Morgunblaðið - 10.02.1984, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. FEBRÚAR 1984
Minni Alberts
- eftir Jón Guðmunds-
son og Leó E. Löve
Það er ábyrgðarhluti að þegja yfir
misrétti, mismunun eða öðru rang-
l»ti sem menn verða fyrir af trúnað-
armönnum þjóðarinnar.
Ef allir segja alltaf „þetta er bara
svona“, „svona eru þeir allir“ eða
„klíkurnar ráöa öllu í þjóðfélaginu"
— þá breytist þjóðfélagið aldrei til
hins betra, þá hættum við að geta
með stolti borið okkur saman við
vestrænar menningarþjóðir, en eig-
um betur heima meðal Nígeríu-
manna eða annarra álíka í siðferði.
Fjármálaráöherra, Albert Guð-
mundsson, auglýsti nýlega til sölu
hlutabréf ríkissjóðs í nokkrum
hlutafélögum, m.a. hf. Eimskipa-
félagi íslands.
Samkvæmt upplýsingum ráðherra
sjálfs bárust tvö tilboð fyrir tilskil-
inn frest — þ.e.a.s. það sagði hann
fyst eftir að fresturinn rann út.
Síðar kom fram, að a.m.k. eitt boð
enn hefði borist fyrir frestinn. Það
var reyndar hæsta boðið, og ráð-
herra kvaðst hafa „kallað eftir" því
boði. Þessu boði gleymdi ráðherr-
ann hins vegar alveg í fyrstu.
Var það e.t.v. vegna þess, að
með því að taka hærra tilboðinu af
þeim sem bárust á réttum tíma,
myndu hlutabréfin falla í hendur
„röngum aðila“ — einhverjum sem
ekki var í réttri „klíku"?
Til þess að almenningur geti
sjálfur metið það sem gerst hefur,
eru línur þessar festar á blað, og
jafnframt í þeim tilgangi að sýna
öllum stjórnmálamönnum, að
þjóðin fær stundum að fylgjast
með gjörðum þeirra ofan í kjölinn.
Ráðherra hefur nú ákveðið að
hætta við allt saman — a.m.k. í
bili. Það breytir þó engu um fram-
vindu þessa máls.
Með auglýsingu dags. 7. desem-
ber 1983 auglýsti fjármálaráðu-
neytið til sölu hlutabréf ríkissjóðs
í nokkrum hlutafélögum, m.a.
Eimskipafélagi íslands, að nafn-
verði kr. 2.957.760.-.
í auglýsingunni segir m.a.:
„Hlutabréfin verða seld hæst-
bjóðanda, fáist viðunandi tilboð.
Kaupendum verður gefinn kostur
á að greiða allt að 80% kaupverðs-
ins á 10 árum með verðtryggðum
kjörum. Nánari upplýsingar gefur
fjármálaráðuneytið. Tilboð berist
ráðuneytinu fyrir 1. febrúar nk.“
Vegna áhuga okkar á ofan-
greindum hlutabréfum ákváðum
við að Fasteignamarkaðurinn,
sem við stöndum að, gerði tilboð í
þau, og var tilboðið að fjárhæð kr.
5.250.000.-, með þeim kjörum, sem
vísbending var gefin um í ofan-
greindri auglýsingu.
Við fórum báðir með tilboðið í
Fjármálaráðuneytið klukkan 16.55
þann 31. janúar, eða síðasta dag
tilboðsfrestsins. •
Er í fjármálaráðuneytið kom
var okkur tjáð, að lögfræðingur
þess og aðalmálflutningsmaður
tæki við tilboðum þeim sem bær-
ust. Hann væri hins vegar inni hjá
ráðherra en kæmi von bráðar, svo
við ákváðum að bíða. Ekki höfðum
við beðið nema örstutta stund þeg-
ar lögmaðurinn kom, og við bárum
upp erindið, sem var afhending
tilboðsins, svo og að afla upplýs-
inga um hvenær tilboðin yrðu
opnuð.
Lögmpðurinn tjáði okkur að Al-
bert Guðmundsson opnaði tilboð
þau sem bærust jafnóðum og léti
sig fá ljósrit þeirra.
Við lýstum furðu okkar á þess-
um vinnubrögðum, því að venja er
að öll tilboð séu opnuð í einu að
bjóðendum viðstöddum, ef öllu
réttlæti á að vera fullnægt.
