Morgunblaðið - 09.05.2003, Blaðsíða 37

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. MAÍ 2003 37
HRÆÐSLUÁRÓÐUR sjálfstæðismanna ríður ekki við einteyming í
þessari kosningabaráttu. Í sjónvarpsauglýsingu flokksins er gefið í
skyn að aðild að Evrópusambandinu hafi í för með sér að fiskimið Ís-
lands fyllist af spænskum og portúgölskum togurum. Nú
veit ég ekki hvort um fáfræði er að ræða eða hreinlega
vísvitandi blekkingar, en annað hvort er það, og ég veit
satt að segja ekki hvort er verra.
Samfylkingin vill að Ísland taki fullan þátt í Evrópu-
sambandinu, ef um semst í aðildarviðræðum, og að und-
angenginni þjóðaratkvæðagreiðslu. Meðal ófrávíkj-
anlegra samningsmarkmiða er – og það vita
sjálfstæðismenn mæta vel – að auðlind hafsins verði
áfram í höndum Íslendinga og að við Íslendingar stjórnum sjálfir veið-
um í lögsögu landsins. Til að ná fram þessu markmiði væri til að
mynda hugsanlegt að skilgreina lögsögu Íslands sem sérstakt stjórn-
sýslusvæði innan sjávarútvegsstefnu ESB, eins og utanríkisráðherra
hefur lagt til, sem yrði allfarið undir stjórn íslenskra stjórnvalda. Al-
veg eins og nú er.
Öll ríki sem gengið hafa til liðs við Evrópusambandið hafa fengið
varanlegar undanþágur frá eða aðlaganir að reglum sambandsins, á
einhverju því sviði sem snertir grundvallarhagsmuni þeirra. Sjávar-
útvegur snertir sjálft lífsviðurværi Íslendinga en er jaðarmálaflokkur í
ríkjum Evrópusambandsins og aðstæður eru gjörólíkar á Íslandi og í
Evrópusambandinu. Til að mynda nemur lögsaga Íslands hvergi við
lögsögu ESB og helstu fiskistofnar við Ísland eru staðbundnir og því
ekki sameiginlegir með ríkjum ESB. Því eru töluverðar líkur á að unnt
verði að ná fram ofangreindu markmiði í aðildarsamningi, en úr því
fæst hins vegar ekki skorið fyrr en í aðildarviðræðum.
Hræðsluáróður sjálfstæðismanna fellur því um sjálfan sig og er ekki
til þess fallinn að skýra málið fyrir kjósendum, sem þó er hlutverk
stjórnmálaflokka í aðdraganda kosninga.
Hræðsluáróður sjálfstæðismanna
Eftir Eirík Bergmann Einarsson
Höfundur er stjórnmálafræðingur og
frambjóðandi Samfylkingarinnar.
ÞAÐ hefur verið áberandi í kosningabaráttunni að Samfylkingin hefur
lítið rætt um málefni en eytt púðrinu í dylgjur og gróusögur, aðallega um
Davíð Oddsson. Og svo hafa þeir hamrað á því að Davíð sé búinn að vera
allt of lengi forsætisráðherra og þess vegna þurfi nú að
skipta um skipstjóra á þjóðarskútunni.
Nú hefur Davíð vissulega verið lengi í forystuhlutverki,
fyrst sem farsæll borgarstjóri í 9 ár og síðan sem enn far-
sælli forsætisráðherra í 12 ár, eða 21 ár alls. En er það
ástæða til að skipta um forystu? Á það þá ekki jafnt við um
ýmis önnur trúnaðarstörf í þessu þjóðfélagi?
Tökum dæmi: Viðar Karlsson er að láta af störfum sem
skipstjóri á loðnuskipinu Víkingi eftir rúmlega 40 ára far-
sælan skipstjórnarferil. Öll þessi ár hefur Viðar verið í hópi aflasælustu
skipstjóra landsins, öll þessi ár hefur hann farið einstaklega vel með skip,
veiðarfæri og mannskap, öll þessi ár hefur hann sloppið við meiri háttar
áföll. Hann hefur með öðrum orðum verið afburðamaður í starfi.
