Dagblaðið - 23.06.1980, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 23. JÚNÍ 1980.
Hermál og afstaðan til kjarnorkuvopna I Evrópu er eitt þeirra mála sem hafa valdið norskum þingmönnum ágreiningi.
afstaða manna til flokkanna hinsveg-
ar breytzt. Nú sé vel mögulegt að
komast í þingsæti án þess að fara
hina seinförnu leið gegnum flokks-
kerfið. Af þessu leiði að einstakir
þingmenn geti haft aðra afstöðu í
einstökum málum en flokks-
foringjarnir.
Þarna segist Guttorm Hnsen vera
að tala um ástandið eins og það var i
Verkamannaflokknum og Hægri
flokknum. Eins og áður sagði gegndi
áður nokkuð öðru máli um Vinstri
flokkinn. Þingmenn þess flokks áttu'
það gjarnan til að brjótast öðru
hverju úr viðjum flokksins.
Guttorm Hansen segist telja
vaxandi sjálfstæðistilhneigingu þing-
mannanna valda nokkrum vanda að
ýmsu leyti. í Noregi er minnihluta-
ríkisstjórn. Hún verði að semja um
hvert mál fyrir sig og það geti orðið
nokkuð erfitt þegar ekki er hægt að
reiða sig á fullan stuðning eigin
flokksmanna. Enn verra væri ef
ríkisstjórn styddist við lítinn meiri-
hluta. Afleiðingamar af vaxandi
sjálfstæðistilhneigingu þingmanna
verði til þess að erfitt sé að reka
ákveðna heildarstefnu sem allur
flokkurinn geti sameinast um.
Verkamannaflokkurinn átti við
nokkurn vanda að striða við síðustu
þingkosningar árið 1977. Nokkur
hópur ungs fólks var andvigur utan-
ríkisstefnu flokksins. Litu sumir á
þetta fólk sem það væri í stjórnar-
andstöðu.
Nokkrir úr þessum hópi — AUF
Ekki hefur annað komið opinberlega
fram, en að þerir stæðu með öðrum
þingmönnum Verkamannaflokksins.
Guttorm Hansen stórþingsforseti
tekur undir þetta í viðtalinu og segir
að það sé alls ekki þannig, að UAUF
hópurinn bregðist öðrum flokks-
mönnum Verkamannaflokksins
varðandi andstöðu við stefnu leið-
toga hans. Hópar flokksmanna, sem
séu andvígir kjarnorkuvopnum i
Evrópu og einnig fólk sem vilji
breytta stefnu í mengunarvörnum og
nýtingu hráefna, sé ekki siður tregt i
taumi.
Stórþingsforsetinn telur litlar
likur áöðruensjálfsueðistilhneigingar
þingmannanna muni halda áfram og
valdi stjórnmálaflokkanna hraka.
Gunn Vigdis Olsen-Hagen þingmaður er einn þeirra þingmanna Verkamanna-
flokksins norska sem tilhevrir AUF-hópnum sem margir töldu að mundi valda
flokksforingjunum vanda með sérstöðu sinni. Svo virðist þó ekki hafa orðið.
Lágkúra
Eðlilega hefur það vakið mikla
athygli i Reykjavík að borgar-
stjórnarflokkur sjálfstæðismanna
hefur breytt verkaskiptingu sin á
milli og nýr formaður, Davið Odds-
son, tekið við forystu. Yngsti
maðurinn í hópnum var valinn til
forystunnar og það eitt sýnir, að
Sjálfstæðisflokkurinn er óhræddur
við að fela ungum mönnum mikinn
trúnað.
Það segir líka sína sögu, hvernig
ýmis dagblöð hafa tekið þessari á-
kvörðun. Hún hefur orðið tilefni lág-
kúruskrifa af svipaðri gerð og helzt
einkenndi islenzk stjórnmálaskrif á
fyrstu áratugum þessarar aldar.
Þjóðviljinn reið á vaðið nokkrum
dögum eftir að borgarstjórnar-
flokkur sjálfstæðismnna tók á-
kvörðun sína. Þar er hinum nýja for-
manni fundið það helzt til foráttu að
hann sé „brandarasmiður” og hon-
um gefið viðurnefnið „joker”, sem
Þjóðviljinn hefur siðan klifað á.
Ljóst er. að Þjóðviljamönnum
svíður orðheppn Davíðs Oddssonar,
enda hefur hann veitt vinstri
flokkununt mörg högg í borg-
arstjórninm og brugðið þar upp
mörgum óg'eymanlegum myndum af
bjástri vinstri flokkanna við stjórn
borgarinnar. Það eiga borgarbúar
einnig eftir að upplifa næstu tvö
árin, og það hræðast þeir Þjóðvilja-
menn.
