Dagblaðið Vísir - DV - 07.03.1985, Blaðsíða 6

6
DV. FIMMTUDAGUR 7. MARS1985.
Neytendur Neytendur Neytendur Neytendur
Frystivörur á
að geyma í f rysti
Neytendur ættu aö gæta vel aö því
hvort sú vara sem leynist í frystum
verslana er merirt sem frystívara eða
ekki. Sérstaklega skiptir þetta máli í
sambandi við viðkvæmar matvörur
eins og til dæmis kjötfars og kjöthakk.
Geymsluþol matvöru er alls ekki það
sama hvort um er að ræða frystivöru
eða kælivöru. Frystivöru á að geyma í
frysti við —20°C og kælivöru á að
geyma við 0°C — 4°C og hvergi annars
staðar.
Af hverju er miðað
við —20°C
Ekki er sama hvert hitastigið er í
frystinum, vegna þess að það skiptir
máli varðandi geymsluþol og gæði
vörunnar.
Við geymslu í frysti eyðileggur fryst-
ingin ákveöinn hluta af próteinunum í
vörunni. Hversu mikil þessi eyðilegg-
ing er fer eftir hitastiginu í frystinum.
Þessi eyðilegging kallast eölissvipting.
Ef geymsluhitastig er fyrir ofan —
20°C, sérstaklega á bilinu —3°C til —
8°C eðlissviptist hátt hlutfall próteina.
Þetta hlutfall fer minnkandi eftir því
sem hitastigið lækkar. Þegar hitastigiö
er komið í og niður fyrir —20°C eru
þessar eðlissviptingar próteina mjög
litlar.
Tíminn sem varan er geymd í frysti
skiptir líka máli. Alltaf er um
einhverjar skemmdir á á próteinum í
matvörunni að ræða, þó svo að hita-
stigið sé mjög lágt. Það gefur því auga-
leið að eftir því sem varan er geymd
lengur í frystinum því meiri hætta er á
gæðarýmun.
Til aö gefa dæmi um eðlissviptingu
próteina í vöru ætia ég að vitna í til-
raun sem minnst er á í bók sem nefnist
Levenedsmiddelteknik, gefin út í Dan-
mörku 1977. Þar segir að í fiski sem
geymdur var við —2° í 3 mánuði
reyndust 24% próteinanna hafa
eðlissvipst. 1 fiski sem geymdur var
við —20°C í 3 mánuði reyndust aðeins
um2% próteinanna vera eðlissvipt.
Þessar skemmdir (eðlissvipting)
próteinanna hafa það í för með sér að
vatnsbindieiginleikar þeirra eyði-
leggjast.
Eðlissvipting próteina er það kallað
þegar bygging próteinanna eyðileggst.
Það er þessi eyðilegging, sem
skemmir hæfileika próteina til að
binda vatn.
Þetta þýðir að vara sem þídd er upp
tapar því meira vatni sem meira af
próteinum hefur eðlissvipst. Vatns-
tapið leiðir síðan til þess að matvaran
verður mjög þurr.
Vegna þess sem aö ofan greinir er
ekki nóg að matvara sé frosin hvort
heldur er um að ræða í frysti slátur-
hússins, flutningabílsins (þeirra sem
hafa frysti), kjötvinnslunnar,
verslunarinnar eða neytandans.
Frystirinn þarf að vera með hitastig
sem ekki er fyrir ofan —20°C.
- MATUR OG
HOLLUSTA-
Gunnar Kristinsson
matvæiafræðingur
skrifar
Umbúðir
Umbúöir utan um vöru sem geymd
er í frysti skipta einnig miklu máli
fyrirgæðivörunnar.
Grisjan sem notuö hefur veriö utan
um dilkaskrokkana í gegnum árin er
vægast sagt mjög lélegar umbúðir.
Hún heldur ekkert aftur af rakanum
sem tapast úr matvörunni við geymslu
í frystinum. Rakatapið leiöir til
rýmunar af völdum frostþurrkunar og
jafnvel getur komið fram frostbruni.
Einkenni frostbruna eru gráleitir mis-
leitir blettir, sem koma fram í alger-
lega þurrum vef.
Vegna hinna lélegu geymslu-
eiginleika grisjunnar ætti í raun að
banna að pakka kjöti inn í grisju, ekki
bara vegna þess að mikill raki tapast
heldur og vegna þess að grisjan
verndar ekkert gegn örverum, sem
geta skemmt vöruna.
Plastfilma eins og mjög algengt er
að sjá utan um matvörur í verslunum
er heldur ekki góð vöm. Það er vegna
þess að hún hleypir rakanum út úr
kjötinu eða fiskinum og veldur því líka
þornun.
Sem betur fer er mjög farið að
aukast að pakka matvöm inn í loft-
tæmdar umbúðir. Þessar umbúðir
gefa lengst geymsluþol og minnstu
gæðarýrnun.
Meðhöndlun frystivara
í verslunum
Eg tek þetta atriði sérstaklega fyrir
vegna þess aö meðhöndlunin er ansi
misjöfn.
