Morgunblaðið - 21.02.1990, Qupperneq 9

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 21. EEBRÚAR 1990
9
FLEX - O - LET
Tréklossarnir með beygjanlegu sólunum
nú aftur fáanlegir.
FjOlbreyttir.
frá kl. 18 öll kvöld.
Þríréttaður málsverður
á aðeins kr. 1.895,-
Borðapantanir í símum
33272eða30400.
HALURGARDURIHN
Húsi verslunarinnar
Oddur Guðjónsson:-
\Iinnisstæðir hljóm-
Leikar í Moskvu
TILEFNJ af komu c«UÓ»nill-
nnsins Rostropovits hinuað á
istahátiö i Reykjavik rifjast
ipp eítirminnileiiir tónleikar
;em konan mín og éii sóttum i
lesembermánuöi fyrir nokkuö
norgum árum í Moskvu.
Svo sem alkunnuKt er. er
iljómlistariif i Moskvu á mjó*
táu sti«i 08 er jafnan um margt
iö velja i þessum efnum, a.s.
tonserta. óperur, balletsýninKar
i.m.fl. og er það flest með
niklum glæsibrag. Erlent sendi-
áðsfólk nýtur þar í borg
lérstakrar forgangsfyrir-
ireiðslu við að sækja þessar
lamkomur fyrir milligðnKu
ijónustustofnunar fyrir hin
irlendu sendiráð (U.p.D.K.l Var
iað óspart notað, því oft var
srfitt um útvegun aðgöngumiða
milljónaborginni.
Svo sem oftar höfðum við
ijónin notið fyrirgreiðslu
U.p.D.K. og fengið aðKöngumiða
að konsert þar sem ðndvegis-
iljómlistarmenn áttu að leika.
Var hér um heimsþekku snill-
inga að ræða, eða þá Rostropo-
vits, David Oistrach, fiðlusnill-
inginn heimsfræga og Jaroslav
Richter pianósnilling og þekkt-
Beethoven-túlkara.
þótt opinberar skýringar lægju
ekki alltaf á lausu, þá kom oft
til önnur írétUþjónusU (sem að
visu var alltaf hundrað prósent
áreiðanlegar upplýsingar) eða
símhringingar kunningja úr
hópi erlendra sendiráð»manna.
Þá fréttum við, að ástæðan fyrir
þvi að hljómleikunum hafði
verið aflýst væri sú að Rostro-
povits hefði verið bannað að
koma fram. En hinirtveir, .col-
legar* hans, þá I mótmælaskyni
einnig neiuð að leika.
En hér var ekki
gætum við gert það. — Að
sjálfsögðu var það þegið.
Þessir hljómleikar eru okkur
sérstaklega minnisstæðir. Ekki
aðeins var leikur og túlkun
snillinganna þriggja frábær oj'
hrifandi. heldur vakti hið ann-
arlega, alvöruþrungna andrúm*
loft. sem rikti á konsertinum
athygli okkar. Undirtektii
áheyrenda voru að sjálfsogðt
fráhærar. en þó leyndi sér ekk
að i þeim var fólgið meira ot
annað en hrifninKÍn ein. -
Fólkið i salnum vildi jafnfram
tjá samstöðu »ina með þessur
listamönnum og votta þeii
virðingu og samfagna þeim mc
þann sigur. sem þeir höfð
unnið með einbeittri samheldr
gegn sovéika kerfinu.
I þessu sambandi kemur n-
einnig i hug heim»ókn sovéi
pianósnillingsins Emil Gil
nýlega. Ekki fer á milli mála, _
hann er að dómi fle»tra frábæ
lislamaður. - l'á bregðu
við að tónlistargagnrýi-------
Mhl., Jón Ásgeirsson, send
honum i grein, að minum dóm
næsta ósmekklega kveðju.
Með það i huga, sem hér hefu
verið sagt um drengilega fram
16 ára útlegð
Rostropovíts
Fyrir skemmstu var frá því greint hér
í Morgunblaðinu að sellósnillingnum og
hljómsveitarstjóranum Mstíslav
Rostropovíts hafi verið tekið með kostum
og kynjum, þegar hann kom nýverið fram
í Moskvu eftir sextán ára útlegð.
Endurkoma Rostropovíts til heima-
landsins er hluti af þeirri dagsbrún sem
menn eygja gegn um sovétsortann í A-
Evrópu. Af þessu tilefni glugga Staksteim
ar í grein eftir Odd Guðjónsson, sendi-
herra, sem birt var hér í blaðinu 1978
af sögulegum hljómleikum snillingsins
austur þar skömmu fyrir útlegðina.
Sendiráðsfólk
og forgangs-
fyrirgreiðsla
Oddur Guðjónsson
segir í grein í Morgun-
blaðinu 10. júnS 1978:
„I tilefiii af komu selló-
snillingsins Rostropovíts
hingað á listahátið i
Reykjavik rifjast upp eft-
irminnilegir tónleikar
sem konan min og ég
sóttum í desembermán-
uði fyrir nokkuð mörgum
árum í Moskvu.
Svo sem alkunnugt er,
er liljómlistaiiíf í Moskvu
á mjög háu stigi og er
jafnan um margt að velja
í þessum efiium, s.s. kon-
serta, óperur, balletsýn-
ingar o.m.fi. og er það
flest með miklum glæsi-
brag. Erlent sendiráðs-
fólk nýtur þar í borg sér-
stakrar forgangsfyrir-
greiðslu við að sækja
þessar samkomur fyrir
milligöngu þjónustu-
stofhunar fýrir hin er-
lendu sendiráð
(U.p.D.K.). Var það
óspart notað, því oft var
erfítt um útvegun að-
göngumiða í milljóna-
borginni.