Samkvæmt kenningu Samfylkingarinnar hefði Viðar átt að vera hættur
störfum fyrir 20 árum. Skyldi nú útgerðarmönnum hans, Valdimar heitn-
um Indriðasyni eða Haraldi Sturlaugssyni og þeim bræðrum, einhvern
tíma hafa dottið í hug að láta Viðar hætta vegna langs starfsaldurs? Auð-
vitað ekki. Auðvitað vildu þessir ágætu útgerðarmenn njóta starfskrafta
þessa farsæla skipstjóra meðan hann var í fullu fjöri og fiskaði manna
mest.
Gilda önnur lögmál um skipstjórn á þjóðarskútunni en aðra skipstjórn?
Eigum við ekki að njóta starfskrafta afbragðsskipstjóra meðan hann er í
fullu fjöri og stýrir skútunni af farsæld? Davíð Oddsson hefur stýrt þjóð-
arskútunni einstaklega farsællega síðustu 12 ár. Við skulum fela honum
áframhaldandi skipstjórn.
Davíð og Viðar
Eftir Guðjón Guðmundsson
Höfundur er alþingismaður.
Í HITA leiksins fyrir hverjar kosningar skjóta
alltaf upp kollinum í fjölmiðlum einstaka furðu-
fuglar. Í Morgunblaðinu 23. mars birtist ofurlítil
grein eftir einhvern Einar S. Hálf-
dánarson sem titlar sig sem hæsta-
réttarlögmann og löggiltan endur-
skoðanda. Helsti boðskapur
lögmannsins og endurskoðandans var
að nú væri fréttastofa Ríkisútvarps-
ins orðin að málpípu vinstri aflanna í
landinu og jafnvel komin á mála hjá
kölska sjálfum sem nú birtist helst í
líki Frakka og þýskra jafnaðarmanna. Og hver var
svo sök fréttamanna? Jú, þeir höfðu skýrt frá nýút-
kominni bók Hörpu Njálsdóttur félagsfræðings um
fátækt á Íslandi í upphafi nýrrar aldar og helstu
niðurstöðum hennar! Samsæri myrkraaflanna með
Hörpu og fréttamönnum náði svo hámarki í því að
birta þessar rannsóknir rétt fyrir kosningar, í því
skyni væntanlega að formyrkva hug kjósenda í
landinu og lauma því inn í hugskot þeirra að það
væri til fátækt á Íslandi. Slíkar hugmyndir myndu
síðan hafa þær afleiðingar að þeir féllust í faðma
við myrkraöflin.
Ég held ég geti hins vegar fullvissað lögmanninn,
og trúbræður hans, um það að þegar Harpa Njáls-
dóttir hóf sínar merku rannsóknir fyrir nokkrum
árum á félagslegum veruleika á Íslandi samtímans,
hafi hún ekki tekið mið af því að koma höggi á sér-
trúarsöfnuði hægrimanna í íslenskum stjórnmálum.
Ég efast um að lögmenn eða endurskoðendur á Ís-
landi, ég tala nú ekki um ef þeir birtast í sama
manni, hafi lent í fátæktargildru eða átt mikið við
fátækt að stríða. Ég geri hins vegar þá sanngjörnu
kröfu til manna sem skreyta sig með slíkum titlum
að þeir kunni að lesa. Í krafti þess bendi ég lög-
manninum á að lesa bók Hörpu Njálsdóttur, sem
hægt er að fá m.a. hjá Borgarfræðasetri Reykjavík-
ur og víðar, áður en hann stingur næst niður penna
um þessi mál. Reyndar hélt ég að slík grundvall-
aratriði við umfjöllun mála hefðu verið kennd við
lagadeild Háskóla Íslands.
Fátækt á Íslandi í upphafi nýrrar aldar
Eftir Kristján E. Guðmundsson
Höfundur er félagsfræðingur
og framhaldsskólakennari.
