Morgunblaðið - 10.02.1984, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. FEBRÚAR 1984
25
EBE vill kaupa 5 ára veiðiréttindi við Grænland:
Of stórir kvótar
fyrir of lítið fé
— segja grænlenskir ráðamenn um samningstilboð EBE
Kaupmannahöfn, 9. febrúar, frá Niels Jörgen Bruun, (irænlandnfréttaritara Mbl.
GRÆNLENDINGAR verða að
láta Efnahagsbandalag Evrópu
(EBE) hafa veiðiheimildir vilji
grænlensk stjórnvöld fá aukaað-
ild að bandalaginu eftir að Græn-
land fer formlega úr því 1. janúar
næstkomandi. Þetta er inntak
samningsuppkasts framkvæmda-
stjórnar EBE, sem borið verður
upp í Brussel 21. febrúar næst-
komandi, þegar hefjast lokavið-
ræður um úrsögn Grænlendinga
úr bandalaginu.
Tillaga framkvæmdastjórn-
arinnar gerir ráð fyrir að
Grænlendingar geri fimm ára
fiskveiðisamning við Efna-
FÉBOÐ Efnahagsbandalags Evr-
ópu til Grænlendinga fyrir fisk-
veiðiheimildir kom til umræðu í
Sameinuðu þingi í gær, er Eyjólfur
Konráð Jónsson mælti fyrir tillögu
sinni um rannsóknir og veiðar á
íslandsmiðum, utan efnahagslög-
sögu og samstarfi við Grænlend-
inga og Færeyinga um veiðistjórn
og mótun fiskveiðistefnu.
Eyjólfur Konráð taldi brýna
nauðsyn bera til, að íslenzk
stjórnvöld brygðu skjótt við,
enda fiskimið okkar og Græn-
lendinga samtengd — og fisk-
veiðihagsmunir íslendinga í
hættu, ef vel búnir veiðiflotar
V-Evrópuþjóða flykktust á
Grænlandsmið. Alexander Stef-
ánsson félagsmálaráðherra kvað
ríkisstjórn íslands þegar hafa
haft samband, bæði við Efna-
hagsbandalagið og Grænlend-
inga, vegna frétta um féboð þess
fyrrnefnda, og væri Pétur Thor-
hagsbandalagið. Samningur inn
felur í sér, að EBE-löndin geti
stundað veiðar við bæði austur-
og vesturströnd Grænlands frá
1985 og að Grænlendingar fái
árlega í sinn hlut um 150 millj-
ónir danskra króna (450 millj-
ónir ísl.kr.).
Við Vestur-Grænland fái
EBE-löndin heimild til að veiða
12 þúsund tonn af þorski árlega,
5.500 tonn af karfa, 1.850 tonn
af lúðu, 200 tonn af gráluðu,
1.300 tonn af rækju og 2.000
tonn af steinbít. Við Austur-
Grænland fái EBE-löndin leyfi
til að veiða 11.500 tonn af
steinsson sendiherra að vinna að
„dagskýrslu" um málið. Ráð-
herrann sagði, að ríkisstjórnin
gerði sér fulla grein fyrir alvöru
þessa máls.
Fjöldi þingmanna tók til máls
til stuðnings viðvörunum Eyjólfs
Konráðs Jnssonar. Guðmundur
H. Garðarsson lagði áherzlu á
nauðsyn samstjórnar fiskimiða
íslands, Færeyja og Grænlands.
Minnti hann á, að Færeyjar
væru í ríkjasambandi við Dan-
mörku og því aðili að Efnahags-
bandalaginu. Tilboð bandalags-
ins til Grænlendinga, sem sagt
hefðu sig úr því, tengdist stefnu
í fiskvinnslumálum og markaðs-
öflun. Veiðisókn V-Evrópuríkja
á Grænlandsmið yki fiskfram-
boð, ekki aðeins í Evrópu heldur
einnig í Bandaríkjunum og
kynni að hafa áhrif í harðri sölu-
samkeppni okkar og Kanada-
manna þar.
