Morgunblaðið - 04.02.1988, Qupperneq 25

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. FEBRÚAR 1988
Innlánsvextir
og’ sparnaður
vaqnar
j* Eigum ávallt fyrirliggjandi
i hinavelþekktuBV-hand-
lyftivagna með 2500
BÍLDSHÖFÐA 16 SIMI: 6724 44
SIEMENS
VS 9112
Öflug ryksuga
• Stillanlegursogkrafturfrá
250 W upp í1100 W.
• Fjórfjöld síun.
• Fylgihlutir geymdir i vél.
• Sjálfinndregin snúra og
hleðsluskynjari.
Gömlu góðu
SIEMENS gæðin!
SMÍTH&
NORLAND
Nóatúni 4 - Sími 28300
eftirMagna
Guðmundsson
Þá er komið að seinni forsendu
verðtryggingar og hávaxta, sem
minnzt var á í fyrri grein (Morgun-
blaðið 27/1).
Mun hækkun innlánsvaxta auka
spamað -f landinu? Segja má að
minnsta kosti, áð slíkt sé engan
veginn víst. Ekki hefír enn tekizt
að sanna, að bein tengsl séu milli
vaxta og spamaðar. Endurteknar
kannanir hafa verið gerðar á þessu
sviði. Þær ná yfír langt árabil og
taka til vestrænna ríkja. Stundum
hefír komið í ljós, að spamaður
eykst eitthvað, þegar innlánsvextir
hafa verið hækkaðir. í önnur skipti
helzt spamaður óbreyttur eða
minnkar blatt áfram. Með öðrum
orðum: ekkert ótvírætt samband er
þafna á milli.
Þetta er boðað í erlendum háskól-
um, hagfræðiritum og fyrirlestrum.
Þess vegna kemur spánskt fyrir
sjónir, þegar sumir menn telja sjálf-
gefíð, að vaxtaprósentan ráði
spariinnlánunum. Það virðist raun-
ar vera nokkurs konar „bamatrú"
einstakra bankastjóra — því miður.
Hvers vegna hafa innlánsvextir
lítil eða engin áhrif á spamaðar-
hvötina? Ein ástæðan er sú, að fólk,
sem leggur fé á banka, hefír annað
í huga en ávöxtun þess. Það vill
fyrst og fremst hafa fé sitt hand-
bært, þegar þurfa þykir, og í
traustri vörzlu. Þetta tvennt, inn-
leysanleiki og öryggi, er eigendum
sparifjár meira virði en einhveijar
breytingar á verðgildi þess.
Hópur spariijáreigenda safnar
fyrir ákveðnum hlut, bifreið, heimil-
istæki, ferðalagi, og hættir svo.
Þessar innstæður standa yfirleitt
stutt, og er það önnur ástæða þess,
að ávöxtunin skiptir ekki megin-
máli. Hækkun vaxtanna gerir
sparifjáreigandanum beinlínis
mögulegt að ná settu marki með
minni spamaði.
Þriðja ástæða þess, að innláns-
vextir orka lítt á spamað almenn-
ings, er sú, að fjöldi sparisjóðsbóka
er mikill og meðalinnstæða lág.
Einnig þetta er borið uppi af könn-
unum í öðrum löndum, en þær hafa
ekki enn verið gerðar hér.
Helzta breytingin, sem verður við
vaxtahækkun, er tilfærsla milli
innlánsreikninga, — frá þeim, sem
gefa minna, til þeirra, sem gefa
mira. Spamaður í heild fer eftir
tekjum, ekki vöxtum. Hann vex
allajafna stighækkandi með tekjum.
Hvað segja íslenzkar talnaskýrsl-
ur? Ef við lítum í „Hagtölur
mánaðarins", sem er fróðlegt rit
Seðlabankans, má sjá m.a., að inn-
stæður á 12 mánaða sparisjóðs-
bókum féllu frá okt. 1986 til okt.
1987 um kr. 720 milljónir. Á sama
tíma uxu vísitölubundnar innstæður.
um liðlega sömu flárhæð, kr. 810
milljónir. Áfallnir vextir eða áætlað-
ir era reiknaðir með, og þeir era
hærri á hinar vísitölubundnu inn-
stæður. Þetta er dæmi um tilfærslu
milli innlánsreikninga, sbr. næstu
málsgrein hér á undan.
Öll bundin spariinnlán, þ.e. 3ja,
6 og 12 mánaða bækur, verðtryggð-
ar bækur og skiptikjarareikningar,
hækkuðu frá okt. 1986 til okt. 1987
um rúmlega 25%. Enda þótt inn-
lánsvextir banka og sparisjóða séu
eins konar frumskógur, virðist
óhætt að fullyrða, að þessi liðl. 25%
aukning nemi varla vöxtunum, sem
bætt hefír verið við innstæðumar.
Engin merki sjást um spamaðar-
auka af völdum hinnar gífurlegu
aukningar á þjóðartekjum, sem
varð á liðnu ári, — aukningar at-
vinnutekna, ráðstöfunartekna
(40%), svo og kaupmáttar. Vaknar
spumingin, hvort hávextimir kunni
að hafa dregið úr viljanum eða get-
unni til að spara.
