Morgunblaðið - 04.02.1988, Síða 42

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. FEBRÚAR 1988
41
Eggert Haukdal, alþingismaður:
Stj ómmálaflokkarnir bera sameig-
inlega ábyrgð á vaxtaþróuninni
Vaxtamunur hvergi hærri en hér á landi, sagði Steingrímur J. Sigfússon
geri hina þungu vexti enn þung-
bærari. Þingmaðurinn taldi mikil-
vægt að halda vöxtum á hliðstæðu
róli og í markaðs- og samkeppn-
isríkjum okkar. Þeir eigi hinsvegar
ekki að vera það lágir að þeir
hvetji til vafasamra íjárfestinga
eða dragi úr innlendum spamaði.
Okkur hafi hinsvegar reynzt með-
alvegurinn vandrataður. Tímabært
sé að staldra við og endurskoða
vaxtastefnuna — með hagsmuni
almennings og framleiðslunnar í
huga.
Vaxtamál tóku lungann úr
starfsdegi neðri deildar Alþing-
is í gær. Eggert Haukdal (S/Sl)
mælti fyrir frumvarpi sem hann
flytur um lánskjör og ávöxtun
sparifjár. Gangrýndi hann harð-
lega vaxtaþróunina í landinu,
en friimvarp hans gerir m.a. ráð
fyrir að leggja niður verðtrygg-
ingu samkvæmt lánskjaravisi-
tölu, enda verði felld niður
ákvæði VH. kafla, 34.-47. grein-
ar, laga nr. 13/1979 um stjórn
efnahagsmála. Ennfremur
ákvæði annarrar málsgreinar
9. greinar laga um Seðlabanka
íslands, nr. 36/1986.
Stjórnmálaflokkarnir
allir sekir
Eggert Haukdal sagði lögin um
verðtryggingu fjárskuldbindinga
sett af vinstri stjóm Framsóknar,
Alþýðuflokks og Alþýðubandalags
1979. Síðan hafí nær allir flokkar
setið í ríkisstjómum, — án þess
að hreyfa við því kerfí, sem enn
ræður ferð. Stjómmálaflokkarnir
beri því sameiginlega ábyrgð á
stöðu mála, að vísu mismikla.
Það gengur ekki lengur að
AIMnCI
benda á vondu mennina í Seðla-
bankanum, sagði þingmaðurinn.
Þeir sækja vald sitt til ríkisstjórnar
og Alþingis á hveijum tíma. Síðan
rakti þingmaðurinn lög, er varða
peninga-, banka- og vaxtamál, og
hélt því fram, „að þegar full verð-
trygging fjárskuldbindinga hófst
árið 1982, vegna þrýstings frá
Seðlabankanum — samfara al-
mennum vaxtahækkunum, hafi
efnahagsmálin farið úr böndum".
Hann sagði: „Frá því í september
1982 til sama tíma 1983 hækkaði
lánskjaravísitalan um 96%, þannig
að skuldir þegnanna tvöfölduðust
á einu ári.“
Ráðuneyti Steingríms Her-
mannssonar tók síðan kaupgjalds-
vísitöluna úr sambandi en ekki
lánskjaravísitölu. „Þetta leiddi til
greiðsluerfiðleika hjá íbúðareig-
endum og byggjendum, síðan til
verkfalla og grunnkaupshækk-
ana.“ Síðan vóru vextir gefnir
fíjálsir. Á síðustu 12 mánuðum
hafa vextir hækkað um liðlega
113%, sagði Eggert, „gengislækk-
un blasir við á ný, svo og miklar
kaupkröfur".
Hávaxtabremsan
* haldlaus
Eggert Haukdal sagði og að
helzta forsenda hávaxtastefnunn-
ar, að draga úr lánsfjáreftirspum,
hafí brugðizt. Hávaxtabremsan
hafi reynzt haldlaus. Engin sönnun
hafí heldur verið færð á það að
hún hafi aukið heildarspamað í
landinu.
Eggert sagði fmmvarp sitt miða
að því að sníða helztu gallana af
peningakerfínu. Lagt er til að
gengistrygging sé tekin upp í stað
mánaðarlegrar vísitölutengingar,
og aðeins á langtíma skuldbinding-
ar. Aðeins opinberar gengisbreyt-
ingar verði teknar til greina, ekki
smávegis gengissig. Gengisteng-
ing fjárskuldbindinga dregur mjög
úr viljanum til að lækka gengið.
