Morgunblaðið - 22.11.1996, Blaðsíða 40

40 FÖSTUDAGUR 22. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Hagnýt reynsla í boði
fyrir æsku Evrópu
ALLT frá því ég fór á vegum
Alþjóðlegra ungmennaskipta sem
sjálfboðaliði til Ghana í Vestur-
Afríku, hefur hugtakið sjálfboða-
vinna verið mér hugleikið. Það var
því með ánægju að ég sótti ráð-
stefnuna „European voluntary
service for young people" í Frakk-
landi dagana 13. til 16. september
sl. Boðið var til ráðstefnunnar á
vegum „Youth for Europe" verk-
efnisins þar í landi.
Ráðstefnan var nokkuð fjöl-
menn, u.þ.b. 60-70 manns með
þátttakendum frá þjóðnefndum
YfE, ráðuneytum, fijálsum félaga-
samtökum og Evrópusambandinu.
Meginmarkmið ráðstefnunnar var
að ræða nýtt verkefni sem verið
er að hrinda af stað um sjálfboða-
vinnu ungs fólks í Evrópu,
„European Voluntary Service"
(EVS), sem gerir fólki á aldrinum
18-25 ára kleift að gerast sjálf-
boðaliði (skiptinemi í sjálfboða-
vinnu) í öðru Evrópulandi í sex
mánuði eða eitt ár, sér að kostnað-
arlausu. Meðal ræðumanna var
Edidt Cresson, fyrrv. forsætisráð-
herra í Frakklandi. Hún er nú
framkvæmdastjóri menntunar-,
þjálfunar og ungmennamála innan
Evrópusambandsins og aðal frum-
kvöðull þess að ESB hratt þessu
verkefni af stað.
Markmiðið með EVS verkefninu
er að veita ungu fólki tækifæri til
að sinna störfum er byggja á fé-
lagslegum og/eða öðrum mannleg-
um þáttum, sem einnig veita
reynslu, og gefa því tækifæri á að
víkka sjóndeildarhringinn, land-
fræðilega jafnt sem menningar-
lega. Verkefnið er opið öllum á
aldrinum 18-25 ára og sérstök
áhersla er lögð á þátttöku þeirra
er búa við takmarkaða möguleika.
Edidt Cresson talaði um mikiivægi
þess að vel tækist til með þetta
nýja verkefni, því hvorki meira né
minna en æska Evrópu væri í húfi.
Óþekkt á íslandi?
Sjálfboðavinna til lengri tíma er
svo til óþekkt hugtak í íslensku
samfélagi eins og kannski víða á
Norðurlöndum, en mun lengri hefð
er fyrir henni í öðrum löndum
Evrópu, s.s. Frakk-
landi, Þýskalandi,
Bretlandi og annars
staðar enn sunnar í
álfunni. íslendingar
eru þó þegar þátttak-
endur í þessum nýju
sjálfboðaliðaviðskipt-
um, þó í smáum mæli
sé, í gegnum Alþjóð-
leg ungmennaskipti
og að mínu mati eig-
um við að gerast fullir
þátttakendur sem
allra fyrst. Mikilvægi
þess fyrir mér er krist-
altært og endurspegl-
ast m.a. í menntunar-
gildi verkefnisins. Nú
stendur yfir Evrópskt ár símennt-
unar og það ætti að minna okkur
á að í framtíðinni mun mikilvægi
hagnýtrar reynslu ekki verða
minna en mikilvægi sérhæfðrar
menntunar og tækniþekkingar.
Unga fólkið er framtíðin
Ungt fólk er minnihlutahópur,
en unga fólkið er jafnframt fram-
tíðin. Ef við viljum hvetja það til
dáða er nauðsynlegt að bjóða upp
á mismunandi tækifæri fyrir æsk-
una til að vera virka í samfélag-
inu. Nú þegar er boðið upp á margs
konar tækifæri fyrir ungt fólk að
flytjast til annars Evrópulands í
eitt ár til að stunda háskólanám.
En við höfum ekki öll áhuga eða
tök á að fara í háskóla. Þetta nýja
verkefni býður ómæld tækifæri
fyrir ungt fólk, sem ekki vill eða
getur stundað nám, en vill öðlast
reynslu, víkka sjóndeildarhringinn,
kynnast nýjum viðhorfum, og læra
nýtt tungumál í þokkabót.
Margt af unga fólkinu okkar er
atvinnulaust sökum reynsluleysis.
