Morgunblaðið - 16.08.1981, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. ÁGÚST 1981
lltofgmiÞIftfeft
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöaistræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 80 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 4 kr. eintakiö.
Ríkisstjórnin heldur því
einkum á lofti þessa dag-
ana að henni og mjaltavél
skattheimtunnar hafi tekizt
að blóðmjólka svo almenning
og atvinnuvegi, að staða ríkis-
sjóðs sé hin blómlegasta. Þá er
því og haldið að fólki, að með
yerðtryggingu lánsfjár hafi
staða bankakerfisins styrkzt
verulega. Hvorutveggja hefur
nokkuð til síns máls, þó ekki
séu öll kurl til grafar komin
varðandi stöðu ríkissjóðs. Á
það verður og að líta, að
hallarekstur, sem áður kom
fram hjá ríkissjóði, hefur í
raun verið yfirfærður á ýmis
helztu ríkisfyrirtækin, sem
hvergi nærri ná endum saman
í rekstri. Hér er því nánast um
tilfærslu á tapi að ræða í
ríkisgeiranum, sem nýtt er í
Pótemkin-tjald út í þjóðfélag-
ið.
En á sama tíma sem ríkis-
valdið sölsar undir sig sí-
stækkandi hlut þjóðarkökunn-
ar svokölluðu, hallar undan
fæti bæði í rekstrarlegri stöðu
atvinnuveganna og kaupmátt-
arlegri stöðu almennings.
Ýmsir undirstöðuþættir þjóð-
arbúskaparins eru reknir með
umtalsverðum halla. Frysti-
iðnaðurinn, stærsti þáttur út-
flutnings og gjaldeyrisöflunar
okkar, er rekinn með veru-
legum halla. Sama máli gegnir
um annan útflutningsiðnað —
og ýmsa þætti iðnaðar fyrir
heimamarkað, einkum svo-
kallaðan samkeppnisiðnað.
Segja má, að þar sem bezt
gegnir, hangi atvinnurekstur á
horrim, en víðast er tjaldað til
einnar nætur um rekstrarlegt
öryggi atvinnuveganna.
Þessi rekstrarlega staða
hefur háð íslenzkum atvinnu-
vegum í því að byggja sig upp,
endurnýja búnað sinn og færa
út kvíar, með öðrum orðum að
þróast eðlilega — til fleiri og
fjölbreyttari atvinnutækifæra
og meiri verðmætasköpunar.
Þessi neikvæða þróun stríðir
því til lengri tíma litið bæði
gegn atvinnuöryggissjónar-
miðum og kjaralegum hags-
munum þjóðfélagsþegnanna.
Það sem hefur raunverulega
gerzt og býr að baki Pótem-
kin-tjalda ríkisstjórnarinnar
er það, að sá efnahagsvandi,
sem var og er enn á höndum
þjóðarinnar, hefur að hluta til
verið færður frá ríkisvaldinu
yfir á atvinnuvegi og almenn-
ing. Til að fegra myndina enn
er rekstrarlegur halli í ríkis-
búskapnum látinn koma fram
hjá ýmsum opinberum þjón-
ustustofnunum, en sjónum al-
mennings beint að þokkalegri
útkomu ríkissjóðsins sjálfs,
eftir taptilfærslu. Hér er þó
aðeins um nýtt hallaform í
ríkisbúskapnum að ræða.