ÉG get ekki lengur orða bundist. Ég held að það hafi ekki nokkur at-
vinnugrein eða einstaklingar orðið fyrir annarri eins rógs- og niðurlæging-
arherferð og útgerðarmenn og sjómenn hafa mátt þola af hálfu stjórn-
arandstöðuflokkanna í þessari kosningabaráttu.
Því er beinlínis haldið fram að allir útgerðarmenn arð-
ræni og beinlínis steli af þjóðinni og þeir sem fá úthlutað
kvóta séu í því að leigja hann frá sér, séu síðan úti á Spáni
að leika sér.
Það er alveg ótrúlegt að stjórnmálamenn sem vilja láta
taka sig alvarlega skuli leyfa sér að fara með slíkt bull.
Ég veit ekki betur en að þessi þjóð lifi meira og minna á
sjávarútvegi. Vitið þið til dæmis hvað eru mörg störf í þessu
landi sem tengjast beint og óbeint sjávarútvegi og hafa beinlínis orðið til
vegna þess að menn og fyrirtæki í sjávarútvegi hafa verið opin og tilbúin
að taka þátt í að þróa og fjárfesta í nýjungum og tækjabúnaði af ýmsum
stærðum og gerðum?
Í dag eru hér á landi öflug og góð fyrirtæki með mikla þekkingu og
reynslu sem beinlínis hafa orðið til vegna framsýni þeirra manna og
kvenna sem starfa við sjávarútveginn.
Ég vil bara hvetja þá stjórnmálamenn sem hafa það á stefnuskrá sinni að
gjörbylta stefnunni í sjávarútvegsmálum að kynna sér rekstur og framtíð-
arsýn þeirra aðila sem starfandi eru í greininni í dag og ekki síður afleið-
ingarnar sem slík bylting mun hafa, en koma ekki fram á völlinn með
sleggjudóma og dylgjur.
Ég man ekki betur en að í hinum frægu Borgarnesræðum Ingibjargar
Sólrúnar hafi hún talað fjálglega um afskipti stjórnmálamanna af fyr-
irtækjum. Hvað það væri slæmt og erfitt fyrir fyrirtækin þegar stjórn-
málamenn væru að ræða um þau, hvað þá annað.
Hafi einhver fótur verið fyrir því sem hún ýjaði að þar, þá fullyrði ég að
þau afskipti hafi verið hjóm eitt miðað við þau afskipti og árásir sem hún
og hennar flokkur standa fyrir á hendur sjávarútveginum þessa dagana.
Sjávarútvegsfyrirtæki eins og önnur fyrirtæki þurfa á sem mestum stöð-
ugleika að halda
Útgerðirnar þurfa umfram flest önnur fyrirtæki að glíma við duttlunga
náttúrunnar og er það ærið verkefni, svo ekki bætist við einhver haugur af
misvitrum stjórnmálamönnum.
Þeir gusa mest sem grynnst vaða
Eftir Ásgeir Valdimarsson
Höfundur er útgerðarmaður og sjómaður í Grundarfirði.
NÝLEGA sá ég mynd í sjón-
varpinu af íslenskum körlum, sem
höfðu starfað sem forsætisráð-
herra, þáverandi og
núverandi, í sam-
tals 99 ár. Myndin
minnti mig á Berl-
ínarmúrinn, tákn
aðskilnaðar.
Hundrað ára gam-
all veggur af körl-
um, hvar voru konurnar, hver var
og er réttur þeirra. Réttur þeirra
er og hefur lengi verið brotinn.
Það tók herrana ellefu ár að gera
sér það ljóst að helmingur þjóð-
arinnar fékk ekki að kjósa, þar til
1915, en hlutverk kvenna er ekki
einvörðungu að kjósa karla á þing,
þær eiga líka rétt til að stjórna.
Karlarnir hópa sig saman og ryðja
konu úr embætti eða sópa þeim út
af lista sínum og setja þar í þeirra
stað þrjá fallega drengi. Sumar
konur kjósa ennþá af gamalli
venju einfaldlega karlmenn af því
að þeir eru karlar. Dekrið við
karlana mætti nú bíða í bili því
margar hendur hafa tekið saman
og við munum standa bakvið þá
frábæru og gáfuðu konu sem Ingi-
björg Sólrún er, í sæti forsætis-
ráðherra þann 10. maí næstkom-
andi. Þar á hún heima.
