Morgunblaðið - 21.02.1990, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 21. FEBRÚAR 1990
38
■ '
Þ. ÞORGRÍMSSON & CO
Armul.i 29 R<>yk|.ivik simi 38640
Lilja Benediktsdóttir
kaupkona — Minning
Seint á mánudagskvöldið 12.
febrúar síðastliðinn fréttum við
systkinin, að „Lilja frænka“ væri
látin, en þá vorum við stödd úti á
Jótlandi á vegum fyrirtækis okkar.
Döpur frétt að heiman. Var Lilja
frænka dáin, það var eins og stór
stoð í bakhjarli lífsins væri brostin.
Hún sem var alltaf þessi sterka,
trausta og örugga stoð hjá okkur
og þó svo að á síðustu árum að
heilsan væri farin að láta sig, var
hún alltaf jafn skýr í hugsun, bein-
skeytt, raunsæ, en þó blíð og ein-
læg. Lilja frænka, eins og við köll-
uðum hana alltaf, var okkur alla
tíð meira en bara frænka, hún var
okkur eins og besta amma.
Þegar móðir okkar Margrét
Steinunn fæddist á Þorbergsstöðum
voru foreldrar hennar Hólmfríður,
systir Lilju, og Björn Magnússon í
húsmennsku þar hjá foreldrum
Hólmfríðar en þau voru Benedikt
Kristjánsson Tómassonar bónda á
Þorbergsstöðum og Margrét Stein-
unn Guðmundsdóttir frá Snóksdal
og forsöngvari við kór þeirrar kirkju
í mörg ár. Þá var Lilja 10 ára.
Þegar móðir okkar var 5 ára flutt-
ust foreldrar hennar til Víghóls-
staða og hófu þau sinn búskap þar
en hún varð eftir á Þorbergsstöðum
hjá ömmu sinni og afa og þar ólst
hún upp með Lilju og systkinum
hennar og uppeldissystkinum.
Lilja tók miklu ástfóstri við litlu
systurdóttur sína, og milli þeirra
myndaðist afar sterk og einlæg vin-
átta, traust og umhyggja, sem hélst
allt lífið. Ef eitthvað bjátaði á hjá
þeim veittu þær hvor annarri allan
þann styrk og aðstoð sem í þeirra
valdi var. Þegar móðir okkar hóf
að læra skyldufög sín í sveitinni var
Lilja kennari hennar og ef hún
kunni ekki lexíuna nógu vel, var
hún umsvifalaust rekin út í fjós til
að læra betur. Það þýddi ekkert
hálf klárað verk hjá Lilju, enda var
það svo að þegar farið var inn í
Búðardal á vorin til að taka prófín
varð nemandinn hennar oftast efst-
ur.
Þessi harka eða samviskusemi
öllu heldur kom einnig fram í öllum
störfum þeirra þá og síðar meir.
Þær frænkurnar fengu líka gott
veganesti hjá húsbændunum á Þor-
bergsstöðum, þeim Margréti Stein-
unni og Benedikt Bjarna. Margrét
beitti ávallt sínu blíða innsæi og
sínum ríka kærleika og guðstrú, við
börnin sín og heimilisfólkið. Bene-
dikt var hinn góði verkstjóri. Þær
frænkur minntust þess, þegar hann
hvatti börnin sín og heimilisfólkið
til dugnaðar og dáða við störfin og
lofaði þeim útreiðatúr eða að slá
upp balli í stofunni, ef þau lykju
verkunum fljótt og vel.
Lilja bar mjög hlýjan hug til
Dalanna og þá sérstaklega Þor-
bergsstaða, þangað leitaði hugurinn
oft. Þegar Snóksdalskirkja hafði
verið endurbyggð og hún endurvígð
fyrir um 11 árum fór Lilja vestur
og gaf kirkjunni áritaða Biblíu til
minningar um móður sína, Mar-
gréti Steinunni.
Lilja var einstaklega andlega og
líkamlega sterk og bauð tíðarand-
anum birginn. Sem ung stúlka gekk
hún oft í karlmannsbuxum í sveit-
inni, sem var óalgengt þá á tímum,
glímdi við strákana og hafði oft
betur. Hún sagði oft í gamni að hún
hefði átt að verða strákur. Lilja var
nefnilega mikil jafnréttiskona og
þorði að stíga fram á vígvöllinn á
þeim vettvangi.
