Morgunblaðið - 04.08.1979, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. ÁGÚST 1979
JMfagtnililfittfe
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guömundsson.
Fróttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Ritstjórn og skrifstofur Aöalstraati 6, sími 10100.
Auglýsingar Aöalstraati 6, sími 22480.
Afgreiösla Sími 83033
Áskriftargjald 3500.00 kr. á mánuöi innanlands.
í lausasölu 180 kr. eintakiö.
Landbúnað-
ur í þágu
þjóðarinnar
Landbúnaður okkar Islendinga hefur á síðustu áratugum
tekið stórstígum framförum og eins og Geir Hallgrímsson,
formaður Sjálfstæðisflokksins benti á í ræðu á fundi
sjálfstæðisfélaganna í Árnessýslu á Borg í Grímsnesi um
landbúnaðarmál í fyrri viku, en engum blöðum um það að
fletta, að sú mikla framleiðniaukning, -sem orðið hefur í
landbúnaði hérlendis er með meiriháttar afrekum í atvinnu-
sögu landsmanna. Þeirri stefnu hefur verið fylgt allt frá því að
þjóðin fékk fullveldi, að landsmenn byggju sem mest að eigin
búvöruframleiðslu. I samræmi við þá stefnu beitti Ingólfur
Jónsson fyrrverandi landbúnaðarráðherra sér fyrir því árið
1960 að tryggja bændum verðábyrgð á útfluttum landbúnað-
arvörum. Geir Hallgrímsson undirstrikaði í ræðu sinni að
þessi ábyrgð væri því ekki bara í þágu bænda heldur til að
tryggja búvörur handa öllum landsmönnum.
Ekki er langt síðan hér var skortur á landbúnaðarvörum og
á þessu ári höfum við verið minnt á að veðurguðirnir geta á
stuttum tíma kallað yfir okkur skort á búvörum á ný í stað
offramleiðslu. Aðgerðir til að draga saman búvöruframleiðsl-
una verða því að mótast af varfærni, en eins og Geir
Hallgrímsson komst að orði í ræðu sinni, megum við samt ekki
láta tímabundinn samdrátt koma í veg fyrir að við höfum þau
stjórntæki við höndina, sem á þarf að halda, þegar
framleiðslan vex á ný.
Geir Hallgrímsson sagði í ræðu sinni að Sjálfstæðisflokkur-
inn legði á það áherzlu við mótun stefnu í landbúnaðarmálum
að bændur hefðu samsvarandi tekjur og samskonar félagslega
aðstöðu og aðrir. Sjálfstæðismönnum væri Ijóst mikilvægi
landbúnaðar til að tryggja samfellda byggð í landinu, eins og
unnt væri, um leið og óhjákvæmilegt væri að draga úr
búvöruframleiðslunni, þannig að miðað yrði við innanlands-
þarfir að svo miklu leyti, sem viðunandi markaðir fást ekki
erlendis. Erfitt væri að ná þessum markmiðum öllum
samtímis nema með hækkandi verði á hverja framleiðsluein-
ingu en finna þyrfti Íeiðir til að svo yrði. Úrslitum réði, hvort
unnt væri að skapa ný atvinnutækifæri í sveitum landsins og
almennt í strjálbýlinu.
Umframframleiðsla í landbúnaði hefur síðustu ár verið á
mjólkur- og sauðfjárafurðum og varpaði Geir því fram, hvort
ekki væri rétt að endurskoða það fyrirkomulag að miða
útflutningsábyrgð ríkissjóðs á landbúnaðarvörum við 10% af
heildarverðmæti landbúnaðarvara. Þess í stað yrði miðað við
verðmæti sauðfjár- og mjólkurafurða, hvort sem þá yrði miðað
við 10% af verðmæti þessara afurða eða aðra tölu. Benti Geir á
að rök fyrir þessari breytingu væru meðal annars þau að
markmið með útflutningsbótunum væri að tryggja að þjóðin
væri sjálfri sér nóg með sauðfjár- og mjólkurafurðir. Þá væri
óeðlilegt að efling nýrra búgreina eða hliðarbúgreina yrði til
þess að auka verðbótaábyrgðina fyrir sauðfé og nautgripi. Geir
sagði einnig þyrfti að auka aðhald og ábyrgð þeirra, sem
önnuðust sölumál landbúnaðarvara til útflutnings. Nauðsyn
væri og að auka aðhald að vinnslu, dreifingu, geymslu- og
vaxtarkostnaði búvara. Huga þyrfti einnig að fjárfestingu í
vinnslustöðvum landbúnaðarins.