Karlamúrinn
Eftir Aðalheiði Guðmundsdóttur
Höfundur er félagi í
Femínistafélagi Íslands.
HAFIN eru mikil hervirki á há-
lendinu norðan Vatnajökuls, fram-
kvæmdir sem eiga eftir að leiða af
sér gífurleg óaft-
urkræf náttúruspjöll
á viðkvæmu landi,
landi sem bauð upp
á sjálfbæra nýting-
arkosti en skamm-
sýni stjórnmála-
manna kom í veg
fyrir að þeir væru skoðaðir af al-
vöru. Baráttan um hálendi Íslands
hefur staðið allt þetta kjörtímabil
og hún hefur verið hörð. Í henni
hefur einn flokkur barist af hörku
fyrir sjónarmiðum náttúruverndar
og staðið vaktina í hverju málinu á
fætur öðru. Þetta er Vinstrihreyf-
ingin – grænt framboð.
Það voru þingmenn VG, sem
gagnrýndu stjórnvöld fyrir flaustrið
og óðagotið þegar Kárahnjúkavirkj-
un var upphugsuð, hönnuð, ákveðin
og afgreidd á einu og sama kjör-
tímabilinu. Það voru þingmenn
vinstri-grænna, sem hvöttu til sam-
anburðar ólíkra nýtingarkosta og
vöruðu við því að með Kára-
hnjúkavirkjun væri komið í veg fyr-
ir stofnun þjóðgarðs á heims-
mælikvarða norðan Vatnajökuls.
Það voru þingmenn vinstri-grænna,
sem gengu fram fyrir skjöldu og
settu í tvígang fram kröfu um að
þjóðin fengi að greiða atkvæði um
þessi mál, í fyrra skiptið samhliða
sveitarstjórnarkosningum 2002 og
hið síðara samhliða komandi kosn-
ingum til Alþingis. En sjónarmið
vinstri-grænna náðu ekki fram að
ganga, Kárahnjúkavirkjun og orku-
sala til álbræðslu á Reyðarfirði
voru keyrðar í gegnum þingið með
offorsi stjórnarflokkanna og dygg-
um stuðningi fimmtán þingmanna
Samfylkingarinnar. Vinstrihreyf-
ingin – grænt framboð var eini
stjórnmálaflokkurinn sem bauð upp
á umræðu um annars konar nýt-
ingu náttúruauðlindanna norðan
Vatnajökuls.
Aukinn þungaiðnaður
á næsta leiti
Í yfirstandandi kosningabaráttu
hefur ekki farið mikið fyrir um-
ræðu um náttúruvernd, þrátt fyrir
tilraunir vinstri-grænna til að fá
þau mál á dagskrá. Stóriðjuflokk-
arnir þrír hafa skiljanlega ekki
mikinn áhuga á að ræða stefnu sína
í þessum málum, þar sem það telst
varla vænlegt til atkvæðaöflunar að
segja frá þeim stóriðjuáformum
sem eru á döfinni og um leið óhjá-
kvæmilegum orkunýtingar-
áformum. Þess má vænta að á nýju
kjörtímabili þurfi þingmenn að taka
afstöðu til stækkunar álbræðsl-
unnar í Straumsvík í 460 þúsund
tonn, enn frekari stækkunar Norð-
uráls á Grundartanga, raf-
skautaverksmiðju á Grundartanga,
stálbræðslu í Helguvík og súráls-
verksmiðju í nágrenni Húsavíkur.
Þetta eru þær framkvæmdir sem
fólk hefur heyrt nefndar í fjöl-
miðlum og miðað við ístöðuleysi
Framsóknarflokks, Sjálfstæðis-
flokks og Samfylkingar á síðasta
kjörtímabili má gera ráð fyrir að
þessar hugmyndir fljúgi í gegn fái
þessir flokkar einhverju um það
ráðið. En er það vilji þeirra sem nú
ganga að kjörborðinu að atvinnu-
uppbygging næstu ára verði á þess-
um nótum þungaiðnaðar?