í heimildariti áætlunar-
deildar Framkvæmdastofnun-
ar ríkisins, „Mannfjöldi,
mannafli og tekjur", sem ný-
komið er út, kemur m.a. fram,
að íslendingar verða 40—50
þúsundum fleiri eftir 20 ár en
þeir eru nú, þar af 26 þúsund
fleiri á vinnualdri. Ef litið er
aðeins 10 ár fram á veginn, er
gert ráð fyrir, að þá verði 14
þúsund fleiri einstaklingar á
vinnualdri en nú er. Þetta eru
fleiri aðilar en vinna í dag við
fiskveiðar og landbúnaðar-
störf samtals, það er í frum-
vinnslu í þessum undirstöðu-
greinum. Það er því ekki
aðeins nauðsynlegt að skapa
þeim atvinnugreinum, sem
fyrir eru, góð vaxtarskilyrði,
heldur þarf jafnframt að
byggja upp hæfilegan orkuiðn-
að á næstu árum, ef takast á
að tryggja framtíðaratvinnu-
öryggi hérlendis. Jafnframt
þarf að auka svo á þjóðartekj-
ur, að þær beri sambærileg
lífskjör hér á landi og ná-
grannar búa við. Á báðum
þessum sviðum, að styrkja
atvinnuvegi sem fyrir eru og
búa í haginn fyrir nýja, hefur
ríkisstjórnin brugðizt. Því
veldur fyrst og fremst
bremsustefna Alþýðubanda-
lagsins gagnvart hverskonar
atvinnurekstri, en það virðist
hafa allsterk ítök á stjórnar-
heimilinu.
Það er engin lausn í því
fólgin að velta efnahagsvand-
anum í þjóðfélaginu yfir á
atvinnuvegina, eins og nú er
gert, eða sníða þeim svo
þröngan stakk rekstrarlega,
að þeir geti ekki vaxið í það
framtíðarhlutverk að skila
þegnunum nægum atvinnu-
tækifærum. Það er þvert á
móti verið að skapa illviðráð-
anlegan framtíðarvanda, ef
stefnt er í svo hægan vöxt
þjóðarframleiðslu og þjóðar-
tekna, að íslendingar dragist
lífskjaralega verulega aftur úr
nágrönnum sínum. Þjóðar-
tekjur á mann standa nú
nánast í stað, þrátt fyrir
óvenju hagstæð viðskiptakjör
út á við. Það er ekki góðs viti.
Það er heldur ekki góðs viti ef
vísvitandi er stefnt að því að
skapa tortryggni og úlfúð milli
atvinnuvega og almennings.
Rekstraröryggi atvinnuveg-
anna er hin hliðin á atvinnu-
og afkomuöryggi fólksins í
landinu. Aukning þjóðar-
framleiðslu og þjóðartekna er
og eina trygga leiðin til batn-
andi lífskjara.
Ríkisstjórninni hefur tekizt
að breyta hluta af þeim efna-
hagsvanda, sem hvíldi á ríkis-
geiranum, í aukinn vanda at-
vinnuveganna. Rekstrarhalli í
ríkisbúskapnum, sem áður
kom fram hjá ríkissjóði, hefur
sumpart verið færður yfir á
ríkisreknar þjónustustofnanir,
sem ekki ná endum saman. Þá
hefur ríkisstjórnin verið fim
við hverskonar vísitölusjón-
hverfingar. En svo er að sjá
sem allar hennar efnahags-
gjörðir hafi annað tveggja
bitnað á rekstrarlegri stöðu
atvinnuveganna, eða kaup-
máttarlegri stöðu almennings.
Vandinn hefur verið færður til
— en ekki leystur.
Vandinn færður
til - ekki leystur
Rey kj aví kurbréf
Laugardagur 15. ágúst
Átökin í
Alþýðu-
flokknum
Helgarpósturinn fjallar í leið-
ara 7. ágúst síðastliðinn um átök
milli ritstjórnar og blaðstjórnar
Alþýðublaðsins, sem verið hafa í
brennidepli fjölmiðla undanfarið.
Höfundur leiðarans vitnar til
samtals við Geir Hallgrímsson,
formann Sjálfstæðisflokksins, í
þessu sama blaði, og segir orðrétt:
„Líklega getur enginn íslenzkur
stjórnmálamaður talað af jafn-
mikilli reynslu um innanflokkserj-
ur og einmitt Geir Hallgrímsson.