Maðurinn sem stendur
við sitt
Að sjálfsögðu var viss spenning-
ur í okkur eftir að hafa lagt tilboð-
ið inn, og reiknuðum við með að
heyra í útvarpsfréttum næsta dag
hver niðrstaða hefði orðið af til-
boðsöflun fjármálaráðuneytisins.
Það gladdi okkur því þegar fjár-
málaráðherra sagði með þjósti í
sjónvarpsviðtali að kvöldi 31.
janúar eitthvað á þessa leið:
„Veistu nokkurn tíma til þess að
ég hafi ekki staðið við það sem ég
hef sagt“. Hann myndi þá örugg-
lega standa við það sem stóð í
auglýsingunni, að selja hæstbjóð-
anda, ef viðunandi tilboð bærist
innan tilskilins frests.
Ekki var þó laust við að spennan
ykist snemma næsta morgun, 1.
febrúar, þegar við lásum eftirfar-
andi haft eftir Albert Guðmunds-
syni í Tímanum:
„Ég ætla næstu daga að ganga
frá sölu á hlutabréfum rikisins í
Eimskipafélagi íslands," sagði Al-
bert Guðmundsson, „en það hefur
komið fram velvilji í ríkisstjórn-
inni um að þessi bréf verði seld.
Ég tel tilboð það sem gert hefur
verið í bréfin vera aðgengilegt og
það kemur frá Eimskipafélaginu
sjálfu, sem síðan hyggst selja
bréfin til félagsmanna sinna og
starfsmanna."
Auðvitað kom þessi frétt okkur
á óvart, þar sem við töldum líklegt
að hún væri unnin daginn áður,
jafnvel áður en við lögðum inn til-
boð Fasteignamarkaðarins.
Því urðum við sammála um að
panta viðtal við Albert Guð-
Albert
mundsson, en þetta var miðviku-
dagur og því almennur viðtalstími
hjá honum. Ætluðum við að fá
svör frá ráðherranum sjálfum um
stöðu mála, þ.e. fjölda tilboða og
upphæðir.
Er við hringdum í ráðuneytið
var okkur tjáð, að allir viðtalstím-
ar væru löngu bókaðir, reynandi
væri að hringja nk. mánudag — og
fá tíma tveim dögum síðar.
í ljósi umræddrar fréttar og
vinnubragða ráðherra fannst
okkur brýnt að fá upplýsingar
strax um stöðu tilboðanna, og nú
voru góð ráð dýr.
Vitandi það að fréttamenn eiga
oftast greiðan aðgang að ráðherr-
um, og með það í huga að vissu-
lega væri hér fréttaefni á ferðinni,
hringdum við því strax í frétta-
stjóra DV, sem er okkur kunnug-
ur. Sögðum við honum málavexti í
stuttu máli, og að hann mætti
birta tölur úr tilboði Fasteigna-
markaðarins, svo fremi hann gæti
aflað upplýsinga um öll önnur til-
boð, og fjárhæðir þeirra.
DV kannaði málið bæði hjá ráð-
herra og hjá Eimskip. Niðurstaða
þess birtist í frétt samdægurs, og
sagði þar m.a.:
„Eimskipafélag íslands hf. og
ónafngreindur einstaklingur
keppa nú um kaup á 5,3% hluta-
bréfaeign ríkisins í félaginu. Eftir
nýlega útgáfu jöfnunarhlutabréfa
er þessi eign ríkisins að nafnverði
rétt tæpar þrjár milljónir, eða
2.957.760 krónur.
Samkvæmt upplýsingum sem
DV hefur var ætlunin að Eimskip
leysti bréfin til sín á þessu verði
og byði síðan aftur núverandi
hluthöfum til kaups. Átti þá að
staðgreiða ríkinu bréfin. Tilboðið
sem barst í gær, óvænt að sögn
fjármálaráðherra, er um að kaup-
verð verði 5.250.000 krónur með
20% útborgun og að eftirstöðvar
greiðist á 10 árum með lánskjara-
vísitölu."
Við vorum að vonum ánægðir —
úr því að tilboð Eimskips var við-
unandi að mati fjármálaráðherra
(sbr. frétt Tímans), hlaut boð
Fasteignamarkaðarins, 75%
hærra boð, að vera meira en við-
unandi.
Sannanir frá
fleiri fjölmiðlum
í kvöldfréttum útvarpsins þenn-
an dag, 1. febrúar, sagði m.a.:
„Að sögn Alberts Guðmunds-
sonar fjármálaráðherra hafa bor-
ist tvö tilboð í þessi hlutabréf,
annað frá Eimskipafélagi fslands
en hitt frá einstaklingi úti í bæ.“
Þingfréttamaður útvarpsins
hafði rætt við Albert Guðmunds-
son síðdegis þann 1. febrúar, og úr
varð þessi frétt.