Svo sem oftar höfðum
við þjónin notið fyrir-
greiðslu U.p.D.K. og
fengið aðgöngumiða að
konsert þar sem öndveg-
ishljómlistarinenn áttu
að leika. Var hér um
heimsþekkta snillinga að
ræða, eða þá
Rostropovíts, David
Oistrach, fiðlusnillinginn
fræga, og Jaroslav Rich-
ter, píanósnilling og
þekktan Beethoven-túlk-
ara.“
Rostropovíts
bannaðað
koma fram!
Oddur heldur áfram
frásögn sinni:
„Tilldökkunin þjá okk-
ur var eðlilega niikil. —
En sama dag og tónleik-
amir skyldu haldnir var
hringt til okkar og tjáð
að tónleikunum hefði
verið aflýst — án þess að
skýring væri gefin hvers
vegna.
Svo var þó fyrir að
þakka, að þótt opinberar
skýringar lægju ekki allt-
af á lausu, þá kom oft til
önnur fréttaþjónusta ...
eða símhringingar kunn-
ingja úr hópi erlendra
sendiráðsmanna. Þá
fréttum við, að ástæðan
fyrir því að liljómleikun-
um hafði verið aflýst
væri sú að Rostropovíts
hefði verið bannað að
koma fram. En hinir
tveir, „collegar" hans, þá
í mótmælaskyni eimiig
neitað að leika.
En hér var ekki sagan
öll. Skömmu fyrir hádegi
daghm eftir er hringt frá
U.p.D.K. og okkur tjáð,
að tónleikamir verði
haldnir þann sama dag
kl. 14 (sem var að vísu
óvenjulegur tími) og ef
við hefðum áhuga á að
nýta aðgöngumiða okk-
ar, þá gætum við gert
það. Að sjálfsögðu var
það þegið.“
Meiraen
hrifhing í und-
irtektum
Síðan segir höfúndur:
„Þessir hþ'ómleikar
em okkur sérstaklega
minnisstæðir. Ekki að-
eins var leikur og túlkun
snillinganna þriggja frá-
bær og hrifandi, heldur
vakti hið annarlega, al-
vömþmngna andrúms-
loft, sem ríkti á konsert-
inum, athygli okkar.
Undirtektir áheyrenda
vom að sjálfsögðu frá-
bærar, en þó leyndi sér
ekki að í þeim var fólgið
meira og annað en hrifii-
ingin ein. Fólkið í salnum
vildi jafiiframt tjá sam-
stöðu sína með þessum
listamönnum og votta
þeim virðingu og sam-
fagna þeim með þann sig-
ur, sem þeir höfðu unnið
með einbeittri samheldni
gegn sovézka kerfinu."
Dekksti blett-
ur mannkyns-
sögnnnar
Þær fréttir sem
streymt hafa frá A-Evr-
ópu síðustu misseri og
mánuði hafa svipt blekk-
ingarhulunni af þjóðfé-
lagi sósíalismans og hag-
kerfi marxismans.
Sósíalismi hefúr verið
reyndur í tugum þjóð-
Ianda í A-Evrópu, Afríku,
Asíu og reyndar einnig í
Vesturheimi (Kúba).
Hvert þessara ríkja hefúr
farið „sína“ leið til
sósialismans, en niður-
staðan, reynslan, sem er
ólygnust, er hvarvetna
ein og söm: bág lífskjör,
verulega skert mannrétt-
indi, hrópandi misrétti
milli venjulegs fólks og
flokksgæðinga.
Frásögn Odds Guð-
jónssonar af liljómleikun-
um sem var aflýst er
lærdómsrík. Sextán ára
útlegð sellósnillingsins
Rostropovíts og hliðstæð
reynsla hundruða ann-
arra hugsuða eru dæmi-
sögur hins blákalda veru-
leika um víti sósialismans
til vamaðar. Flótta-
mannavandamálið,
dekksti bletturimi á
mannkynssögu síðustu
áratuga, á að lang stærst-
um hluta rætur í ríkjum
sósialismas í A-Evrópu,
Asíu og Afríku. Það
speglar dæmisögu hhis
„nafiilausa“ manns, sem
helsi helstefúunnar lék
verst af öllum.
MÁNAÐARFRETTIR VIB
Nýjustu upplýsingar um
í j ármálamarkaðinn inn um lúguna
í hveijum mánuði:
Verðbréfamarkaður Islandsbanka gefur út 12
blaðsíðna fréttabréf í hverjum mánuði og áskrifendur
fá ))að sent beint heim. I febrúarfréttum VIB skrifar
Sigurður B. Stefánsson grein um peningamarkaðinn á
síðasta ári en þar er líka að finna ítarlega grein um
spariskírteini, fréttir af hlutabréfamarkaði og breytta
tíma í bankastarfsemi á Norðurlöndum.
Hægt er að fá kynningareintak af mánaðarfréttum
VIB í afgreiðslunni að Ai'múla 7 og panta áskrift í síma
681530. Verið velkomin í VÍB.
VÍB
VERÐBRÉFAMARKAÐUR ÍSLANDSBANKA HF
Ármúla 7, 108 Reykjavik. Sími 68 15 30