Og hann á í fórum sínum þessar
ábendingar handa Alþýðuflokks-
mönnum:
„Viðvíkjandi þessum vandamál-
um á Alþýðublaðinu þá tekur mig
sárt að svona hatrammur ágrein-
ingur skuli vera uppi við. Mig
tekur það sárt vegna þeirra
manna, sem þar eiga hlut að máli.
Það er engum til gagns í ábyrgum
stjórnmálaflokki að lenda í slíkum
innanflokkserfiðleikum. Þetta á
við um alla flokka. Það skiptir í
mínum huga meira máli, að berj-
ast innan flokks sem utan á
málefnalegum grundvelli. Þannig
vilja kjósendur að stjórnmála-
flokkar séu reknir... ég er sann-
færður um, að menn hagnast ekki
á slíkum vinnubrögðum, þar sem
persónuvíg taka málefnum fram.
Hvorki flokkurinn né viðkomandi
einstaklingar hagnast, þvert á
móti hefna slíkar vinnuaðferðir
sín.“
Síðan segir leiðarahöfundur:
„Líklega er öllum þeim sem í
stjórnmálabaráttu standa hollt að
íhuga þessi orð manns, sem talar
af langri og biturri reynslu."
Stjórnmálaflokkar eru hluti af
þingræði okkar og þurfa að halda
reisn sinni sem slíkir. Lýðræðis-
jafnaðarflokkur gegnir mikilvægu
hlutverki á vinstri væng íslenzkra
stjórnmála. Vonandi tekst þeim,
sem þar deila, að leysa innri mál
sín á þekkilegan máta.
Persónulegur
stíll í pólitík
I viðtalinu, sem Helgarpóstur-
inn vitnar í, segir Geir Hall-
grímsson ennfremur:
„Stjórnmálaátök eiga að snúast
um málefni. Ég dreg ályktanir af
þeim málefnum sem um er rætt,
frekar en að finna persónulega
snögga bletti á andstæðingum
mínum og reyna að ná höggi á þá
sem einstaklinga. Ég berst fyrir
ákveðnum málefnum og gegn öðr-
um — og á þeim vettvangi lít ég á
sjálfan mig sem baráttumann.
Læt oftast persónuleg hnútuköst
lönd og leið, þó að ekki geti ég nú
fullyrt að ekki hafi fyrir komið að
ég hafi fallið í gryfju persónulegra
deilna eins og allir aðrir stjórn-
málamenn."
Blaðamaður Helgarpóstsins
spyr: „Verður þú sár, þegar að þér
er vegið persónulega í orrahrið
stjórnmálanna?“ „Nei,“ segir Geir,
„ég tek beinar árásir á persónu
mína ekki nærri mér og alls ekki
ef um er að ræða árásir vegna
skoðanna minna eða afstöðu.
Frekar kippist ég við ef um er að
ræða árásir, þar sem sakargiftir
eru þær, að ég hafi vanrækt starf
mitt og sinni ekki þeim störfum
sem mér hafa verið falin. Verst
þykir mér að sætta mig við
þennan skúmaskotaáróður, sem
kemur í bakið á manni. Hinsvegar
tekur slíkur óheiðarlegur mál-
flutningur ekkert á taugarnar. Ég
er vel brynjaður."
Sérhver stjórnmálamaður skap-
ar sér eigin stíl í pólitískri hegðan,
sem rætur á í persónubundnum
eiginleikum. Þessvegna er svo
margt sinnið sem skinnið í ís-
lenzkum stjórnmálum. Ekki er þó
ástæða til að draga í efa að nær
allir íslenzkir stjórnmálamenn
styðjast við pólitíska sannfæringu
um ágæti eigin málstaðar, né að
þeim gangi gott eitt til, er þeir
geysa fram á völl dægurbarátt-
unnar, en óneitanlega hefur per-
sónulegt karp og á stundum skít-
kast á þeim vettvangi skaðað
stjórnmálastarfið í augum al-
mennings, því miður, svo nauðsyn-
legt sem það er í þingræðislandi.
