir meðal Gaullista og sam-
starfsflokka þeirra um það, hvers
konar Evrópa það væri, sem þeir
stefndu áð. Hinn bókstafstrúaði
Gaulldsti, Michel Debré, vamanmála-
ráðherra, hélt þvi fram að hugmynd
in um, að Bvtrópa yrðd hafin yfir þjóð
ernisskiptinigu væri dauð, er Va'léry
Giscard d’-Estaing, fjármálaráðherra
virtist gefa til kynna, að hann
stefndi að raunverulegu ríkjasam-
bandi Evrópu.
Flesitar kosningaræður náðherr-
anna samansitóðu af óákveðnu og
almennu orðalagi, sem var illa til
T~r^Fr
<&&& THE OBSERVER
j í
þess fallið að vekja áhuga kjósenda.
Annað atriði, sem Pompidou virð-
ist hafa vanmetið, var það, að stórir
hópar kjósenda mundu sitja heima
einfaldlega til að láta með því í ljós
óánægju með stjórnina. Meðal þeirra
voru kaupmenn, sem voru að mót-
mæla háum sköttum, landnemar frá
Alsír, sem ólu enn kala í brjósti til
de Gaulle, vínræktarmenn, sem vildu
fá tryggingu fyrir hærra vínverði,
kjósendur, sem enn höfðu ekki náð
sér eftir nýlega uppkomin opinber
hneykslismál, sem rýrðu álit stjórn-
arinnar, og umfram allt, þúsund
ir Frakka, sem voru óánægðir með
líifskjör sin og umhverfi.
SIGUR FYRIR MITTERAND
Þjóðaratkvæðagreiðslan reyndist
mikill sigur fyrir Francois Mitter-
and, hinn nýja leiðtoga franska
Sósialiistafiokksins, sem hvatti menn
til að sitja heima — þótt ekki sé
hann andvígur stækkun Efnahags-
bandalagsins — til að mótmæla með
því stjórn Pompidous. Vissulega sátu
ekki allir heima, vegna áhrifa frá
þessari afsföðu sósíaMsta. Hins vegar
er það mjög at-hyiglisvert, til dæmis
að í Marseilles, sem sósialistar
st.jórna, sátu 60,9% kjósenda ýmist
heima, eða eyðilögðu atkvæði sitt, og
er það talsvert yfir meðallagi, sé lit-
ið á landið i heild.
Sósialistar sem sýndust fyrir einu
ári vera að leysast upp sem skipu-
lagður flokkur, virðast hafa rétt sig
við, svo að athygli hlýtur að vekja.
Kommúnistar munu ekki lengur geta
þvingað þá í aðstöðu minnimáttar fé-
laga, þegar þessir tveir floklkar
taka aftur upp samningaumleitanir
um kosningabandalag í hinum al
mennu kosningum í Frakklandi 1973.
Kommúnistar sjálfir, sem voru eina
meiriháttar póli'tiska aflið, sem svar-
aði spurningu þjóðaratkvæðagreiðsi-
unnar með nei-i, hafa enga ástæðu
til að vera yfir sig glaðir yfir niður-
stöðunni. Enda þótt talið sé, að tals-
verður fjöldi eindreginna þjóðernis-
sinna hafi svarað með nei-i, þá
fylgdu aðeins 17,6% af kjósendum
stefnu kommúnista í þjóðaratkvæða-
greiðslunni. Er það ek'ki nema 0,6%
hærri prósentutölu en framtojóðandi
þeirra fékk í forsetakosningunum
1969.
VERDIJR STJÓRNIN
ENDURSKIPULÖGÐ ?
Einhver athyglisverðasta niður-
staða þjóðaratkvæðagreiðslunnar er
þó sú, að Pompidou hlaut að þessu
Georges Pompidou.
smni stuðning færri kjósenda en i
forsetakösningunum fyrir þremur ár
um. Þá greiddu 37,6% kjósenda hon-
um atkvæði, en í kosningunum nú
hrapaði prásientiutailan niður í 36,1%.
Þetta tap er meira auðmýkjandi
vegna þess, að leiðtogar miðflokk-
anna, sem eriu í stjórnarandstöðu,
þeirra á meðal fyrrverandi forseta-
frambjóðandi, Jean Lecanuet, og leið
tagi róttæka flokksins, Jean-Jac-
ques Serva'n-Sohreiber, voru fylgj-
andi Pompidou að þessu sinni.
Ósigur stjórnarinnar í þjóðarat-
kvæðagreiðslunni útilokar í rauninni
skyndikosningar á þessu ári. Stjóm
málamenn í flokki Gaulilista, sem
búizt höfðu við stórsigri, höfðu hvatt
forsetann til að leysa upp þingið og
láta flokk þeirra notfæra sér til hins
ítrasta sigurinn í þjóðaratkvæða
greiðslunni.
Nú er hins vegar miklu líklegra,
að Pompidou muni endurskipuleggja
stjórn sína, til að blása í hana nýju
lífi, áður en hann leggur út i almenn
ar kosningar.
Ætlun Pompidous var sú að hitta
starfshræðlur sína innan Efnahags-
bandalagsins á allsherjarráðstefnu
þess í haust sem forystumaður ríkis-
stjórnar, sem hefði þjóðina nær ein-
huga að baki sér. Hann taldi, að það
mundi gefa sér nægjanlegan mynd-
ugleika, til að fara fram á leiðtoga-
hliutverk í sameinaðri Evrópu.
Sumir stuðningsmenn hans höfðu
sagt, að hann væri sjálfkjörinn til
að verða fyrsti forseti ríkjasam-
bands Evrópu. — Of mikil öryggis-
kennd varð honum að falli.