Morgunblaðið - 10.03.1992, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. MARZ 1992
41
þær vinkonur saman. Mér er minn-
isstæð dvöl sem ég átti með þeim
á bamsárum í sumarbústað í Þing-
vallasveit. Mamma kom í rútunni
með sín börn og Gígí kom að taka
á móti henni með halarófuna sína
og báðar voru með keisana út í loft-
ið. Gott ef það var ekki upplit á
túristunum þegar þeir sáu fylking-
um ljósta saman. Þær hlógu, grétu
og töluðu í einhverju fítonsveldi og
aldrei hef ég séð kakó sjóða jafn
oft upp úr og þá.
Táknræn var hinsta ferðin sem
þær fóru saman til Rómar haustið
1988 og eftirminnilegt að sjá þær
koma blaðskellandi til baka og
misstu aldrei niður orð alla leiðina
frá Keflavík til Reykjavíkur. Rúm-
um mánuði síðar var móðir mín öll.
Anda sem unnast fær aldregi
eilífð að skilið, sagði skáldið, þótt
blað skilji bakka og egg. Og það
er ekki erfitt að hugsa sér að þess-
ar tvær hafi náð saman að nýju —
og ganga í gleði sinni suður Laufás-
veginn.
Pétur Gunnarsson.
Gerður Magnúsdóttir er látin,
Iífsloginn slokknaður, sem brann
skært til hins síðasta og lýsti upp
umhverfið, hvar sem Gerður var.
Hún var ein þeirra sem þeim er
henni kynntust, reynist erfitt að
vera án. Ber margt til þess, lífs-
gleði hennar, góðvild og umburðar-
lyndi, en ekki síst hinn lifandi áhugi
fyrir mannlífínu í allri þess fjöl-
breytni.
Við Gerður vorum bræðradætur.
Leiðir okkar lágu um tíma saman
í skóla, og þá myndaðist með okkur
vinátta, sem hélst til æviloka henn-
ar. Hún var óvenju víðsýn og miðl-
aði óspart hugðarefnum, bjartsýni
og kímni.
Gerður fæddist á Guðrúnarstöð-
um í Vatnsdal. Hún var fyrsta barn
og einkadóttir foreldra sinna,
Magnúsar Magnússonar ritstjóra
og Sigríðar Helgadóttur. Gerður
ólst upp í Reykjavík, en þegar hún
stálpaðist, var hún oft á sumrin á
Guðrúnarstöðum hjá Guðmundi
Magnússyni, föðurbróður sínum, og
Guðrúnu Jónsdóttur konu hans. Þau
áttu fjögur börn á sama reki og
Gerður.
Á Guðrúnarstöðum kynntist
Gerður bændamenningunni. Börnin
tóku þátt í önn dagsins, smala-
mennsku, mjöltum og heyskap. Líf
bændanna, sem áttu allt undir sól
og regni, eins og hún hafði lesið
um í bókum, varð raunveruleiki.
Hin gáfaða telpa komst í bein tengsl
við náttúruna, sem var inntak
flestra ljóðanna, sem hún las og
lærði í barnaskólanum í Reykjavík.
Bemskuminningarnar úr Vatns-
dalnum yljuðu henni alla ævi, og
hún naut þess í ríkum mæli að ferð-
ast um þessar slóðir fyrir tveim
árum með Maríu systur sinni.
Gerður var fjórtán ára, þegar
Fagra veröld eftir Tómas Guð-
mundsson kom út. Hún varð hug-
fangin. Ég var alin upp í sveit, sakn-
aði frjálsræðisins úti í náttúrunni
og þótti lítið til borgarlífsins koma.
Ég held að það hafi verið Gerður
frænka mín ekki síður en Tómas
Guðmundsson, sem opnaði augu
mín fyrir töfrum Reykjavíkur.
Margt fleira á ég Gerði að þakka.
Heimili hennar og mannsins henn-
ar, Tómasar Gíslasonar, stóð mér
alltaf opið. Það var gott að koma
og glatt á hjalla í stórum barna-
hópi. Magnús faðir Gerðar bjó hjá
þeim. í herbergi hans var mikið af
bókum, sem hann var fús að ræða
bæði þær, sem voru nýkomnar út
og hinn sígilda bókmenntaarf.
Magnús var sagnasjór, sem hann
jós af fyrir alla, sem vildu þiggja.
Oft var rætt um íslenskt mál, og
kom það sér vel ekki síst meðan
orðabækur voru fáar og ófullnægj-
andi. Magnús var svo vel að sér í
íslensku máli að mér fannst hann
eins og lifandi orðabók. Islenskar
sagnir, skáldskapur og þjóðmenn-
ing var óþijótandi umræðuefni, og
í þessu öllu var Gerður lífíð og sálin.