Hæfileikar hennar voru á mörg-
um sviðum. Sem ung kona dreif
hún sig suður til Reykjavíkur til að
læra á orgel hjá dr. Páli Isólfssyni
og varð organisti á Stóra-Vatns-
horni í Haukadal í Dölum um tíma.
Margar skemmtilegar sögur höfum
við heyrt, þegar Lilja vár að æfa
sig á orgelið heima á Þorbergsstöð-
um og móðir okkar söng undir.
Dýravinur var Lilja mikill og átti
marga góða hesta, þegar hún bjó
fyrir vestan og einnig hér i
Reykjavík fyrst eftir að hún flutti
suður.
Á þriðja áratugnum flutti Lilja
til Reykjavíkur og hóf störf við fisk-
vinnslu, síðar lærði hún karlmanna-
fatasaum hjá Andrési Andréssyni
klæðskerameistara. í fiskvinnslunni
var hægt að vinna eftir bónuskerfi
og það átti vel við Lilju. Hún var
iðulega, „fiskadrottning", það er
hún náði mestum afköstum. Á árun-
um fyrir stríð var erfitt um vinnu,
en þó tókst Lilju að útvega móður
okkar starf við fiskverkun og mælti
með henni sem reyndri á því sviði.
Þess vegna varð hún að læra og
að fara í próf í eldhúsinu hjá Lilju
áður en hún hóf störfín.
Árið 1934 giftist Lilja Sigurði
Björnssyni brúarsmið, sem þá var
ekkjumaður. Sigurður hafði verið
kvæntur Ásu, systur Lilju, sem lést
snemma árs 1933 og áttu þau tvo
syni Benedikt Bjarna og Bjöm Leví,
sem þá voru ungir að árum og gekk
Lilja þeim í móðurstað.
Benedikt er yfirverkfræðingur
hjá Húsnæðisstofnun og er kvæntur
Inger Madsen frá Danmörku og
eiga þau 3 börn. Björn Leví húsa-
smíðameistari er kvæntur Sigríði
Jóhannsdóttur og áttu þau þijú
börn.
Árið 1935 eignast þau Lilja og
Sigurður son sem fékk nafnið Grét-
ar Áss í höfuðið á móður Lilju,
Margréti, og Ásu systur Lilju.
Grétar Áss er viðskiptafræðingur
og var yfírmaður ríkisbókhalds til
ijölda ára, en starfar nú sjálfstætt.
Hann er kvæntur Sigrúnu
Andrewsdóttur kennara og eiga þau
fjögur börn. Elstur er Sigurður Áss
byggingaverkfræðingur frá Há-
skóla Islands en stundar nú fram-
haldsnám í Kaupmannahöfn. Unn-
usta hans er Erla Þorgeirsdóttir
rafmagnsverkfræðingur frá Há-
skóla Islands og sem einnig er í
framhaldsmenntun í Danmörku.
Þau eiga einn dreng, Grétar Áss,
sem átti eins árs afmæli daginn sem
Lilja langamma andaðist. Annar í
röðinni er Andri Áss nemi við Há-
skóla íslands, þá Guðfríður Lilja
alnafna ömmu sinnar en hún er nú
skiptinemi í Bandaríkjunum, og
Helgi Dagbjartur Áss, þeirra yngst-
ur.
Eftir að móðir okkar fluttist til
Reykjavíkur var hún tíður gestur á
heimili þeirra heiðurshjóna Lilju og
Sigurðar. Þar kynntist faðir okkar,
Magnús Ármann, þeim hjónum og
tókst með þeim mikil vinátta.
Áhugamál föður okkar og Lilju
voru mörg hin sömu. Má þar nefna
verslun og viðskipti, skák og íþrótt-
ir.
Oft er sagt að sumir séu fæddir
kaupmenn og það mátti með sanni
segja um Lilju. Árið 1951 stofn-
setti hún vefnaðarvöruverslun sína
að Bergstaðastræti 55 í húsakynn-
um þeirra hjóna. Allir þeir fjöl-
mörgu seljendur og kaupendur sem
hún átti viðskipti við, fundu fljótt
að þar fór hinn sanni kaupmaður.
Áreiðanleiki, dugnaður og útsjónar-
semi var í fyrirrúmi. í þau 32 ár
sem hún rak verslun sína, voru fáir
dagar sem hún stóð ekki fyrir innan
búðarborðið ogtók á móti viðskipta-
vinum, glöð, reif og með þann þjón-
ustuanda sem til þarf til að laða
að kaupendur.