Vinna snýst um samkeppni og
ungt fólk er stundum í klemmu:
Það fær enga vinnu þar sem það
hefur ekki starfsreynslu; það hefur
ekki starfsreynslu vegna þess að
það fær ekki vinnu. Með þátttöku
í þessu verkefni getur unga fólkið
öðlast þá virðingu og þá starfs-
reynslu sem það á skilið, ekki bara
pláss í biðröðinni fyrir utan hring-
iðu samfélagsins.
Jóhanna
Þórdórsdóttir
A
Magnús Oskarsson
„Ekki syngja meira“
SAGA er af því þegar lækna-
kór fór að Arnarholti að syngja
fyrir vistmenn þar sem misjafn-
lega var gefið andlegt atgervi
eins og gengur. Eftir að kórinn
hafði sungið fyrsta lagið varð
vandræðaleg þögn þar til Óli
Maggadon heyrðist segja klökk-
um bænarrómi: „Ekki syngja
meira“. Þetta rifjaðist upp fyrir
mér þegar ég sá í þriðja sinn
þátt í Ríkissjónvarpinu sem á að
skemmta þjóðinni á laugardags-
kvöldum og ber nafnið Örninn
er sestur, hvað svo sem það á
nú að þýða. Góðir leikarar koma
fram í þættinum og töluvert virð-
ist í hann borið og allar aðstæður
góðar. Það vantar ekkert nema
fyndni.
Að flytja Chernobyl-kjarn-
orkuverið í íslenzka sveit er
ádeila sem skilst en hvað er
spaugilegt við það? Þetta gæti
kannski gengið í ræðustól þótt
ófrumlegt sé en ekki í gaman-
þætti. Þegar svo er búið að flytja
annað og þriðja misheppnaða
iðjuverið utan úr heimi til Islands
í sama gamanþættinum er ekki
lengur um gamanþátt að ræða.
Það myndi heldur ekki ganga í
ræðustól. Það sem einkennir
þennan þátt eru misheppnaðar
tilraunir til fyndni og smekkleys-
ur. Grínið um blinda fólkið í sól-
arlandaferðinni gat aldrei verið
annað en óviðeigandi smekkleysa
sem hugsanlega hefði getað verið
fyndin líka en var það bara ekki.
Það versta er að fyrir bregður
hugmyndum sem vinna mætti úr
skemmtan en það tekst ekki.
Leikararnir eru góðir og því ber-
ast böndin að höfundum þátt-
anna. Líklega er málið ekki flókn-
ara en það að þá skortir húmor.
Eg man ekki betur en annar
þeirra, sem auk þess leikstýrir
þessum þáttum, hafi staðið að
næstsíðasta áramótaskaupi sem
var hrútleiðinlegt og svo fullt af
pólitískri aulafyndni að það hafa
í mesta lagi einhveijir hrepps-
nefndarmenn Alþýðubandalags-
ins hlegið að því á fjórða glasi.
Fyndnin í þessum sjónvarpsþátt-
um er eins og laglaus maður sé
að reyna að syngja. Ég segi eins
og Óli Maggadon: Ekki syngja
meira.
Höfundur er
hæstaréttarlögnmdur.
Af hveiju
sjálfboðaliði?
Þátttaka mín á ráð-
stefnunni í Frakklandi
fékk mig til að hugsa
um hvað það er sem
ungt fólk getur öðlast
með því að gerast
sjálfboðaliði í heilt ár
í öðru landi en heima-
landinu og ég komst
að eftirfarandi niður-
stöðu:
* Ársdvöl í öðru
landi með fullri þátt-
töku í samfélaginu fær
okkur til að hugsa um
hvað við er átt þegar
talað er um „heima“ og „að heim-
an“. Er „heima“ húsið okkar, sveit-
in, borgin, ísland eða er það
kannski plánetan öll?
* Ársdvöl í öðru landi er raunhæf
leið fyrir fjölmargt ungt fólk til að
komast yfír hið, oft á tíðum, erfiða
bil milli þess að slíta bamsskónum
og verða fullorðinn; taka þátt í
vinnumarkaðnum, vera treyst og
sýna fram á að það sé traustsins
vert.
* Ársdvöl við sjálfboðavinnu í
öðru landi getur gert ungu fólki
grein fyrir að framlag þeirra skipt-
ir máli fyrir samfélagið.
* Ársdvöl í öðru landi getur hjálp-
að í baráttunni gegn fordómum.