Á heimilinu var hin gamla ís-
lenska gestrisni í heiðri höfð. Marg-
ir litu inn og öllum fagnað. Þar ríkti
einnig frelsi. Börnin voru óþvinguð
enda öll kát og skemmtileg.
Gerður og Tómas áttu sumarbú-
stað á Þingvöllum. Tómas byggði
húsið, meðan börnin voru í bernsku.
Þau stunduðu þama trjárækt og
hafði Gerður orð á því, að það veitti
sér mikla ánægju að sjá, hvemig
trén stækkuðu. Ég heimsótti þau
þangað, gisti stundum eða var
nokkra daga, sem lýsir af í minning-
unni. Börnin voru ekki há í loftinu,
þegar þau þekktu ljöllin umhverfis
með nafni og blómin í haganum.
Gerður átti gott bókasafn og las
mikið. Hún var vel að sér í íslensk-
um bókmenntum bæði fornum og
nýjum enda bókmenntakennari.
Hún talaði oft um Einar Benedikts-
son skáld, sem hún dáði mjög, og
hafði hún góðan viðmælanda, þar
sem faðir hennar var. Þegar við
vomm stelpur, lofaði hann okkur
að heyra Kvöld í Róm eftir Einar.
Ég naut einnig góðs af, þegar hann
fór með kvæðið Kristján Jóhannes-
son feijumann eftir Guðmund Frið-
jónsson, en Magnús og Guðmundur
vom vinir.
Þegar við Gerður vomm að alast
upp, var meira menningarsamband
en nú er milli íslands og hinna
Norðurlandanna. Við lásum skáld-
verk eftir Ibsen, Sigrid Undset,
Hamsun og fleiri höfunda af mikl-
um áhuga. Einn íslenskukennarinn
í menntaskólanum sagði við okkur
nemendur sína, að við gætum ekki
talið okkur í hópi menntaðs fólks,
ef við læsum ekki Gróður jarðar
eftir Hamsun.
Gerður staðnaði aldrei. Til síð-
asta dags var hún síung, vakandi
og opin fyrir nýjum stefnum og
straumum. Hún sótti fyrirlestra, las
ljóð og sögur ungu höfundanna, um
leið og þeir komu fram á sviðið, og
var jákvæð í dómum um þá. Aðrar
listgreinar töluðu einnig til hennar.
Hún skoðaði myndlistarsýningar og
fór á hljómleika.
Gerður hleypti heimdraganum,
hvenær sem færi gafst, því ferðalög
heilluðu hana. Hún fór víða, bæði
innanlands og utan, og þegar hún
var komin af stað, vildi hún sjá og
skoða sem flest. Dætur hennar, sem
fóru stundum með henni, sögðust
eiga fullt í fangi með að fylgja henni
eftir. Ég undraðist oft, hve miklum
áhuga, orku og ósérhlífni Gerður
bjó yfir, eftir að heilsan tók að bila.
„Meðan nóttin líður“ endar á
orðum Nínu:. „Hvað verður nú um
mig?“ Hefur Fríða Á. Sigurðardótt-
ir ekki tjáð í fimm orðum tilfinning-
una, sem grípur okkur, þegar náinn
vinur hverfur og við stöndum eftir?
Ég kveð Gerði frænku mína með
þökk fyrir vináttuna og samfylgd-
ina og votta manni hennar, börnum
og barnabörnum samúð.
Sigurlaug Björnsdóttir.
Góð vinkona mín og bekkjarsyst-
ir, Gerður Magnúsdóttir, lést 26.
febrúar sl.
fyrir tveimur mánuðum fylgdum við
stúdentar frá Menntaskólanum í
Reykjavík 1938 kærum bekkjar-
bróður til grafar og nú er enn
höggvið skarð í hópinn.
Gerður var fædd 12. desember
1919. Foreldrar hennar voru Magn-
ús Magnússon ritstjóri Storms og
kona hans Sigríður Helgadóttir.
Synir þeirra Ásgeir og Helgi eru
báðir látnir, en hálfsystir Gerðar,
María Magnúsdóttir hjúkrunar-
kona, er búsett í London og var
alltaf náið samband milli þeirra
systra.
Haustið 1932 hófum við nám í
1. bekk í MR og tókst strax góð
vinátta með okkur Gerði. Hún var
víðlesin og fróð og unni bókmennt-
um og listum. Einnig var hún mjög
ritfær og hafa margar greinar birst
eftir hana og erindi hefur hún flutt
í útvarpi og víðar. Það var alltaf
ánægjulegt að hitta hana og ræða
við hana. Hún var skemmtileg og
jákvæð og mikill persónuleiki. Ég
mun sakna hennar mjög.