Aðgerðir til að skapa aðhald að framleiðslu hvers bónda
fyrir sig eru vissulega ekki geðfelldar, en eins og Geir
Hallgrímsson tók fram er slíkt eingöngu réttlætanlegt að ekki
sé markaður fyrir afurðirnar eða að ekki fáist viðunandi
endurgjald fyrir þær. Geir sagði það skoðun sína að yfirvöld
gætu ekki ákveðið hvaða bústærð væri hagkvæmust og
almennt jöfnunargjald væri því ekki með öllu útilokað. Hægt
væri að haga þessari gjaldtöku þannig að lægri frádráttur
væri á lögbýlum en hærri á tómstundaframleiðslu og
framleiðslu tilraunabúa ríkisins. Þá væri og hægt að fara þá
leið að greiða fullt verð fyrir framleiðslu allt að 400—500
ærgilda bús, en minna og allt niður í útflutningsverð fyrir þá
framleiðslu, sem umfram væri. Ekki væri síst ástæða til að
fara eftir tillögum Eyjólfs Konráðs Jónssonar og nýta
útflutningsbætur og niðurgreiðslur með beinum greiðslum til
bænda. Tilefni væri og til að velta því fyrir sér hvort ekki væri
unnt að koma því svo fyrir að bændum væri verðákvörðun
búvara í sjálfsvald sett. Spurning væri einnig hvort of mikilli
útjöfnunarstefnu hefði ekki verið fylgt innan landbúnaðarins.
Birgir ísL Gunnarsson:
Fjórir óhagstæð-
ir samningar
Frá því að vinstri flokkarnir
tóku völdin í Reykjavík fyrir ári
síðan hefur fjórum sinnum til
þess komið, að gera hafi þurft
mikilvæga samninga við ríkis-
stjórnina. Alla þessa fjóra
samninga höfum við sjálfstæðis-
menn harðlega gagnrýnt. Við
höfum talið þá bera vott um
ósjálfstæði vinstri borgarfull-
trúanna gagnvart vinstri ráð-
herrunum og að því fari fjarri,
að hagsmuna Reykjavíkur hafi
verið gætt sem skyldi við þessa
samningagerð. Þessir samningar
skulu nú rifjaðir upp.
Uppgjör
vegna
Spánar-
togara
Á sínum tíma keypti Bæjarút-
gerð Reykjavíkur þrjá af þeim
togurun, sem ríkisstjórnin lét
smíða á Spáni. Seljandi til BÚR
var ríkissjóður, sem gert hafði
smíðasamning við spænsku
skipasmíðastöðina. Miklir gallar
komu fram í þessum skipum,
sem ollu miklu tjóni fyrir BÚR.
Ágreiningur reis milli ríkissjóðs
og borgarinnar um það, hver
bera ætti tjónið. Á síðasta kjör-
tímabili fóru fram miklar við-
ræður við ríkið um þetta mál.
Fulltrúar ríkisins vildu leysa
málið á þann veg, að ríkissjóður
slyppi skaðlaus, BÚR tæki á sig
tjónið, en fengi hinsvegar lán að
hluta til að standa undir kostn-
aði. Þessari tillögu ríkisins höfn-
uðum við, sem stóðum í þessum
samningum fyrir hönd borgar-
innar, og vildum frekar nýta
ákvæði samningsins um að
leggja málið fyrir gerðardóm
heldur en að taka þessum kost-
um ríkisins.
Eitt af fyrstu verkum vinstri
meirihlutans í borgarstjórn var
að skrifa undir samninga við
ríkið, þar sem tilboð ríkisins var
samþykkt, en það var það sama
og hafði verið hafnað af fyrrver-
andi meirihluta. Var samningur
þessi samþykktur í borgarstjórn
16. nóv. s.l. gegn atkvæðum
sjálfstæðismanna í borgar-
stjórn. Þarna var illa haldið á
málum.
Samningur
um
Portúgals-
togarann
Á s.l. vetri kom upp mikill
áhugi hjá vinstri borgarfulltrú-
unum að semja við ríkið um
kaup á portúgölskum togara,
sem viðskiptaráðuneytið hafði
látið gera samninga um, til að
auka viðskipti okkar við Portú-
gal, en mikilvægir saltfiskmark-
aðir þar væru í hættu. Við
borgarfulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins lögðum meiri áherzlu á
togarakaup frá Stálvík, sem
væri íslenzk skipasmíðastöð með
mörgum Reykvíkingum í vinnu.
