Dagblaðið Vísir - DV - 07.03.1985, Blaðsíða 10

10
DV. FIMMTUDAGUR 7. MARS1985.

;■;■■/
', .
;., '"■■
' r'i'
%., ' Y*1*';
wí,:
■'■'■// :??'■
’■■ ''■/■'Wdœ;//:"'■:■::■'■■ '■
■■ ■■ $£&$?''■„■*„ ■
wMBffiWíw'k/É
■*<>,/,},
mmm
Wtri
mMm
Wm$ ■ \ mm
WÉÉWfflMk
wm'/ý

' t/v S, J&//A •■
;/■: •: ■//:/:■ fmY:■//>>
' :■ ;..: . ■■ :t/ /
■/■/; w-wxx:y/Y:
/'/" nl '/'’■

Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Umsjón: Þórir Guðmundsson
Kafbátaeinvfgi undir
nordurheimskautsísnum ?
— Sívaxandi erjuryfirheimskautssvæöinu vegna aukins hemaðarmikilvægis þess
og möguleikans á aö vinna áþví olíu og málma afhafsbotni
segir mikla hættu á aö innan nokk-
urra ára muni Bandaríkjamenn
þurfa aö búa við að sovéskir kafbát-
ar geti skotið kjamaflaugum á
Bandaríkin upp úr djúpum Norður-
heimskautsins. Og þessar flaugar
eru ekki nema nokkrar mínútur á
leiöinni.
„Eldflaugar gætu lent á þröskuldi
Reagans án mikillar viöhafnar,”
segir Eliott um þessa hættu.
Pentagonið, bandaríska varnar-
málaráðuneytið, hefur undanfarín ár
verið að endurbyggja hergögn ýmiss
konar og kafbátaleitartækni til notk-
unar á norðurheimskautssvæðunum
og áhafnir kafbáta hafa veríö þjálf-
aðar þar, að sögn vestrænna sérfræö-
inga.
Bandarískir árásarkafbátar eru
betri en þeir sovésku en þeir eru líka
helmingi færri.
Minnkar spennu?
Ekki eru allir sammála um hvað
þetta aukna mikilvægi norðurheim-
skautssvæðisins fyrir kafbáta meö
kjamavopn þýði í raun og veru.
Breska stofnunin heldur því fram að
þaö minnki í raun spennima. Kjarna-
vopn í kafbátum undir ísnum muni
fyrirbyggja aö óvinurinn freistist til
að hefja stríð með því aö skjóta
kjamaflaugum af staö. Hann geti
verið þess fullviss að sá sem skotiö
er á geti hæft hann til baka án þess
aö hann hafi möguleika á að granda
kafbátum fómardýrsins.
Aðrir segja að þessu sé þveröfugt
farið. Heföbundnar kjarnaeldflaug-
ar em aö veröa sífellt nákvæmari
og geta sjálfar verið notaðar til aö
gera upphafleguárásina.
Eins og DV skýrði frá fyrir stuttu
em Bandaríkjamenn og Kanada-
menn að deila um hvort leggja eigi
milljarði dollara í að endurbæta
norðanvamarkerfi Norður-Ameríku.
Rifist er í Washington og Ottawa um
það hve mikla peninga skuli leggja í
ratsjárbúnað til að koma auga á sov-
éskar stýriflaugar sem kunni að
veröa sendar frá Síberíu yfir norður-
heimskautið. Þar við bætist að lík-
lega vrði að bæta varnir gegn slíkum
stýriflaugum til muna ætli Norður-
Ameríkumenn að koma á fót alls-
herjarvamarkerfi gegn sovéskum
eldflaugum. En geimvarnarkerfi
virka aöeins gegn hefðbundnum
eldflaugum en ekki stýrieldflaugum.
Þá þarf að staðsetja hundruð varn-
arflugvéla og eldflauga í Norður-
Kanada og Alaska.
Sovétmenn hafa veriö að byggja
norðanvarnir sínar til vamar sams
konar hættu frá Norður-Ameríku.
Samræmi aðgerðir
Það er því ljóst að norðurpóllinn er
að verða sífellt mikilvægari hernað-
arlega. I skýrslu hinnar íhaldssömu
bresku stofnunar er því lagt til að
lönd Atlantshafsbandalagsins sam-
ræmi aðgerðir sínar til vamar þess-
ari vá. Hún leggur einnig áherslu á
að aöildarríki NATO reyni að semja
innbyrðis um skiptingu landamæra
sinna, þrátt fyrir aukna samkeppni
um auölindir og erfiða skiptingu
landamæranna.
Norðurheimskautssvæðið, sem
lengi vel var talið ónýtanlegt svæði