* Við lifum á tíma alþjóðavæð-
ingar, sífellt meira er um hreyfíng-
ar fólks landa á milli og því mikil-
vægt að byggja upp gagnkvæman
skilning manna á milli á mismun-
andi menningaraðstæðum. Að lifa
í öðru menningarsamfélagi er oft
áhrifarík leið til að skilja sjálfan sig
og aðra betur og getur þ.a.l. aukið
virkni og sjálfstæði ungs fólks.
* Við lifum einnig á tímum upp-
lýsingabyltingar þar sem mjög mik-
ilvægt er að fylgjast vel með og
dragast ekki aftur úr. En við meg-
um ekki týna okkur í tækninni og
einangrast í tölvuheiminum. Við
Vinna snýst um sam-
keppni, segir Jóhanna
Þórdórsdóttir, og
ungt fólk er stundum
í klemmu.
verðum líka að fara út á meðal
fólks og takast á við heiminn með
þátttöku í daglegum störfum og
Íífsháttum.
* Með því að taka þátt í sjálf-
boðavinnu uppgötvar fólk oft að
það getur lagt eitthvað af mörkum
til mismunandi málefna. Það virkjar
þá orku og ferskleika sem blundar
í huga æskunnar.
* Það er kominn tími til að við
látum af hræðslunni við hið ókunn-
uga og opnum hug okkar; hvetjum
ungt fólk til ársdvalar í öðru landi
og tökum vel á móti evrópskum
ungmennum til sjálfboðaliðavinnu
á Islandi, fjölskyldur jafnt sem
vinnustaðir.
Styrkur til að stunda
sjálfboðavinnu
Verkefnið er, eins og áður seg-
ir, styrkt af Evrópusambandinu og
á því að vera þátttakendum að
kostnaðarlausu. Víða í Evrópu er
talað um þetta nýja verkefni sam-
hliða háskólaverkefnum sem Evr-
ópusambandið hefur verið að
styrkja sl. ár, s.s. „Erasmus“. Þátt-
takendur sækja um og verði þeir
valdir, fljúga þeir til Evrópu, búa
ýmist hjá fjölskyldum eða inni á
vinnustöðum í sex mánuði eða eitt
ár og fá fyrir vinnuframlag sitt
vasapeninga í viðkomandi landi.
Skilyrðið er þó eitt: Áhugi. Áhugi
á að kynnast einhveiju nýju, áhugi
á að öðlast nýja reynslu, áhugi á
að láta gott af sér leiða.
Mig langar í lokin að vitna í orð
stúlku sem var sjálfboðaliði í eitt
ár á íslandi nýlega. Hún sagði:
„Sjálfboðavinna er bæði erfið og
gefandi. Maður lærir að meta og
virða „litlu hlutina" í kringum sig.
Hluti sem maður annars tekur sem
sjálfsagða. Og það er eitthvað sem
maður býr að alla ævi. Og maður
lærir líka meira um sjálfan sig. Já,
það var sannarlega oft erfitt en
ég myndi, þrátt fyrir erfiðleikana,
ekki hafa viljað missa af þessu ári
og þeirri reynslu sem ég öðlaðist.
Ég myndi gera þetta aftur, hvenær
sem mér byðist tækifæri til þess.“
Höfundur er stjórnmálafræðingur
og alþjóðatengill í stjórn
Alþjóðlegra ungmennaskipta.
Franska í heiminum í dag
Hugleiðingar um tungumálakennslu á Islandi
I AGUST síðast-
liðnum sat ég í boði
franskra stjörnvalda
heimsþing frönsku-
kennara fyrir Islands
hönd í Tókýó sem varð
kveikjan að þessari
grein. Eitt af megin-
markmiðum ráðstefn-
unnar var að finna
leiðir til að efla
frönskukennslu í
heiminum í dag og um
leið að gera franska
tungu að álitlegum
valkosti, var undirrit-
aðri boðið að halda
erindi um „Tungu-
málakennslu og stöðu
frönskukennslu á Islandi".
I dag er franska töluð í öllum
heimsálfum, móðurmál rúmlega
150 milljóna manna auk þess opin-
bert tungumál í 49 löndum. Hún
er í 4. sæti af þeim tungumálum
sem flestir í heiminum tala, á eft-
ir kínversku, ensku og spænsku.
Löndin sem eiga frönsku að móð-
urmáli eru auk Frakklands, Belg-
ía, Sviss, Québec ásamt mörgum
fyrrum nýlendum Frakka og Belga
í Afríku og Asíu.
