Morgunblaðið - 10.03.1992, Blaðsíða 27

Georgía
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. MARZ 1992
27
Shevardnadze óskar eftir
aðstoð frá Vesturlöndum
Tbilisi. Reuter.
EDÚARD Shevardnadze, fyrr-
verandi utanríkisráðherra Sovét-
ríkjanna, fór um helgina til
heimalands slns, Georgíu, til að
aðstoða við að leysa stjórnmála-
kreppuna í landinu. Hann hvatti
Vesturlönd til að veita Georgíu-
mönnum fjárhagsaðstoð.
Shevardnadze var leiðtogi
kommúnistaflokks Georgíu í þrett-
án ár þar til hann varð utanríkisráð-.
herra Sovétríkjanna árið 1985.
Margir Georgíumenn líta nú svo á
að hann einn geti reist efnahag
landsins við og bundið enda á
stjórnmálakreppuna í landinu. Um
100 stuðningsmenn Zviads Gams-
akhurdia, sem var steypt af stóli
eftir blóðuga valdabaráttu í janúar,
efndu til mótmæla vegna heimkomu
Shevardnadze. Þeir sögðu hann
hafa staðið á bak við uppreisnina
gegn Gamsakhurdia, sem var kjör-
Shevardnadze
inn forseti með yfírgnæfandi meiri-
hluta atkvæða í kosningum í maí í
fyrra. Teimuraz Sumbatashvili,
leiðtogi Sósíal-demókrataflokksins,
varaði við of mikilli bjartsýni vegna
heimkomu Shevardnadze. „Sem
leiðtoga kommúnistaflokksins í
Georgíu urðu honum á mörg ófyrir-
gefanleg mistök og stjórn hans ein-
kenndist fyrst og fremst af ein-
ræði,“ bætti hann við.
Shevardnadze sagði eftir viðræð-
ur við nýju valdhafana í Georgíu
að efnahagsástandið í landinu væri
mun verra en hann hefði búist við.
Hann kvaðst vilja nota þá virðingu
sem hann nýtur á alþjóðavettvangi
í þágu Georgíu Og leiða landsmenn
sína út úr ógöngunum. „Það er
hagsmunamál fyrir Vesturlönd að
koma okkur til aðstoðar eins og þau
hafa hjálpað Rússlandi og Ukra-
ínu,“ sagði hann. „Frekari spenna
í Georgíu gæti skapað mörg vanda-
mál á Vesturlöndum."
Shevardnadze hefur sagt að hann
muni að öllum líkindum sækjast
eftir kjöri í næstu þingkosingum í
lýðveldinu og útilokar ekki framboð
í forsetakosningum.
Menachem Begin fyrrum forsætisráðherra ísraels látinn:
Umdeildur harðlínumaður
sem gerði eina friðarsam-
komulag Israela við araba
Jerúsalem. Reuter.
MENACHEM Begin, fyrrum
forsætisráðherra Israels, lést á
sjúkrahúsi í Tel Aviv aðfara-
nótt mánudagsins 78 ára að
aldri. Begin, sem gegndi for-
sætisráðherraembætti á árun-
um 1977-1983, var fluttur með-
vitundarlaus á sjúkrahús í síð-
ustu viku eftir að hann fékk
hjartaáfall á heimili sínu. Útför
Begins fór fram síðdegis í gær
og var hann jarðsettur i graf-
reit gyðinga við Ólívufjallið í
austurhluta Jerúsalem, en ísra-
elar náðu því svæði á sitt vald
í sexdagastríðinu árið 1967.
Menachem Wolfowitch Begin
fæddist árið 1913 í borginni
Brest-Litovsk sem þá var hluti af
Rússlandi en tilheyrði Póllandi á
árunum milli fyrri og síðari heims-
styijaldarinnar. Begin, sem lauk
prófi í lögfræði frá Varsjáháskóla
á fjórða áratugnum, gekk ungur
til fylgis við hreyfingu Síonista^
og einungis fimmtán ára gamall
hóf hann störf í ungliðahreyfingu
þeirra, Betar.
Við upphaf síðari heimsstyij-
aldarinnar var hann handtekinn
af Sovétmönnum og fluttur í
fangabúðir í Síberíu. Honum var
hins vegar sleppt eftir að Þjóðveij-
ar réðust inní Sovétríkin árið 1941
og hélt árið 1942 til Palestínu.
Þangað kominn hóf hann baráttu
gegn yfirráðum Breta og varð
yfirmaður neðanjarðarhreyfingar-
innar Irgun Zvai Leumi.