fyrir athafnasemi manna, er nú aö
verða að hemaðarlega mikilvægu
kafbátalægi og að hugsanlegu stríös-
svæði.
Vestrænir vamarmálasérfræðing-
ar segja að vel sé hugsanlegt aö komi
tU stríðs muni kafbátar stórveldanna
heyja einvígi undir heimskautsísn-
um. Þeir segja einnig að líklegt sé að
málmar, oUa og gas finnist á svæð-
inu og þá verði svæðið enn mikilvæg-
ara. Olíuleiöslur til byggðra svæða í ■
Noröur-Ameríku eöa Sovétríkjunum
verði freistandi skotmörk.
Samkvæmt nýrri könnun sýna
rannsóknir aö 50 prósent olíubirgða
heimsins Uggja fyrir ofan heim-
skautsbaug. Könnunina gerði Stofn-
unin til rannsókna á bardögum, sem
er íhaldssöm vísindastofnun í Lon-
don.
Ný tækni
Ný tækni er það sem aUt byggist á,
segir könnunin. Það er þessi nýja
tækni sem mun valda umbreytingum
á norðurpólssvæðinu. Nýjar aðferðir
við að vúina máUna af hafsbotni eru
að gera málma á pólssvæðinu nýtan-
lega.
Þaö hefur auðvitað í för með sér
baráttu þjóöa þeirra landa sem
Uggja að heimskautasvæðinu fyrir
réttindum til námavinnslu þar.
Landamæralinur eru aUar mjög óná-
kvæmar á þessu svæði. En löndin
sem um ræðir eru Bandaríkin, Kan-
ada, Noregur, ísland og Grænland.
Pólísinn æ mikilvægari
Hernaðarlega séð er sjórinn undir
póUsnum að verða æ mikUvægari.
Kafbátar vopnaðir kjamaflaugum
gætu skotið flaugum upp um op á ísn-
um.
Kjarnorkubúnir kafbátar geta ver-
iö í kaf i undir isnum svo vikum skipt-
ir. Einnig er auðveldara nú á dögum
að finna kafbáta sem þar eru. Það
gerir búnaður sem hefur verið hann-
aður á undanförnum árum. Sérfræð-
ingar segja að vísu að búnaður þessi
hafi verið gerður til leitar á opnum
úthöfum og erfitt geti verið aö nota
hann undir ísnum. Mikið af þessum
búnaði virkar þannig að hljóðnemar
leita uppi hljóðmerki frá óvinakaf-
bátum. En þegar risastórir isjakar
nuddast saman skapar það hljóð sem
truflar mjög hljóðnemana.
Sjórinn undir heimskautaísnum er
sérstaklega aölaðandi fyrir sovéska
kafbáta því bandarísk kafbáta-
leitartækni er fullkomnari og sovésk-
ir kafbátar eru hávaöameiri. Því
hafa Sovétmenn meira aö vinna að
geta skýlt sér undir heimskautaísn-
um.
Af þessum ástæðum eru Sovét-
menn um þessar mundir að færa kaf-
báta sína smám saman frá Atlants-
hafinu og Kyrrahafinu á heim-
skautasvæðið segir í könnuninni. Það
eykur enn á mikilvægi flotastöðvar-
innará Kolaskaga.
Fellibylur
Moskvumenn eru nú að senda nýj-
asta kafbátinn sinn út á haf. Það er
Í ágúst komst bandariskur kjarnorkuknúinn kafbátur upp i gegnum norfiurpólsísinn. Nú óttast stórveldin
bæfii afl hitt kunni að nota þessa aðferfl til afl skjóta kjarnaeldflaugum ó sig.
stærsti kafbátur í heimi, hinn kjarn-
orkuknúni Fellibylur, 200 metra
langur, sem Sovétmenn hafa hannaö
til athafna undir ísnum, að sögn
embættismanna í bandaríska vam-
a rmála ráðuney tinu.
Fellibylurinn hefur eins konar
málmugga sem sérfræðingar telja
að sé til þess að brjóta op í heim-
skautaísinn til að geta skotiö upp
flaugum. Vamarmálasérfræðingar
telja að Sovétmenn muni hafa byggt
átta Fellibylji árið 1980 og hver
þeirra muni geta borið 20 eldflaugar,
með níu kjamaoddum hver. Það ger-
ir samtals 1.440 kjarnaodda. Hver
bátur mun geta siglt 8.000 kílómetra
án þess að koma í höfn.
A þröskuldi Reagans
Talsmaður bresku bardagastofn-
unarinnar, Robert Eliott herforingi,