Aukningin kallar á
gríðarlegar fórnir
Nauðsynlegt er að kjósendur
geri sér grein fyrir því að uppi eru
áform um stórvirkjanir í þágu
þeirrar stóriðju sem nú bankar á
dyrnar. Þessi áform fela í sér enn
frekari óafturkræf spjöll á við-
kvæmri náttúru hálendisins. Má
þar nefna áform um Skaftárveitu,
sem breyta myndi Langasjó í au-
rugt uppistöðulón með tilheyrandi
áhrifum þess að veita Skaftá vestur
í Tungná. Á borðum eru einnig
áætlanir um virkjun Jökulsár á
Fjöllum í tveimur þrepum, gegnum
Jökuldal og yfir í Lagarfljót. Rætt
er um virkjanir í Skjálfandafljóti,
bæði upp undir Vonarskarði og við
Íshólsvatn. Þá eru Jökulvötnin í
Skagafirði enn undir. Háhitinn
sunnan undir Vonarskarði og jafn-
vel í Vonarskarði sjálfu. Torfajök-
ulssvæðið og jafnvel Hrafntinnu-
sker. Hvað ætli sé langt í að
Friðlandi að Fjallabaki verði fórnað
á þessu sístækkandi altari stóriðj-
unnar?
Vinstrihreyfingin – grænt fram-
boð hefur í allri sinni baráttu fyrir
vitrænni stefnu í orkumálum lagt
áherslu á rammaáætlun um nýtingu
virkjanakosta. Nú háttar svo til að
fyrsti áfangi hennar er hársbreidd
frá því að líta dagsins ljós. Ef vilji
hefði verið fyrir hendi hjá Valgerði
Sverrisdóttur hefði hún getað op-
inberað hann áður en allir hnútar
voru hnýttir varðandi Kára-
hnjúkavirkjun, en slíkt hefði ekki
þjónað hagsmunum þessarar rík-
isstjórnar. Þess í stað var öllu
skutlað gegnum þingið með hraði
og fyrir skemmstu var ætl-
unarverkið kórónað með því að um-
hverfisráðherra Siv Friðleifsdóttir
auglýsti skerðingu friðlandsins í
Kringilsárrana án þess að nokkur
fjölmiðill tæki málið upp. Hags-
munir náttúruverndar hafa verið
fyrir borð bornir af þessari rík-
isstjórn og þeir verða það áfram
haldi hún velli í komandi kosn-
ingum.
Fífldirfska Framsóknar
Nýverið birtist viðtal við Siv
Friðleifsdóttur umhverfisráðherra í
breska blaðinu Guardian, þar sem
ráðherrann fullyrðir að hér á landi
séum við aflögufær um orku, þar af
leiðandi komi það til greina að
flytja út orku um sæstreng til Evr-
ópu. Og samflokksmaður umhverf-
isráðherra, formaður iðnaðarnefnd-
ar, Hjálmar Árnason, bætti um
betur örfáum dögum síðar í viðtali í
Ríkisútvarpinu þar sem hann sagði
það vel koma til greina að flytja út
vetni til Þýskalands. Ekki fylgdi
sögunni hvaðan orkan í þessi fram-
sóknarverkefni ætti að koma, en
það verður að segjast eins og er að
forgangsröðun af þessu tagi er
stórháskaleg og stangast algerlega
á við hugmyndafræði sjálfbærrar
orkustefnu, sem er sú stefna sem
Vinstrihreyfingin – grænt framboð
hefur kynnt í þessum efnum. Vilji
kjósendur skynsamlega stefnu í
orku- og virkjanamálum, stefnu
sem gefur fyrirheit um nátt-
úruvernd og glæsta framtíð hálend-
isins, þá er einungis um einn kost
að ræða í komandi kosningum og
hann er sá að setja X við U.
Það verður kosið
um framtíð
hálendisins
Eftir Kolbrúnu Halldórsdóttur
Höfundur skipar 1. sæti á lista VG
í Reykjavíkurkjördæmi norður.