Þingmaðurinn fann og sitt hvað
að bankakerfinu, sagði banka-
kostnað 4-6 sinnum meiri hérlendis
en erlendis.
Lánskjaravísitölu verður að af-
nema nú þegar, en samræma
vaxtastefnu okkar þeirri, er gildir
í viðskipta- og samkeppnisríkjum.
„Því aðeins að vextir séu hóflegir
og stöðugir er nokkur von til þess
að við vinnum bug á verðbólgunni
til frambúðar.
Ársvextir 50-100%
Árni Gunnarsson (A/Ne) sagði
m.a. að hann hefði hina mestu
andúð á þeirri hávaxtastefnu sem
fylgt hafí verið. Háir vextir hafí
átt að takmarka lánsfjáreftirspum.
Það hafí hinsvegar bmgðizt. Þeir
væm verðbólguhvetjandi, enda fari
þeir út í verð vöm og þjónustu.
Þegar það vaxtakerfí, sem nú
ráði ferð, var upp tekið, var talað
um verðtryggingu og 2,5-4% raun-
vexti. Bankar, Qánnagnsleigur og
ríkissjóður hafí hinsvegar boðið
upp raunvexti. Ríkissjóður býður
t.d. bréf með 8,5% raunvöxtum.
Verðbréfamarkaðir starfi nánast
stjómlaust, óháðir bindiskyldu,
skráningarskyldu eða upplýsinga-
skyldu, sem hliðstæð fyrirtæki
erlendis lúti, enda vanti löggjöf um
starfsemi þeirra. Ef til vill mætti
lækka vaxtastigið með því að veita
erlendum bönkum einhvem starfs-
rétt hér á landi.
Ámi sagði Seðlabankann hafa
rétt til að setja þak á vexti, ákveða
hæstu vexti, en nýti ekki þann
Svipmynd
frá Alþingi:
Hvað
erá
dagskrá?
Þessi skemmtilega svip-
mynd frá Alþingi var
tekin í fyrradag. Þor-
steinn Pálsson, formaður
Sjálfstæðisflokksins,
ræðir málin við Geir
Haarde, alþingsmann,
og Friðrik Sophusson,
varaformann flokksins,
sem snýr hnakka í ljós-
myndarann. Auðséð er
að alvörumál er á dag-
skrá. Að baki þeirra er
Þorv&ldur Garðar Kristj-
ánsson, forseti samein-
aðs þings.
Eggert Haukdal
rétt. Þingmaðurinn taldi hinsvegar
að það kynni að vera í athugun,
að hvetja bankann til slíks.
Dráttarvextir eru 4,30% sagði
þingmaðurinn. Það þýðir 50% vext-
ir á ári á skattskuldir oggjaldfallna
víxla og verðbréf. Ársvextir hins
gráa markaðar væru helmingi
hærri eða um 100%.
Vaxtastigið er of hátt sagði
þingmaðurinn. Það horfír þegar í
óefni fyrir fólk og fyrirtæki, ekki
sízt í framleiðslu- og útflutnings-
greinum.
Vandrataður
meðalvegurinn
Matthías Bjarnason (S/Vf)
þakkaði Eggert Haukdal frnrn-
kvæði hans að flytja sjálfstætt
þingmannafrumvarp en bíða ekki
eftir ríkisstjóm og sérfræðingaliði
hennar.
Matthías sagði vandrataðan
meðalveginn, svo í vaxtamálum
sem öðmm. Sú hafí verið tíðin að
gjafvextir hafí ráðið ferð. Þeir
hafi í senn aukið stórlega á eftir-
spum eftir lánsfjármagni, jafnvel
til vafasamra fjárfestinga, og brot-
ið niður spamað í landinu, sam-
hliða verðbólgu. Þá hafí verið
gengið gróflega á rétt sparenda.
Frá þessari stefnu var horfið. Þá
var talað um raunvexti á bilinu
2-3,5%, sagði þingmaðurinn, en
síðan hafí staðan skekkzt.