Vömr sem geyma á í frysti eiga að
vera merktar sem slíkar og geymast
við —20°C. Því miður má sjá í mörgum
verslunum vörur sem merktar eru
sem frystivömr í kælum. En það sem
ve’—a er að það sjást einnig slíkar
vöror í kerrum úti á gólfi í verslunum.
Það virðist eins og ekki sé tekið
mark á þeim upplýsingum, sem gefnar
eru upp á vörumerkingum um
geymsluaðferð viðeigandi matvöru.
Ef varan er ekki geymd við þær
aðstæður, sem framleiðendur fara
fram á og merkja þar af leiðandi vöm
sína samkvæmt því, rýrnar geymslu-
þolið mikið og dagstimplun síðasta
söludags verðurþví ómarktæk.
Annað atriöi, sem því miður á sér
alltof oft staö, er að vara sem merkt er
kælivara og á því að geymast í kæli við
0°C til 4°C er flutt yfir í frysti eftir aö
síðasti söludagur er runninn út.
Líklega gera menn það í þeirri góöu
trú aö þannig sé hægt aö auka
geymsluþol vömnnar. Þetta er ekki
rétt og er algerlega óleyfilegt að flytja
kælivöru yfir í frysti hvort sem hún er
útrunnin eða ekki.
NYKOMIN LJOS I EFTIRTALDA BILA
FRAMLJÓS:
Fiat 127
Fiat 128
Fiat 131
Fiat 132
Fiat Argenta
Fiat Ritmo
Fiat Panda
FiatUNO
Ford Transit
Ford Fiesta
Ford Taunus
Ford Escort
VW Passat
Alfa Sud
Alfa Giulietta
Austin Mini
AFTURLJÓS
Fiat Uno
Fiat 127
Fiat 131
Fiat 132
Fiat Panda
Polski 125 P
Peugeot 504
Póstsendum. VWTransporter
OG GLER:
Autobianchi
Alfa Sud
VW Golf
VW Passat
M. Benz200
M. Benz 307 D
Cortina
STEINGRÍMUR BJÖRNSSON SF.
SUÐURLANDSBRAUT 12, RVÍK. SÍMAR 32210 - 38365.
Þáttur neytandans
Neytendiir geta stuölað aö því að
vara, sem merkt er frystivara, sé
geymd rétt í versluninni. Þeir geta það
með því að athuga hitastigið í
frystinum. I hverjum frysti eiga að
vera hitamælar, sem sýna hitastigið.
Sé það fyrir ofan —20°C eiga þeir að
benda verslunarstjóranum á það. I
öðm lagi geta neytendur, ef þeir sjá
vöm, sem geyma á í frysti, á einhverju
flakki um verslunina, bent verslunar-
fólki á vöruna og farið fram á aö hún sé
fjarlægð vegna þess að hún sé ekki
söluhæf lengur þar sem hún hefur þiðn-
aö.
Með sínu eigin eftirliti geta
neytendur sjálflr stuðlað að meiri
gæðum þeirrar vöru, sem þeir em að
kaupa. Jafnframt sýna þeir verslun-
inni að þeir hafi áhuga á þvi að
hlutimir séu í lagi. Á þann hátt geta
þeir veitt mikilvægt aðhald sem báðum
aöilum eríhag.
Vörur sem merktar eru sem frystivörur á hvergi að geyma annars staflar en i
frysti.
Farshleifur
með fyllingu
Kjötfars er hægt að matreiða á
marga vegu.
Krökkum þykir yfirleitt réttir úr
kjötfarsi mjög góðir. Slíkir réttir em
yfirleitt mjög fljótlagaðir og alls ekki í
dýrasta flokknum. Hér fylgir ein góð
kjötfarsuppskrift.
1/2 dl brauðrasp.
.1 l/2dlmjólk.
1/2 dl rjómi.
400gkjötfars.
legg.
11/2 tsk salt og pipar eftir smekk.
Blandiö saman raspinu, mjólk og
rjóma. Látið sjóða í ca 10 mínútur.
Látið þá farsiö og eggið útí.
Bragðbætið með salti og pipar.
Hrærið vel í og kryddið meira ef ykkur
finnst ástæða til og bætið fyllingu í
farsið. Látið það síðan í smurt eldfast
mót og bakið í um 50 mínútur í 175 C
heitum ofni.
I farsið má bæta ýmiss konar af-
göngum eða kaupa í fyllinguna sér.
Hér eru nokkrar uppástungur.
200 g nýir eða niðursoðnir sveppir.
75 g af smátt skomu beikoni
2 dl sellerí, skorið í mjóa bita
1 dl hökkuð, súrsuð agúrka, skorin í
smábita
lmatsk. smáttskorinngrænnpipar
lítil dós blandað grænmeti
2 sundurskorin hvítlauksrif, 2 matsk.
sinnep.
Þá má einnig láta sneiðar af beikoni
ofan á farshleifinn, áður en formið er
látiðíofninn.
Steikja laukmeðfarsinu.
hhei/A.Bj.