Þrátt fyrir það var rokið í að
undirrita samning, sem við-
skiptaráðuneytið hafði útbúið.
Sá samningur var meingallaður
og svo illa að honum staðið af
hálfu borgarinnar, að það var
eins og börn hefðu verið þar að
verki. Samningur þessi var
pressaður í gegnum borgarstjórn
þann 15. febrúar s.l. gegn at-
kvæðum sjálfstæðismanna og
létum við bóka ýmsar efnislegar
athugasemdir við samninginn.
Samningur
um Lauga-
lækjar-
skóla
í vetur samþykktu vinstri
menn í borgarstjórn að flytja
verzlunardeildir á framhalds-
skólastigi úr Laugalækjarskóla í
Ármúlaskóla og að ganga jafn-
framt til samninga við Mennta-
málaráðuneytið um að ríkið
eignaðist 2. áfanga Laugalækj-
arskóla gegn því að byggja jafn-
stórt húsnæði í Breiðholti. Full-
Menn eru að gera því skóna, að
Norðmenn muni e.t.v. veiða
meira en 90 þús. tonn af loðnu
nú á sumarvertíðinni. Ekki ætla
ég þeim það, fjarri fer því. Þeir
leggja mikla áherzlu á þýðingu
ákvæða uppkastsins að Hafrétt-
arsáttmála, þ.á m. 121. gr. um
réttindi eyja, sem þeir telja að
taka eigi til óbyggðra eyja eins
og Jan Mayen, jafnvel gegn
mótmælum ríkis, sem yrði svipt
veigamiklum réttindum, sem
önnur ákvæði væntanlegs sátt-
mála mundu ella tryggja því. Og
þessari „lögskýringu" halda þeir
ákveðið fram, þótt þeir geti enga
hliðstæðu bent á.
sérstakiega, en efni hennar er á
þá leið, að strandríkjum og
öðrum ríkjum, sem leita til veiða
fisktegunda, sem bæði eru utan
og innan efnahagslögsögunnar
beri að Ieita samkomulags, ann-
að hvort beint eða með aðstoð
svæðastofnanna, til að tryggja
nauðsynlega vernd stofnsins á
svæði því, sem liggur að efna-
hagslögsögu strandríkis. Þetta
ákvæði er eips og sniðið fyrir
þær aðstæður, sem nú ríkja á
Jan Mayen-svæðinu. Og þetta
ákvæði er miklu nær því að vera
alþjóðalög en 121. gr. í tilfelli
eins og því, sem hér um ræðir,
því að það er víða þegar fram-
Eyjólfur Konráð Jónsson:
Norðmenn mundu brjóta þvert
gegn uppkasti Hafréttarsáttmála,
ef þeir veiddu meira en 90 þús. t
— væri siðleysi og árás á íslenzka hagsmuni
Hvernig geta menn þá í alvöru
ætlað þeim að brjóta heila þætti
uppkastsins og það grundvallar-
atriði, sem þessi merka tilraun
þjóðanna byggist á, að vernda
verði auðlindir hafsins og forða
þeim frá eyðingu? Annar þáttur
VII. kafla uppkastsins fjallar um
rétt og skyldu til fiskverndar
utan 200 mílna efnahagslögsögu.
I 116.—120. grein er sú skylda
lögð á þjóðirnar að vernda þessa
auðsuppsprettu, og í 116. gr. er
m.a. vitnað til 2. mgr. 63. gr.
kvæmt, er réttur í raun („de
facto"). Þess vegna hvarflar ekki
að mér, að Norðmenn muni ekki
hlýða því.
Svo vel vill líka til, að fullt
samkomulag var orðið um með-
ferð málsins á fundinum í Ráð-
herrabústaðnum, helmingaskipti
aflans, 90 þús. tonn til hvors
aðila. (Þó vildu íslendingar
tryggja Færeyingum einhverja
hlutdeild). Heildarsamkomulag
strandaði á allt öðrum atriðum,
fráleitri lögfræðilegri hártogun,
stífni eða „stolti" einstakra
Norðmanna — eða þá af enn
öðrum hvötum. Og Islendingar
buðu að láta sitja við þetta
samkomulag eitt sér til eins árs,
ef ágreiningsefnunum yrði vikið
til hliðar að sinni. Alveg er því
ljóst, að Norðmenn hljóta sóma
síns vegna að hætta veiðum,
þegar 90 þús. tonna markinu er
náð (ef það næst). Annars brytu