I dag vitum við að margir inn-
flytjendur vildu eiga viðskipti við
verslanir eins og hennar Lilju. Á
þá verslun féllu ekki víxlar, þá
þurfti hún ekki að nota. Hún hringdi
fljótlega eftir að hún hafði fengið
vöruna afgreidda og bað um að
WraSere Kork-O'Plast
Sœnsk gœðavora í 25 ár.
KORK O PLAST er rneO slltsteiU vinythúð og noUÖ á gólf lem mikið
m*ö« á. svo sem á nugstöövum og á sjúkrahúsum
KORK O PIAST et auðvrlt áð ptlfa og pjegilegi ei að ganga á pvl
Sðflega hentugt fytir vinnustaði. banka og oplnberaf sknfstofur
KORK O PLAST byggir ekki upp spennu og er miklð notað I
töfvuherberg/um
sent yrði eftir greiðslunni. Hún
þekkti vel að auðvelt er að eyða en
erfiðara að afla. Þekking hennar á
vefnaðarvöru var mikill og dóm-
greind hennar afar góð til innkaupa.
Lilja var komin á níræðisaldur,
þegar óhappið mikla varð, að eldur
varð laus í húsi hennar og hún varð
að hætta kaupmennsku haustið
1983. Vitum við að mikil eftirsjá
var fyrir marga þegar hún varð að
loka búðinni.
Skákáhugi Lilju var mikill enda
mjög góður skákmaður. Lilja amma
var dugleg að kenna sonarbörnum
sínum mannganginn og þjálfa þau
í skáklistinni. Þau hafa öll náð mjög
góðum árangri og t.d. hefur alnafna
hennar, Guðfríður Lilja, verið ís-
landsmeistari kvenna undanfarin 4
ár.
Árið 1964 andaðist Sigurður eig-
inmaður Lilju eftir að hafa verið
veikur í nokkur ár. Hanri var einn
helsti brúarsmiður landsins í nær
hálfa öld og var Lilja því oft með
honum sem matráðskona. Lilja naut
þess að ferðast bæði innanlands og
erlendis.
Lífsviðhorf Lilju voru skýr. Hún
hafði óbilandi trú á einstaklingnum
og gildi þess að leyfa honum að
leysa sína eigin orku úr læðingi.
Hún fylgdi því alla tíð, stefnu frels-
is og fijálsræðis, en yfirgangur og
óheiðarleiki væri algjört eitur í
hennar beinum. Hins vegar gat hún
fylgt sínum skoðunum fast fram.
Hún dáði kjarkmiklar og dugandi
konur sem Iétu ekki karlmenn ráða
sinni ferð. Hún vildi standa sig og
standa við orð sín og loforð og eng-
an svíkja. Hún naut mikils trausts
í viðskiptum.
Lilja bjó lengstan aldur að Berg-
staðastræti 55 eða í um hálfa öld.
Þegar húsið skemmdist í eldi haust-
ið 1983 flutti hún til sonar síns
Grétars Áss og Sigrúnar tengda-
dóttur sinnar og bjó þar við mjög
gott atlæti. Hún flutti síðan í góða
vistarveru í elliheimilinu Seljahlíð í
Breiðholti. Þar bjó hún í þijú og
hálft ár eða þar til hún datt og
fótbrotnaði og fór á Landspítalann.
Þaðan var henni ekki afturkvæmt.
Móðir okkar fluttist um sama leyti
og Lilja í Seljahlíð og þar héldu þær
áfram að hlúa hvor að annarri eftir
bestu getu. Mikill er missir móður
okkar.
Við systkinin minnumst Lilju sem
bestu ömmu, gjafmildi hennar var
mikil, ástúð og trúin á góðan Guð
var hennar aðalsmerki.
Nú þegar Lilja er komin til æðri
heima þangað sem leiðir okkar allra
liggja, þökkum við fyrir ljúf og góð
kynni sem aldrei bar skugga á.
Innilegar samúðarkveðjur send-
um við fjölskyldunni allri. Góð og
vammlaus kona er gengin.
Far þú í friði,
friður guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með guði,
guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(Vald. Briem)
Arndís Ármann,
Ágúst Armann.
Opið:
KRINGLUNf
KRINGLUNNI:
Virkadaga .......kl. 10-19
Laugardaga .......kl. 10-16
SÆTÚNI 8:
Virkadaga .......kl. 09-18
Laugardaga ........ lokað
&
Heimilistæki ht
Sætúni 8 SÍMI691515 . Kringlunni SÍMI6915 20
{fid í ScutouH^m,