Eftir gagnfræðapróf settumst við
í 4. bekk máladeildar. I þrjú ár
höfðum við tuttugu og sex nemend-
ur haldið hópinn, en nú tvístraðist
liðið og nýir nemendur komu í bekk-
inn, aðallega úr Gagnfræðaskóla
Reykvíkinga. Það tók dálítinn tíma
að hristast saman. Við, sem fyrir
vorum litum hina hornauga. Þetta
átti allt eftir að breytast og held
ég að ekki síst 5-bekkjar ferðin
hafi gert sitt til að góð kynni hóf-
ust og hafa haldist æ síðan. En það
var um vorið 1937 að farið var í
Skagafjörð og var Páimi Hannesson
rektor fararstjóri og Valdimar
Sveinbjörnsson leikfimikennari
honum til aðstoðar. Auk þess var
dr. Ólafur Dan Daníelsson með í
för að vitja æskuslóða sinna. Sú
ferð er okkur öllum ógleymanleg —
alltaf gott veður og hápunkturinn
var er við klifum upp í Drangey og
Pálmi rektor las fyrir okkur upp
úr Grettis sögu.
Við vorum tuttugu stúlkur sem
tókum stúdentspróf 1938, allar í
máladeild. Höfðu aldrei fleiri stúlk-
ur útskrifast í einu og var bekkur-
inn almennt kallaður „stelpubekk-
urinn" en auk þess voru í bekk með
okkur sex piltar og í stærðfræði-
deild sextán piltar; Á þessum árum
þótti ekki eins sjálfsagt og nú að
fara í háskólanám, flestar létu stúd-
entsprófið nægja. En Gerður dreif
sig í Kennaraskólann og lauk þaðan
prófi og varð kennsla hannar ævi-
starf. Hún kenndi aðallega íslensku
og íslenskar bókmenntir og þótti
hún frábær kennari.
Þegar við héldum upp á tuttugu
og fimm ára stúdentsafmælið var
Gerður valin úr okkar hópi til að
flytja ávarp og hélt hún bráðsnjalla
r3Gðu á sal
Árið 1940 giftist Gerður eftirlif-
andi eiginmanni sínum Tómasi Gísl-
asyni rafvirkja. Þau eignuðust sjö
börn, öll mjög vel gefin og vel gerð.
Þau urðu fyrir þeirri sorg að missa
dóttur sína Jóhönnu sextán ára
gamla.
Magnús faðir Gerðar bjó hjá þeim
Tómasi um áratuga skeið og andað-
ist á heimili þeirra 1978. Eg dáðist
að dugnaði Gerðar að stunda fulla
kennslu og jafnframt að sinna hús-
móðurstörfum á mannmörgu heimili.
Nú ríkir sorg og söknuður hjá
fjölskyldu og vinum að sjá bak mik-
ilhæfri eiginkonu og móður. Við
bekkjarsystkin sendum Tómasi og
fjölskyldu hans okkar innilegustu
samúðarkveðjur. Við erum öll ríkari
að hafa þekkt Gerði og notið vin-
áttu hennar.
Blessuð sé minning hennar.
Ólöf Bjarnadóttir.
Fleiri greinar um Gerði Magnús-
dóttur bíða birtingar og munu
birtast í blaðinu næstu daga.
Frostvari í rúöu-
sprautu, 1,5 I kr. 320
(Blandist 1:3 = 6 lítrar.
Þolir allt að -15° C)
Topplyklasett
52 stykki á kr. 3.450
Arinviður, lurkar
20 kg á kr. 590
...OG ÓTAL
MARGT FLEIRA
Sjónaukar
frá kr. 2.273
Fjölnota stigi úr áli
3 stæröir
(stigi-trappa-vinnupallur)
frá kr. 7.380
Olíufélagið hf
- ávallt í alfaraleið
(% JtíU SINNUM
^ FUÓTARI?
09 skemmto þér við þod?
Málaskólinn Mímir kynnir í fyrsta sinn á íslandi:
HRADNAMST/EKNI I TUNGUMALUM
Þerto llnurlf byggir á
rannsóknum
Dr. Robcsok I Ðudopesr
1979 og S.N. Smimovo I
Moskvu 1973.
Seinni ronnsóknlr bendo
fil oð hroónámsfæknin
ouki nómshroöo ollf oö
2 fil 10 slnnum.
Engin ronnsókn bendir fll
minni órongurs en
fvöföldunor frá
heföbundnu
málanámi.
tgf
Fjöldi alþjóðafyrirtækja og stofnana, eins og IBM,
Shell, Unesco, Delta og Hilton hótelin, hafa tekið upp
hraðnámstækniaðferðir við tungumálakennslu.
Enska, þýska, Franska, ítalska,
Spænska og Íslenska fyrir útlendinga
bjóðast með hraðnámstækninni - aðeins hjá Mími.
Skráning er hafin - takmarkaður þátttakendafjöldi.
Síðasti möguleiki til að skrá sig í Cambridge-prófin er 18. mars.
SÍMINN ER
10004
Málaskólinn Mímir er í eigu StjórnunQrfélQgs íslands
AUKhf k15d11-248