Þannig geta stjórnmálamenn
veikt stoðir þess lýðræðis og
þingræðis, sem við viljum í raun
öll varðveita, og flokkarnir eru
hluti af. Misræmi milli þess sem
stjórnmálaflokkar halda að fólki
fyrir kosningar og framkvæma
eftir kosningar er af sama toga.
Fólk verður að geta treyst orðum
og stefnumörkun stjórnmála-
manna. Þessvegna eru orð Geirs
Hallgrímssonar um gildi málefna-
legrar og dregilegrar baráttu á
sviði stjórnmálanna orð í tíma
töluð.
Brjóstvörn
borgaralegs
lýdrædis
Sjálfstæðisflokkurinn hefur all-
ar götur frá því hann var stofnað-
ur verið brjóstvörn borgaralegs
lýðræðis og þingræðis hér á landi.
Það hefur verið í senn gæfa og
styrkur þess fólks, sem standa viil
vörð um borgaralegar hefðir, ríkj-
andi þjóðfélagsform, framtak og
frelsi einstaklingsins, að standa
saman í stórum og sterkum
stjórnmálaflokki.
Sjálfstæðisfólk er að finna í
öllum starfsstéttum þjóðfélagsins.
í hverri sveit og hverjum kaupstað
landsins eru einstaklingar, konur
og karlar, sem taka þátt í stefnu-
mótun og starfi flokksins. Þetta
fólk er hvergi nærri sammála um
öll dægurmál líðandi stundar. Það
getur haft mismunandi skoðanir á
ýmsum þáttum mannlegs lífs. En
það hefur samskonar eða svipaða
sannfæringu fyrir þeim kjarna-
atriðum, sem mestu ráða um
afstöðu fólks til stjórnmála. Það
er mergurinn málsins — og þess-
vegna stendur það saman, flokks-
lega.
En hver eru þessi kjarnaatriði?
Þar ber hæst sjálfa þjóðfélags-
gerðina. Sjálfstæðisflokkurinn vill
standa vörð um borgaralegt þjóð-
félag, lýðræði og þingræði. Hann
vill treysta fullveldi þjóðarinnar,
bæði efnahagslegt og pólitískt.
Efnahagslegt sjálfstæði þjóðar-
innar verður bezt tryggt með því
að fjölhæfa og efla verðmætasköp-
un í þjóðarbúskapnum, sem einnig
er forsenda atvinnuöryggis og
batnandi almennra lífskjara.
Þessi verðmætasköpun verður
þeim mun meiri sem framtak
einstaklinganna fær betur að
njóta sín. Vegna þess hve þjóðin er
í ríkum mæli háð milliríkjaverzl-
un verður jafnframt að treysta
viðskiptalega hagsmuni og við-
skiptaleg tengsl okkar við um-
heiminn. Pólitískt sjálfstæði þjóð-
Setnii
ar og þegna er bezt varveitt innan
ramma vestrænnar lýðræðishefð-
ar, þjóðskipulags sem þróast hefur
á friðsaman hátt — og er enn að
þróast — til meira réttlætis og
batnandi almannahags — og með
varnarsamstarfi við þau vestræn
lýðræðisríki, sem búa að hlið-
stæðri menningararfleifð og þjóð-
félagsgerð.
Sjálfstæðisflokkurinn lítur svo
á, að ríkið sé til fyrir einstakl-
ingana. Velferð og lífshamingja
þeirra — manneskjunnar — á að
skipa öndvegi þjóðfélagsins. Ein-
staklingurinn skal sjálfur ráða
lífsstíl sínum, menntun, skoðun-
unum, tjáningu, starfi, hugðarefn-
um, ferðum o.sv.fv. — innan
eðlilegs lagaramma til að vernda
hagsmuni heildarinnar. Flokkur-