þorski, 44.000 tonn af karfa,
3.700 tonn af lúðu og 3.050 tonn
af rækju. Færeyingar fái að
veiða 475 tonn af rækju við
Vestur-Grænland, 675 tonn af
rækju við Austur-Grænland og
500 tonn af karfa við Austur-
Grænland.
Samkvæmt þessum tillögum
fá Grænlendingar 50 þúsund
tonn áriega af þorski við
V-Grænland og 2.250 tonn við
A-Grænland. Einnig 2.500 tonn
af karfa við V-Grænland, 5.000
tonn við A-Grænland og 4.700
tonn af grálúðu við V-Græn-
land.
Af rækju er Grænlendingum
ætlað að fá 23 þúsund tonn við
vesturströndina og 1.000 tonn
við A-Grænland. Þá geta þeir
einnig veitt 4.000 tonn af
steinbít við V-Grænland.
Samningsuppkastið gerir ráð
fyrir að Grænlendingar sjálfir
geti ákvarðað stofnstærðir í
samráði við fiskifræðinga.
Minnki stofnar séu það EBE-
löndin, sem verða að draga úr
veiðunum, ekki Grænlendingar.
f Grænlandi ríkir enginn sér-
stakur fögnuður yfir niðurstöðu
samningaviðræðnanna við
Efnahagsbandaiagið. Lands-
stjórnin hefur til þessa haldið
fram, að grænlenskir sjómenn
geti sjálfir veitt allt, sem leyfi-
legt sé að afla í fiskveiðilögsögu
út af vesturströndinni. Hins
vegar komi til greina að semja
um veiðiheimildir útiendinga
við austurströndina.
Jonathan Motzfeldt sagði í
viðtali við grænlenska útvarpið,
að 150 milljónir danskra króna
fyrir þann afla, sem EBE vill fá
við Grænland, sé of lítið. Lars
Chemnitz, formaður stjórnar-
andstöðuflokksins Atassut, og
Arkaluk Lynge, formaður
vinstriflokksins Inuit Ataqat-
igiit, segja báðir að ekki sé sam-
ræmi milli umræddra kvóta
Efnahagsbandalagsins og þeirr-
ar fjárhæðar, sem bandalagið
hefur boðið í staðinn.
Eyjólfur Konráð Jónsson um mögulegan
samning Grænlendinga og EBE:
Brýn nauðsyn að
bregða skjótt við
Halldór Ásgrfmsson, sjávarútvegsráðherra:
Ofveiði felst í tillögum
Efnahagsbandalagsins
„EFTIR þeim upplýsingum sem
ég hef um samningstilboð Efna-
hagsbandalagsins, þá eru fyrir-
hugaðar veiðar þeirra við Græn-
land í nokkru samræmi við þær
veiðar, sem þau ríki hafa stundað
þar við land undanfarin ár. En
það fer ekkert á milli mála, að
fiskistofnar við Grænland, t.d.
þorskstofninn við Austur-Græn-
land, eru í mikilli hættu,“ sagði
Halldór Ásgrímsson, sjávarút-
vegsráðherra, í samtali við Mbl. í
gærkvöldi.
„Þar sem við höfum engar
veiðiheimildir við Grænland má
segja, að þessi samningur,
hvernig sem hann verður þegar
upp er staðið, skipti okkur ekki
máli. En við höfum óskað eftir
meiri samskiptum á sviði sjáv-
arútvegs við Grænlendinga, og
þeir hafa tekið þeirri málaleit-
an okkar vel. Við höfum til
dæmis viljað gera samning um
gagnkvæmar rækjuveiðar við
miðlínu. Þar er ís sitt á hvað og
stundum hægt að veiða þeirra
megin og stundum okkar megin.
Gagnkvæmur samningur væri
báðum þjóðum til hagsbóta að
okkar mati," sagði sjávarút-
vegsráðherra.