Það vekur athygli, að veltiinnlán
era aðeins tæplega 16% heildarinn-
lána. Veltiinnlán era hinsvegar
40--45% heildarinnlána í dæmi-
gerðum viðskiptabanka vestan
Dr. Magni Guðmundsson
„Þessar athuganir
styðja allar þá frum-
reglu, sem sett var
fram í byrjun greinar,
að ekki séu bein tengsl
milli innlánsvaxta og
spamaðar.“
hafs. Allt að 85—90% bankavið-
skipta fara þar fram með ávísunum,
og þau viðskipti taka til sín allt að
helmingi starfsliðsins. Obbinn af
rekstrarkostnaði bankakerfísins er
þannig tengdur veltiinnlánunum.
Og eigendur þeirra era látnir greiða
þann kostnað eða hluta hans, því
að þeir fá enga vexti af hlaupa-
reikningum og mjög lága vexti af
'ávísanareikningum (gjaman
2—4%), þrátt fyrir verðbólgu á bil-
inu 5—15%. Hið smáa hlutfall
veltiinnlána hérlendis gefur til
kynna, að almenn spariinnlán og
e.t.v. önnur óbundin spariinnlán
Yatn er gott!
eftirKatrínu
Fjeldsted
Á undanfömum áram hefur
fólk víða á Vesturlöndum fengið
meiri áhuga á heilsu sinni en áð-
ur. Kemur það fram á ýmsan
hátt og má nefna aukna líkams-
þjálfun og hollan mat, svo sem
grænmeti, ávexti og fisk, sem
dæmi. Umræða hefur verið'um
reykingar og skaðsemi þeirra, ög
gerðar hafa verið kröfur til þess
að vatn og andrúmsloft séu ómen-
guð til þess að tryggja-að neyta
megi vatns sem óspillt er og anda
megi að sér hreinu lofti.
Þessi umræða hefur einnig átt
Spr stað hérlendis. Okkur hijáir
reyndar eitt heilbrigðisvandamál,
sem flestar nágrannaþjóðimar
hafa fyrir löngu leyst, en það era
tannskemmdir. Komið hefur fram,
ekki síst á vegum landlæknisem-
bættisins og _ Manneldisráðs, að
neysluvenjur íslendinga séu langt
frá því sem æskilegt má teljast.
Svo virðist sem fjölmörg böm og
unglingar fái ekki þá næringu sem
vaxandi líkami þarfnast. Sjoppu-
fæði og fljótlegur, sykurríkur
pakkamatur hefur tekið við af
soðnum fiski og kartöflum til að
seðja hungur i sísvöngum maga.
Skortur á staðgóðum mat veldur
stöðugri hungurkennd, sem kallar
á nart og sætindaát. Sykurríkir
drykkir og kaffí era vinsælir
svaladrykkir, og það gleymist að
hægt er að svala þorsta sínum á
handhægan og ódýran hátt með
ísköldu vatni úr krananum. Um
Katrín Fjeldsted
matarvenjur ætla ég ekki að ræða
að ^sinni.
Ég held að ég hafí fyrst lært
að meta ferskt, íslenskt vatn þeg-
ar ég flutti til útlanda og komst
að því að vatn er ekki það sama
og vatn, ef svo má að orði kom-
ast. í heimsborginni London, þar
sem ég bjó í mörg ár, er neyslu-
vatn „drykkjarhæft", en er annar
og verri drykkur en við þekkjum
víðast hvar hérlendis sem neyslu-
vatn.
Það er að sjálfsögðu ekki hægt
að fullyrða að öllum þyki vatn
gott, fremur en hægt er að segja
að slagorðið „Mjólk er góð“ sé
algilt. Þó er vitað að vatn er líka-
manum nauðsynlegt. Það hjálpar
bæði starfsemi nýma og þarma
að drekka vatn daglega. I mjól-
kinni era mjög mikilvæg næring-
arefni, vítamín ogkalk, sem erindi
eiga bæði til ungra og gamalla,
en þótt ekki sé um slík efni að
ræða í vatni þá er það líkamanum
hollt.
Með þessum orðum vil ég
minna á það hve við ísíendingar
eram vel settir hvað neysluvatn
varðar, miðað við aðrar þjóðir.
Vatnið er ferskara og ómengaðra
hér en víðast annars staðar á
byggðu bóli.
Því ekki að drekka vatn? Vatn
er gott!
Höfundur er læknir og borgar-
fulltrúi í Reykjavík.
(Frá heilbrigðisráðuneytinii og
Bandalagi fslenskra skáta.)
krakkar
nú þarf oð sklkt tlllögum
Allir krakkar sem eru með í hugmyndakeppninni
„Úrið mittíí athugið. Tillögur þurfa að vera komnar
til úrsmiðsins eða í næsta Iðnaöarbanka fyrir
6. febrúar 1988. Drífið ykkur af stað með
teikninguna eða líkanið áður en það er of seint.
Þið þurfið ekki að setja tillöguna í umslag. •
Munið að merkja tillöguna vel.
URSMIÐAFELAG ISLANDS
0 Iðnaðarbanhinn
TÖLVUPRENTARAR
HAFÐUALLTÁ
HREINU
FÁÐU ÞÉR
&TDK