í Tímanum 2. febrúar sagði
m.a.:
„Tíminn spurði Albert Guð-
mundsson fjármálaráðherra í
gær, hvort síðara tilboðið væri
ekki augljóslega hagstæðara en
tilboðið frá Eimskip og sagði hann
þá: „Það hefur ekki verið reiknað
út, þannig að ég get ekki tjáð mig
um það,“ sagði Albert.
Fjármálaráðherra var spurður
hvort það gæti talist eðlilegt að
greina frá einstökum tilboðum, og
upp á hvað þau hljóða, áður en öll
tilboð hefðu verið opnuð — hvort
það byði ekki heim, að menn biðu
átekta, og byðu svo betur en tilboð
það hljóðaði upp á sem þeir hefðu
heyrt um: „Það er ekkert óeðlilegt
að láta þetta koma fram í dags-
ljósið jafnóðum og eitthvað ger-
ist,“ sagði fjármálaráðherra.
Hann sagðist telja að það myndi
liggja fyrir í dag hvort tilboðið
væri hagstæðara, en hann sagðist
reikna fastlega með því að því til-
boði sem talið væri hagstæðara
yrði tekið."
f Tímanum stóð ennfremur:
„„Ef þetta síðara tilboð er bund-
ið lánskjaravísitölu, þá sé ég enga
ástæðu til annars en ætla að það
sé hagkvæmara," sagði Steingrím-
ur Hermannsson forsætisráðherra
er Tíminn spurði hann í gær álits
á tilboði því sem fram kom í fyrra-
kvöld í hlutabréf ríkisins í Eim-
skip og bætti forsætisráðherra því
við að sér litist miklu betur á
þetta síðara tilboð."
Sala ríkiseigna
Fjármálaráöuneytiö auglýsir hér meö eftir tllboöum í
hlutabréf rikissjóös í þeim fyrirtœkjum, sem hér grelnlr:
1) Eimtkipafétog (ttondt h/f. Nafnverö kr. 2.957.760.-
2) Flóabáturtnn Baklur h/f. Nafnvarö kr. 100.000.-
3) Flóabáturinn Drangur h/f. Nafnvarö kr. 590.480.-
4) Flugleiðir h/f. Nafnverö kr. 7.000.000,-
5) Geatur h/f. Nafnverö kr. 15.000.-
6) Herjólfur h/f. Nafnverð kr. 900.000,-
7) Hótolax h/f. Nafnverð kr. 560.000.-
8) Hraðbraut h/f. Nafnvarð kr. 1.170.000.-
9) Noröuratjarnan h/f. Nafnverð kr. 6.669.585.-
10) Raftatkjaverfctmiðja Hafnarfjarðar h/f. Nafnverð
kr. 900.000.-
11) Skaltogrlmur h/f. Nafnverð kr. 2.832.578 -
12) Slippetöðin h/f. Nafnverð kr. 11.700.000.-
13) Vallhólmur h/f. Nafnverð kr. 7.500.000.-
14) Þór h/f, Stykkiahólmi. Nafnverð kr. 5.826.340.-
15) Þormóður rammi h/f. Nafnverð kr. 16.500.000.-
Hlutabréfin veröa seld hæstbjóöanda, fáist viöunandl
tilboö. Kaupendum veröur gefinn kostur á aö greiöa allt
aö 80% kaupveröslns á 10 árum meö verötryggöum
kjörum. Nánari upplýsingar gefur fjármálaráöuneytiö.
Tilboö berist ráöuneytlnu fyrir 1. febrúar n.k.
FjármálaráöuneytiO, 7. desember 1983.
Auglýsingin frá fjármálaráóuneytinu
Við vorum nánast öruggir með
að tilboði Fasteignamarkaðarins
yrði tekið.
Enn sagði Morgunblaðið ( fyrir-
sögn þann 3. febrúar:
„Tvö tilboð í hlutabréf ríkisins í
Eimskip.“
Fleiri tilboð dregin
fram í dagsljósið
Síðdegis 3. febrúar stendur
þetta í DV:
„Sjóvá vill Eimskip. „Bréfin
verða ekki seld nafnlausum kaup-
anda.“
Eitt eða jafnvel tvö tilboð til
viðbótar í kaup á 5,3% hlutabréfa-
eignar ríkisins í Eimskip liggja
fyrir í fjármálaráðuneytinu. Sjó-
vátryggingafélag íslands hf. er
með ákveðið boð og fyrir liggur
bréf frá einstaklingi, sem að lik-
indum telst tilboð. Fyrir lágu áður
tvö tilboð.