Skipulagði hann m.a. sprengju-
tilræði á King David-hótelinu í
Jerúsalem, þar sem breski herinn
var með höfuðstöðvar sínar, en
um hundrað manns létu lífið í
því. Þá réðst Irgun ásamt Stern-
hópnum á arabaþorpið Deir Yass-
in í útjaðri Jerúsalem árið 1948
og felldu þar 250 óbreytta borg-
ara. Settu Bretar tfu þúsund sterl-
ingspund til höfuðs Begin.
Ónnur hreyfing, sem barðist
fyrir stofnun ríkis gyðinga, Hag-
anah-hópurinn, var í andstöðu við
vinnubrögð Begins en forystu-
menn Haganah urður síðar að
uppistöðunni í Verkamanna-
flokknum. Var þar í foiystu David
Ben Gurion, fyrsti forsætisráð-
herra ísraels. Lýsti hann Begin
Begm, sem er lengst til hægri á myndinni, fagnar hér nýundirrit-
uðum friðarsamningi Israela og Egypta í mars 1979, ásamt þeim
Jimmy Carter Bandaríkjaforseta og Anwar Sadat, forseta Egypta-
lands.
eitt sinn sem bijáluðum leiðtoga
ofbeldisseggja.
Verkamannaflokkurinn fór
með stjórn ísraels fyrstu áratug-
ina eftir að ríkið var stofnað en
Begin myndaði stjórnarandstöðu-
flokkinn Herut. í kjölfar sexdaga-
stríðsins varð hann ráðherra án
ráðuneytis í samsteypustjórn allra
flokka sem þá var mynduð. Veitti
hann Gahal-hreyfingunni, sem
varð til við samruna Herut og
Fijálslynda flokksins, forstöðu, en
hún sagði sig úr stjórnarsamstarf-
inuárið 1970.
Árið 1973 sameinaðist Gahal
nokkrum smáflokkum og myndaði
Likud-bandalagið. Sá flokkur
vann 45 þingsæti af 120 í kosn-
ingum árið 1977 og tókst að
mynda samsteypustjórn, undir
forsæti Begins. Það sama ár kom
Anwar Sadat, forseti Egypta-
lands, í sögulega heimsókn til
Jerúsalem og bauð ísraelum frið-
arsamkomulag ef þeir drægju
herlið sitt til baka frá Sinai. Eftir
langar samningaviðræður og mik-
inn þrýsting frá Bandaríkjastjórn
var Camp David-samkomulagið
undirritað í september 1978 og
friðarsamningur milli Israels og
Egyptalands í mars 1979. Illutu
Begin og Sadat. friðarverðlaun
Nóbels í kjölfarið.
Vinsældir Begins fóru hins veg-
ar dvínandi á næstu árum en
skömmu fyrir kosningarnar 1981
tókst honum að endurheimta tap-
að fylgi og halda völdum með því
að láta flugherinn gera loftárás á
íraskt kjamorkuver.
Árið 1982 fyrirskipaði hann
ásamt Ariel Sharon varnarmála-
ráðherra innrás í Líbanon til að
bijóta Frelsishreyfingu Palestínu-
manna á bak aftur. Sætti innrásin
mikilli gagnrýni jafnt í ísrael sem
á alþjóðavettvangi.
Eiginkona Begins, Aliza, sem
hafði verið nánasti trúnaðarvinur
hans í fjóra áratugi lést síðla árs
1982 og sökk Begin í kjölfar þess
í þunglyndi og sást æ minna á
opinberum vettvangi. í september
1983 sagði Begin af sér embætti
og tók Yitzhak Shamir við af
honum sem forsætisráðherra.
Hann gaf aldrei upp neina ástæðu
opinberlega fyrir afsögn sinni en
aðstoðarmenn hans sögðu ástæð-
una vera þunglyndi vegna missis
eiginkonunnar og mikils mann-
falls I innrásinni í Líbanon. Eftir
að hann lét af embætti dró hann
sig í hlé og nánast einu skiptin
er sást til hans opinberlega var
er hann heimsótti gröf konu sinn-
ar á Ólívuíjalli á dánardegi henn-
ar.
læstu námskeið
verða haldin í þessum
mánuði, 12. til 15. mars
Skráningar
eru í símum:
20010
620700 og 21618
Áhugafólk um almenna dansþátttöku á íslandi
LÆRÐU LÉTTA DANSSVEIFLU Á TVEIM DÖGUM!
með færanlegum rimhim
HURÐIR HF
Skeifan 13 •108 Reykjavík-Sími 681655