Frönsk stjórnvöld ásamt jap-
önskum frönskukennurum höfðu
veg og vanda af undirbúningi
þessarar viðamiklu ráðstefnu sem
stóð í eina viku og stefndi saman
öllum helstu sérfræðingum fran-
skrar tungu. Að ógleymdum rit-
höfundum, m.a. Ben Tar Jell-
on,Rafael Confiant, Antoinine
Maillet, Andrei Makine, Yves Sim-
on, Ismael Kadaré og Henri Lopez
aðstoðarframkvæmdastjóri
UNESCO. Það var m.a. gerður
útvarpsþáttur með rithöfundum
þessum og þátttöku undirritaðrar
fyrir menningarrás franska út-
varpsins (France Culture, Le
temps qui change; Tíminn sem
breytist).
Kynntar vour allar helstu nýj-
ungar í kennslu og púlsinn á
frönskukennslu um
allan heim tekinn.
Fram kom að franska
er víðast hvar í heim-
inum, kennd sem ann-
að eða þriðja erlenda
tungumálið og hefur
staða hennar frekar
styrkst á síðustu
árum, einkum þó á
sviðum hátækninnar
og sem sérfræðimál,
ekki að ástæðulausu
þar sem Frakkar
standa mjög framar-
lega á þeim sviðum. Á
Petrína Rós íslandi hefur þörfin
Karlsdóttir fyrir frönskukunnáttu
stórlega aukist, m.a. í
Evrópusamstarfi, fjölgun frönsku-
mælandi ferðamanna og síðast en
ekki síst hafa íslensk fyrirtæki
róið á mið nýrra markaða meðal
frönskumælandi þjóða. Þrátt fyrir
þessa auknu þörf hafa ekki orðið
neinar teljandi áherslubreytingar
hvað frönskukennslu viðkemur.
Það er opinber stefna
Evrópusambandsins,
segir Petrína Rós
Karlsdóttir, að börn
læri a.m.k. tvö tungu-
mál auk móðurmálsins.
Nemendum í frönsku hefur fjölgað
í tölum á öllum skólastigum en
þó ekki nægilega til þess að fleiri
stöðugildi hafi verið stofnuð, kenn-
arar hafa margir hverjir stærri
bekkjardeildir. Franska er kennd
í 20%-30% tilvika sem þriðja mál
í framhaldsskólum landsins, ann-
ars sem fjórða mál (á eftir dönsku,
ensku og þýsku), hún er kennd í
um það bil 20 framhaldsskólum
af 40, hún er ekki kennd í sérskól-
um að undanskildum Hótel- og
veitingaskólanum. Hægt er að
læra hana í nokkrum grunnskólum
landsins, flestum á höfuðborgar-
svæðinu. Þó má nefna að fitjað
hefur verið upp á nýjungum við
Háskóla íslands, s.s. kennsla í við-
skiptafrönsku sannar. Enn sem
hingað til leggja margir stund á
frönskunám í kvöldskólum og
einkaskólum.
Segja má að niðurstaða ráð-
stefnunnar hafi verið sú að tungu-
málakennslu beri að fylgja eftir
breyttum áherslum og þörfum
þjóðfélagsins og taka mið af og
nýta sér allar þær tækninýjungar
sem í boði eru hveiju sinni. Þann-
ig hefur flestum orðið ljóst á und-
anförnum árum að góð tungu-
málakunnátta er gulls ígildi. Við
lifum á tímum hraðans og tækni-
nýjunga, s.s. alnetið sannar, því
ber að huga að betra skipulagi á
tungumálakennslu og vera í takt
við þá tíma sem eru í vændum.
Því með meiri samskiptum þjóð-
anna er góð tungumálakunnátta
lykillinn að betra samstarfi.
Það er opinber stefna Evrópu-
sambandsins að leggja áherslu á
að börn læri a.m.k tvö tungumál
auk móðurmálsins og að kennslan
skuli hefjast í kringum 7-8 ára
aldurinn. Þetta eru engin ný sann-
indi en íslendingar ættu í Ijósi
þess hversu fámenn þjóð við erum,
að ganga á undan með góðu for-
dæmi. Viðurkenna þannig þörfina
fyrir tungumálakunnáttu í reynd
með því að hefja kennsluna fyrr,
fjölga kennslustundum, leggja
áherslu á fleiri tungumál og bjóða
upp á raunhæft val í sem flestum
skólum jafnframt því sem hægt
væri að hugsa sér kennslu í tungu-
málum með ólíkar þarfir í huga.
Höfundur cr fyrrverandi
formaður Fclags frönskukennara
á íslandi ogsér um
viðskiptafrönsku fyrir atvinnulífið
við Endurmenntunarstofnun HI.