Næst tók Dagblaðið við. I
forystugrein þ. 9. júní sl. réðst það á
Davíð Oddsson og byggði á þeim
grundvallarmisskilningi að Davið
væri borgarstarfsmaður, þar sem
hann starfar sem forstjóri Sjúkra-
samlags Reykjavíkur. Sú stofnun er
einn þáttur í almannatrygginga-
kerfinu og forstjóri Sjúkrasamlagsins
er því rikisstarfsmaöur. Tengsl borg-
arstjórnar við Sjúkrasamlagið felst i
því að borgarsjóður greiðir ákveðið
framlag til sjúkratrygginga í gegnum
Sjúkrasamlagið og kýs hluta af stjórn
stofnunarinnar. Borgin hefur
sambærileg tengsl við fjölda
stofnana, sem hafa fjölmennt starfs-
lið, er engum dettur i hug að telja til
borgarstarfsmanna. Þessi árás Dag-
blaðsins á Davíð Oddsson var því
fljótfærnisleg og ódrengileg. Sjálf-
stæðismenn hafa ávallt lagt á það
áherzlu og gera enn, að borgar-
fulltrúar séu ekki jafnframl borgar-
starfsmenn og telja óeðlilegt að i
stjórn ýmissa borgarstofnana séu
Kjallarinn
Birgir íslerfur
Gunnarsson
kosnir starfsmenn stofnananna. Það
sjónarmið hafa vinstri flokkarnir
ekki virt og eru mörg dæmi um það,
að þeir kjósa í stjórnir starfsmenn,
sem eru þá komnir i þá aðstöðu að
eiga að hafa eftirlit með sjálfum sér.
Siðastur kom svo Timinn, en hann
birti forystugrein |>. 10. júní sl. undir
fyrirsögnirni „Matthildur fær ærið
verkefni Þar cr reynt að gera lítið
úr Davið c>ddssyni fyrir það að hann
stjórnaði fvrir nokkrum árum, ásamt
skólabræðrum sínum, einum
vinsælasta þætti, sem Rikisútvarpið
hefur flutt. Allur er þessi leiðari Þór-
arins Þórarinssonar ritaður í stíl læri-
föður hans Jónasar frá Hriflu, en slík
stilbrögð fyrri áratuga eiga lítið
erindi í stjórnmálabaráttuna í dag.
Sjálfstæðistnenn i borgarstjórn
hafa nú á miðju kjörtímabili tekið
ákvörðun um það að fylkja liði til
nýrrar orrustu. Hinn nýi formaður
borgarstjórnarflokksins má vel una
móttökum andstæðinganna. Óttinn
skín úr skrifum þeirra, enda ekki að
ástæðulausu. Þeir hafa ekki náð
neinum tökum á stjórn borgarinnar
og óttast nýja og djarfhuga sókn
sjálfstæðismanna undir forystu
Davíðs Oddssonar.
Birgir Ísl. Gunnarsson
alþingismaöur.
„Sjálfstæöisflokkurinn er óhræddur viö
að fela ungum mönnum mikinn trúnað.”
Kjallarinn
Hrafn Sæmundsson
lagblöðin gjarnan frá þvi i eindálka
rétt. Ef slysið er sæmilegt fréttaefni,
lílarnir i klessu og ef Ijósmyndara
tekst að ná mynd af atburöinum, fer
fréttin upp í tví- eða þridálk.
Venjuleg bílslys eru sem sagt ekki
mikið fréttaefni. Mörg bílslys eru þó
upphaf mikillar sögu. Við augnabliks
gáleysi hefst oft á tiðum löng og
mikil harmsaga. Fyrsti kafli þessarar
harmsögu er baráttan við dauðann.
Einstaklingurinn og hjúkrunarfólkið
heyja þessa baráttu upp á lif og
dauða i eiginlegustu merkingu. j
þessari baráttu hafa ýmsir betur.
Maðurinn nieð Ijáinn og skurð-
læknir standa hv.-- -ín’>>n meginvið
borðið og ganga tit skiptis með sigur
af hólmi.
í því tilfelli að lífið sigri endar
fyrsti þáttur þessa drama. í mörgum
tilvikum hefst þá annar þáttur og sá
þáttur sögunnar er sýnu erfiðari. Nú
hefst baráttan við fötlun á ýmsum
stigum.
