Morgunblaðið - 22.11.1996, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 22. NÓVEMBER 1996 33
AÐSENDAR GREINAR
Pentium
Pentium
éjI
(E)^g|
RAÐGREIÐSLUR
Grensasvegur 10 , bréfasími 568 7115
Opid á laugardögum kl. 10.00 - 16.00
http://WWW.ejs.is/tilbod • sala@ejs.is
Vegna kynslóðaskipta bjóðum viðtakmarkað
magn af DAEWOO tölvum á einstöku verði
og viðbótarbúnað á sér kjörum.
stgr. m. vsk.
Hafðu samband við sölumenn okkar
stgr. m. vsk.
Sími 563 3050
að verða pólitískt baráttutæki svo
mjög sem það er iðkað. Lygar og
rógburður eru stefna þeirra hags-
munahópa og pólitísku flokka sem
telja sig vera forystusveit réttlætis,
jafnaðar og félagshyggju. Níunda
og tíunda boðorð eru bönn við
ágirnd. „Þú skalt ekki girnast hús
náunga þíns“ og tíunda: „Þú skalt
ekki girnast konu náunga þíns,
þjón, þernu, fénað né nokkuð það
sem náungi þinn á.“
Þessi boðorð eru tengd áttunda
boðorði, bönn við óheilindum, lygum
og rógburði og framhaldið er
ágirndin og öfundin yfir velgengni
eða eigum annarra. Það er mjög
eðlilegt að þau öfl, sem líta á ríkj-
andi samfélagsform sem and-
mennskt, telji að þessi bönn séu
úrelt.
A þeim tímum þegar afhelgunin
var mjög ákveðin innan vissra hópa
í Evrópu á 18. öld bar Immanuel
Kant fram hliðstæðu boðorðanna í
hinni „skilyrðislausu skyldukvöð".
Að nota fólk aldrei sem verkfæri
hópi eða flokki til hagsbóta, að virða
manninn sem einstakling og hann
hnykkti á þessu með hvatningu úr
bréfum forns skálds - „sapere
aude“ þorðu að leita sannleikans,
þorðu að leita sannleikans, þorðu
að hugsa. Þeir sem standa að
kennslu bama og unglinga skyldu
íhuga þessa hvatningu Kants áður
en þeir hinir sömu ástunda lygainn-
rætingar og heimskulegar fullyrð-
ingar um efni sem þeim virðast
ófært að skilja.
Höfundur er rithöfundur.
Siglaugur
Brynleifsson
Boðorðin eru bönn við
hátterni, segir Siglaug-
ur Brynleifsson, sem
skaðar náungann og
eflir hatur og ófrið.
Ef boðorðin eru rakin kemur hitt
og annað í ljós, stæðist sú kenning
að þau væru óþörf. Fyrstu þijú
boðorðin kveða á um skyldur gagn-
vart Guði. Þeir sem telja slíkt úrelt
virðast samt sem áður margir hveij-
ir vilja gera sér guðsmynd eftir því
sem þeim hentar hveiju sinni, hafa
nokkurs konar guð eða guði til
daglegs brúks. Rök þeirra fyrir því
að Guð boðorðanna sé úreltur
byggja þeir á skynsemishyggju.
Þeir gætu því fyllt hóp skynsemis-
trúarmanna og haft að guði þá
kvenpersónu sem Robiespierre setti
upp á háaltarið í Notre-Dame fyrir
rúmum 200 árum sem holdtekju
„skynseminnar". Einnig gætu þeir
ef svo hentaði tekið að ákalla stokka
og steina eða helgar skepnur, að
dæmi ýmissa frumstæðra trúar-
hópa.
Fjórða boðorðið er um „að heiðra
föður sinn og rnóður". Það fellur
ekki beint að hugmyndafræðum
félagshyggjumanna, sem telja að
börn skuli heiðra samfélagið sem
stofnun og iðka félagsþroska, eins
og marka má í aðdáun þeirra á
stofnanauppeldi mörkuðu af ríkis-
valdi félagshyggjunnar. Auk þess
myndi uppeldi og virðing innan fjöl-
skyldunnar draga frá einhliða stöðl-
un uppeldisstefnunnar og ýta jafn-
vel undir einstaklingshyggju og
sundra þannig hóphyggju samfé-
lagsheildarinnar og virðingu og
heiðri þess skara seminarista sem
sinnir ríkisuppeldi. „Þú skalt ekki
Eru boðorðin úrelt?
BOÐORÐIN - boðorðin úr Móse-
bókum - og síðan boðorð kristinna
manna í tvö þúsund ár, eru bönn
við hátterni og verkum sem skaða
náungann og efla ófrið og hatur í
mannlegu samfélagi og eru skipun
um hlýðni við Guð.
An laga og reglna stenst ekkert
samfélag manna og án grundvallar-
reglna um viðhorf til annarra hryn-
ur öll mennsk viðleitni til siðaðra
samskipta. „Boðorðin" hafa verið
sá grundvöllur sem grundvallar sið-
menninguna. Þetta eru frumatriði
allra laga í vestrænum menningar-
heimi. I sjónvarpsþætti sem sýndur
var skömmu fyrir miðjan nóvember
sl., viðtalsþætti, komu fram þær
skoðanir meðal flestra þátttakenda,
að boðorðin væru úrelt í nútíma
samfélagi. Þessi staðhæfing hefur
heyrst fyrr, ekki síst úr herbúðum
þeirra afla, sem vilja vestræna
menningu feiga og þar með allar
þær stofnanir sem eru grundvöllur
hennar.
mann deyða“ er fimmta boðorðið.
Hvort það bann sé nú úrelt orkar
tvímælis, en þeir sem telja að svo
sé, virðast álíta „Necessary murd-
er“ - úr kvæði Audens um frönsku
borgarastyijöldina - eigi rétt á sér
við vissar aðstæður. - Auden
sleppti þessum orðum í síðari útgáf-
um ljóðsins. - Auden notaði þessa
staðhæfingu í þröng-pólitískri
merkingu, en að telja bannið úrelt
almennt er nokkuð vafasöm fullyrð-
ing. „Þú skalt ekki drýgja hór“.
Slíkt bann er talið nánast hlægilegt
og samrýmist sú skoðun þeirri sið-
ferðilegu blauthyggju sem tengist
víða ríkjandi virðingarleysi í sam-
skiptum kynjanna. Búíjárlíf í mann-
heimi hefur lengst af verið talið
heldur neikvætt. „Þú skalt ekki
stela." Hér er lagt bann við að stela
eigum annarra, eða hafa af öðrum
eigur með brögðum og lævísi. Með
því að telja bannið úrelt er þjófnað-
ur og svik réttlætt. Viðhorfið er
vafaasmt og stundum virðist þjófur-
inn réttlættur og sá seki vera sá
sem stolið er frá. Þessi hugsunar-
háttur er hagstæður fyrir þá sem
vinna að sameign allra verðmæta
og líta á einkaeign sem þjófnað.
Áttunda boðorðið er „þú skalt
ekki bera ljúgvitni gegn náunga
þínum“. Andstæða þessa banns er
Blað allra landsmanna!
- kjarni málsins!