Matthías sagði að háir vextir,
samhliða samdráttarstefnu í físk-
veiðum, bitni harðast á útflutings-
greinunum. Útflutningsgreinar
geti ekki velt kostnaðarauka út í
verðlag á sjávarvöramörkuðum
erlendis. Samdrátturinn í veiðum
Allar frumvarpsgrein
ar óþarfar - utan ein
Steingrímur J. Sigfússon
(Abl/Ne) sagði allar framvarps-
greinar í framvarpi Eggerts
Haukdals óþarfar — utan eina, það
er greinin um að leggja niður láns-
kjaravísitölu. Hinar greinamar
hafí þegar lagagildi — í lögum um
Seðlabanka Islands. Þannig væra
efnisatriði tveggja fyrstu frum-
varpsgreinanna í 9. grein laga um
Seðlabankann. Þakkarvert væri
hinsvegar og meira en tímabært
að taka vaxtamálin til umræðu á
Alþingi.
Rangt væri og að draga alla
stjórnmálaflokka til ábyrgðar fyrir
vaxtaöngþveitið. Það eigi fyrst og
fremst rætur í pólitískum ákvörð-
unum síðsumars 1984 þegar
Steingrímur Hermannsson,' form-
aður Framsóknarflokksins, hafí
leitt ríkisstjóm. Það komi því úr
hörðustu átt þegar þessi fyrrver-
andi forsætisráðherra og núver-
andi utanríkisráðherra tali um
peningamarkaðinn sem ófreskju,
sem hann botni ekkert í, hafandi
setið í báðum þeim ríkisstjómum,
er beri pólitíska ábyrgð á efna-
hagsþróuninni frá 1984.
Eymingjalegt sé líka þegar þessi
sami fyrrverandi forsætisráðherra
hengi alla sök á Seðlabanka. Ríkis-
stjóm og þingmeirihluti hennar
hafa húsbóndavald yfír Seðlabank-
anum. Flutningsmaður þessa
framvarps var og stuðningsmaður
beggja þei. -a ríkisstjóma, sem
mesta ábyrgð bera á vaxtaþóun-
inni frá 1984.
Það er með ólíkinum að
Steingrímur Hermannsson tali eins
og hann gerir um ófreskju pen-
ingamarkaðarins, eftir að hafa
setið í tveimur síðustu ríkisstjóm-
um og leitt raunar aðra. Og í
ríkisstjóminni situr hann enn og
getur ekki annað. SÍS segir honum
að sitja þar.
Vaxtamunur, munur inn- og
útlánsvaxta, er hér mun hærri en
ég þekki til erlendis, sagði þing-
maðurinn. Þrátt fyrir háa útláns-
vexti, sem er tiiefni þessarar
umræðu, rýmaði sá spamaður al-
mennings, sem geymdur var í
bankakerfínu á bankabókum og
bankareikningum um einn til tvo
milljarð á síðasta liðnu ári, vegna
þess að vextir vóra neikvæðir. Ef
einhversstaðar er óarðbær rekstur
í þjóðfélaginu, sagði þingmaðurinn
einnig, þá er hann í bankakerfinu.
Kynferðisafbrot gagnvart börnum;
40 kynferðisafbrot
kærð til RLR1987
Fjörutíu kynferðisafbrot vóru
kærð til Rannsóknarlögreglu
ríkisins árið 1987, að því er kom
fram í svari Jóns Sigurðssonar,
dómsmálaráðherra, við fyrir-
spurn Salome Þorkelsdóttur
(S/Rn) um kynferðisafbrot gagn-
vart börnum.
í svari ráðherra kom fram að á
tímabilinu 1. desember 1984 til
jafnlengdar 1987 kom engin kæra
um kynferðisafbrot gagnvart böm-
um fram í eftirtöldum umdæmum:
A-Skaftafellssýslu, Norður-Múla-
sýslu, Keflavíkurflugvelli, Neskaup-
stað, Þingeyjarsýslu, Borgarfjarð-
arsýslu, Ámessýslu, Dalasýslu,
Snæfellssýslu, Bolungarvík.
Eitt mál kom til meðferðar í ísa-
fjarðarsýslu, eitt í Húnavatnssýslu,
eitt í Rangárvallasýslu, eitt í
Strandasýslu, fimm í Kópavogi, tvö
í Siglufírði (á sama mann), eitt í
V-Skaftafellssýslu og eitt í
Keflavík.
Á árinu 1987 vóra 40 kynferðis-
afbrotamál kærð til Rannsóknar-
lögreglu ríkisins, flest skírlífisbrot,
en einnig flokkuð sem nauðgun,
áreitni, ósiðlegt athæfí, afbrigðileg
hegðun o.fl. Sumar þessara kæra
era úr umdæmum utan höfuðborg-
arsvæðisins og jafnframt skráðar
þar.