Hetjusagan hefst
Nú fara málin að skýrast. Dauðan-
um hefur verið bægt frá og fötlunin
kemur i ljós. Smám saman byrja
hinir slösuðu að gera sér grein fyrir
ástandinu. Mikil eða lítil fötlun eftir
aðstæðum kemur í Ijós og miklar
þjáningar fylgja oft i kjölfarið. Langt
endurhæfingartímabil hefst. Við
þessi kaflaskipti hefst hetjusagan sem
einstaklingarnir vcrða að heyja. Það
er oft þá, þegar mest þörf er á félags-
legum tengslum, að einangrunin
byrjar. Vinir og kunningjar sem voru
iðnir við að koma á spítalann meðan
hinir slösuðu héngu milli heims og
helju koma nú æ sjaldnar. Að
lokum eru það nánustu ættingjar sem
líta inn og þeirra ferðir verða einnig
strjálari. Á þessu stigi gera flestir sér
Ijóst að þeir verða að heyja barátt-
una einir að verulegu leyti. Og það
eru ekki allir i stakk búnir til aö geta
það.
Þannig eru oft fyrstu kaflarnir
skráðir í sögu hinna fötluðu.
Ófyllt
tómarúm
Einangrun aldraðs fólks ber að
með öðrum hætti. I flestum tilvikum
á einangrun aldraðra sér langan
aðdraganda sem byrjar þegar síga
tekur á seinni hlutann í lífshlaupinu.
Meðan fólk er á vinnumarkaði eru
oftast einhver tengsl manna á meðal.
Þegar ævistarfinu lýkur myndast oft
tómarúm sem erfitt er að fylla. Þarna
gerist það sama og hjá hinum
fötluðu að þegar mest þörf er á
félagslegu samneyti þá hverfur það
meira og minna.
Eitt af því sem gerist i mörgum til-
vikum þegar aldrað fólk fer út af
vinnumarkaði er það að fjárhagurinn
versnar. Ellilífeyrir meginhluta fólks
er það lítill að hann nægir varla fyrir
brýnustu lífsnauðsynjum. Þegar
aldrað fólk þyrfti helst að hafa
einhver fjárráð er hinum efnahags-
lega grundvelli kippt undan því.
Hluti af námi
Til þess að mæta hinni félagslegu
röskun sem verður í lifi manna þegai
lifeyrisaldurinn hefst þarf bæði að
koma til sæmileg fjárráð og svo
skipulagning annarra. Fyrir þá sem
hafa verið dæmdir úr leik á vinnu-
markaði er það ekki auðvelt að fitja
upp á nýjum verkefnum. Þess vegna
verður samfélagið að koma til móts
við lífeyrisþega á tvennan hátt.
Annars vegar verður að tryggja
nægan lífeyri og hins vegar vetjjur að
skipuleggja starfsemi til að hai^„ lif-
eyrisþegum i félagslegum tengslum.
Ég hef stungið upp á því að þessi
vandi verði leystur að einhverju leyti
með því að setja málefni jiessara
minnihlutahópa inn á námsskrá
framhaldsskólanna. Hugmynd mín
er sú að félagsleg aðstoð við aldraða
og fatlaða verði metin inn í námsefni
og slík starfsemi verði hluti af námi
nemenda í framhaldsskólum.
Allir myndu græða
Auðvitað væri þetta ófram-
kvæmanlegt nema til kæmi einnig
skipulögð starfsemi utan skólanna
sem ynni með nemendum þeirra að
verkefninu. Samtök fatlaðra eru
þegar fyrir hendi en aldraðir hafa
engin samtök og ótrúlega fáir hugsa
um þann hóp á hinu félagslega sviði
Irekaren öðrum.
Ef þessi hugmynd eða eitlhvað i
ætt við hana yrði framkvæmd held
ég að allir myndu græða á þvi. Unga
fólkið í skólunum myndi þroskast á
því að glíma við þetta verkefni og
skjólstæðingar þess fengju aukna
lifsfyllingu.
Og eitt er ennþá í þessu máli sem
snýr að framtíðinni. Flest allir sem
síðar meir koma til með að stjórna
þjóðfélaginu, ráðherrarnir, þing-
mennirnir, embættismennirnir og
allir hinir, munu koma að stærstum
hluta gegnum framhaldsskólana. Ef
sú hugmynd sem hér er drepið á yrði
framkvæmd þá hefðu allir þessir
aðilar orðið að þreifa sjálfir með
eigin höndum á þessum þætti mann-
lifsins.
Stundum finnst manni að það sé
vafamál að allir þeir sem fjalla um
málefni þessara minnihlutahópa
hafi mikla persónulega reynslu eða
þekkingu á þessu sviði. Alla vega
benda ekki sumar athafnir þeirra til
þess.
Hrafn Sæmundsson
prenlari.
„Félagsleg aöstoð viö aldraða og fatlaða
verði tekin á námsskrá framhaldsskól-
anna.