Hann sagði að af hálfu ís-
lenskra stjórnvalda hefði oft
verið rætt við fulltrúa EBE en
undirtektir verið dræmar. „Við
munum því vonandi sem fyrst
taka upp frekari viðræður við
Grænlendinga um þessi mál. En
það er rétt að leggja á það
áhersiu, að þetta mál snýr einn-
ig beint að okkur og okkar
stofnum," sagði Halldór Ás-
grímsson. „Karfinn er til dæmis
veiddur bæði hér við land og við
Grænland. Það skiptir okkur
verulegu máli. í annan stað fara
þorskseiði frá íslandi til Græn-
lands og koma síðan til baka.
Ofveiði þorsks við Austur-
Grænland er vitaskuld mjög al-
varlegt mál fyrir okkur.
Þar hefur verið bannað að
veiða þorsk nema í mjög litlum
mæli, en grunur leikur á, að á
þeim miðum hafi verið hent
verulegu magni af smáþorski.
Fulltrúi Hafrannsóknastofnun-
ar sótti nýlega fund um þetta
mál, og þar kom fram að ástand
þorskstofnsins við Austur-
Grænland er talið mjög slæmt."
Halldór sagðist telja, að ef
fiskiskip EBE fengju að veiða
11.500 tonn af þorski við
A-Grænland, eins og tillögur
framkvæmdastjórnarinnar
gerðu ráð fyrir, þá væri þar um
að ræða ofveiði.
Veriö að leggja síöustu hönd á hvítan kyrtilbúning sem er á sýningunni.
Kyrtillinn er með sprotabelti og á faldinum er koffur úr víravirki.
Sýning á íslensk-
um þjóðbúningum
SÝNING á íslenskum þjóöbúning-
um verður opnuö á raorgun, laugar-
dag, í verslun Heimilisiðnaðarfé-
lagsins.
Að sýningunni stendur einnig
Samstarfsnefnd um íslenska þjóð-
búninga, sem starfað hefur að
viðhaldi íslenskra þjóðbúninga
síðan 1970 og kom meðal annars
upp Leiðbeiningastöð um íslenska
þjóðbúninga 1981. Flestir sýn-
ingargripir eru fengnir að láni hjá
Þjóðdansafélagi Reykjavíkur, sem
er einn af fjórum aðilum að Sam-
starfsnefndinni.
Búningasýningin er haldin í til-
efni af því að verslunin er nú, í
samvinnu við nefndina, Leiðbein-
ingastöðina og Heimilisiðnaðar-
skólann, að koma á fót nýrri deild
þar sem selt verður efni og annað
sem tilheyrir íslenskum þjóðbún-
ingum kvenna. Er meginmarkmið-
ið að hafa á boðstólum vönduð,
góð og sem réttust efni, og einnig
að hafa á einum stað efni og til-
legg sem nauðsynleg eru. Bún-
ingasilfur verður þó ekki til sölu.
Áhugi hefur aukist hjá konum á
öllum aldri að koma sér upp þjóð-
búningi, jafnvel að sauma hann
sjálfar. Á hverjum vetri eru hald-
in námskeið í búningasaumi í
Heimilisiðnaðarskólanum, og eru
þau alltaf fullsetin. Þess má geta
að á þessu ári er fiörutíu ára af-
mæli lýðveldis á Islandi, en tvö
hundruð ára afmæli Reykjavík-
urborgar eftir tvö ár, og má meðal
annars af þeim ástæðum búast við
að áhugi á þjóðbúningagerð eigi
enn eftir að aukast.
Eitt mesta vandamál við gerð
búninga á síðari árum hefur verið
útvegun á æskilegum efnum, en
gert er ráð fyrir að hin nýja deild
lslensks heimilisiðnaðar bæti úr
því.
Sýningin mun standa í hálfan
mánuð. Hún verður opin laugar-
daginn 11. febrúar frá kl. 15—18,
sunnudaginn 12. febrúar frá kl.
14—18, en annars á venjulegum
verslunartíma. Öðru hvoru meðan
á sýningunni stendur verða sýnd
vinnubrögð tengd búningagerð,
knipl, baldýring og ef til vill fleira.
I’eysufót með prjónaðri skotthúfu
Ljésm. Mbl. / Ól.K.M.