Þau eldri eru frá Eimskip, um
að leysa bréfin út á nafnverði, sem
er tæpar þrjár milljónir, og frá
einstaklingi, gegnum fasteigna-
sölu, um hærra kaupverð.
„Þessi tilboð eru öll í athugun,"
sagði Albert Guðmundsson fjár-
málaráðherra í morgun, „meðal
annars hver raunverulega býður
gegnum fasteignasöluna. Bréfin
verða ekki seld nafnlausum kaup-
anda.““
Ekki hafði Albert Guðmunds-
son látið svo lítið að spyrjast fyrir
um það hver byði í bréfin hjá
Fasteignamarkaðinum. Auk þess
,Lagarfoss“, eitt af skipum Eimskipafélagsins.
kemur þarna fram, að ráðherrann
vill sjálfur velja kaupandann —
hér skal sauðsvartur óþekktur al-
múginn ekki komast að.
Sjóvátryggingafélagið er aftur á
móti nógu gott. Svo gott að ráð-
herrann sagði í símtali við Jón
Guðmundsson, að hann hefði kall-
að eftir tilboði frá því, eftir að Sjó-
vá hefði fyrst skilað inn óformlegu
tilboði.
Það er heldur ekkert undarlegt
að Benedikt Sveinsson, stjórnar-
formaður og einn aðaleigandi i
Sjóvá, vildi styrkja stöðu sína inn-
an Eimskips. Hann rekur sjálfur
skipafélagið Nesskip, aðaleigend-
ur í Sjóvá eru auk þess sterkir i
Eimskipafélagsstjórninni og víð-
ar, en þar að auki eru sérstök
tengsl allra þessara aðila við
Sjálfstæðisflokkinn og þar með
„Flokkseigendafélagið", sem Al-
bert Guðmundsson hefur löngum
þóst berjast gegn.
Saumað að Albert
Eftir þessa síðustu frétt DV
saumaði skeleggur blaðamaður
Tímans að ráðherranum og birti
eftirfarandi í blaði sínu næsta
dag, 4. febrúar:
„Tíminn ræddi þetta við fjár-
málaráðherra í gær, og spurði
hann m.a. hversu mörg tilboðin í
hlutabréf ríkisins í Eimskip væru
orðin: „Ég held að þau séu þrjú,
frekar en fjögur,“ sagði fjármála-
ráðherra. Hann var spurður hvort
hann gæti tekið til greina fleiri
tilboð, en þau tvö fyrstu, sem bár-
ust fyrir 1. febrúar: „Já, já, ég get
það. Þau komu öll fyrir 1. febrú-
ar.“
Fjármálaráðherra var að þvi
spurður hvers vegna hann hefði
sagt í viðtali við Tímann, sem tek-
ið var 1. febrúar og birt í blaðinu
þann annan, „að það myndi liggja
fyrir í dag hvort tilboðið væri hag-
stæðara, en hann sagðist reikna
fastlega með því að því tilboði sem
talið væri hagstæðara yrði tekið,"
eða með öðrum orðum að hann
hefði aðeins talað um tvö tilboð,
eins og fleiri tilboð hefðu ekki bor-
ist. „Ef þú hefur talað við mig
þann fyrsta um þessi mál, þá er
bara um einhver mistök að ræða
hjá mér í okkar samtali."
Þriðja tilboðið sem borist hefur
í hlutabréf ríkisins í Eimskip er
frá Sjóvátryggingafélaginu, og
sagði fjármálaráðherra að hann
teldi það vera betra en hin tvö, því
um tvöfalt nafnverð væri að ræða,
og greiðslu á talsvert skemmri
tíma að ræða, en gert væri ráð
fyrir í tilboði Jóns Guðmundsson-
ar, sem bauð fyrir hönd Fast-
eignamarkaðarins 5 milljónir 250
þúsund, með 20% útborgun, og
eftirstöðvar til 10 ára, bundnar
lánskjaravísitölu.
Tíminn spurði fjármálaráð-
herra hvað hann vildi segja um þá
skoðun manna að hann sniðgengi
eðlilega viðskiptahætti, með því