Morgunblaðið - 10.07.2004, Síða 10

FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 10. JÚLÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FYRSTI varaforseti kínverska þingsins,
Wang Zhaoguo, kom í opinbera heimsókn til
landsins í gær og byrjaði á því að eiga fund
með Ólafi Ragnari Grímssyni, forseta Ís-
lands, á Bessastöðum. Með varaforsetanum í
för eru fjórir þingmenn og þrettán starfs-
menn kínverska þingsins og kínverska utan-
ríkisráðuneytisins.
Zhaoguo mun í dag eiga fund með Halldóri
Blöndal, forseta Alþingis, og Sólveig Péturs-
dóttir, formaður utanríkismálanefndar, mun
hitta varaformann utanríkisnefndar kín-
verska þingsins að máli. Þá munu kínversku
þingmennirnir hitta fulltrúa þingflokkanna á
Alþingi.
Kínverski hópurinn fer um helgina í skoð-
unarferðir um Reykjavík og Suðurland og
heimsækir m.a. Þingvelli og Nesjavelli. Á
mánudag á Zhaoguo svo fund með Halldóri
Ásgrímssyni utanríkisráðherra og lýkur þar
með Íslandsheimsókninni.
Morgunblaðið/Árni Torfason
Ólafur Ragnar Grímsson tekur á móti Wang Zhaoguo og túlki hans á Bessastöðum í gær.
Varaforseti
kínverska
þingsins í
heimsókn
DAVÍÐ Oddsson forsætisráð-
herra segir engin lögfræðileg
álitamál um hvort heimilt hafi ver-
ið að leggja fram nýtt frumvarp
um fjölmiðla fyrir Alþingi með
þeim hætti sem ríkisstjórnin gerði
sl. mánudag.
„Það er nú orðið þannig að það
má ekki einu sinni heilsa mönnum
án þess að einhver komi og segi að
það geti farið í bága við stjórn-
arskrána. Þetta er orðið svo
furðulegt allt saman,“ sagði Davíð
í gær þegar bornar voru undir
hann þær fréttir að Eiríkur Tóm-
asson lagaprófessor teldi að rík-
isstjórnin bryti gegn stjórnar-
skránni með því að leggja fram
nýtt fjölmiðlafrumvarp um leið og
fjölmiðlalögin eru felld úr gildi en
Eiríkur kom fyrir allsherjarnefnd
Alþingis í gær.
Forsætisráðherra sagðist ekki
hafa séð þetta álit Eiríks, ein-
göngu hafa heyrt af því í fréttum.
„Ég veit ekki einu sinni hvort
þetta er skriflegt álit og efast nú
um það, vegna þess að þær fréttir
sem maður hefur af þessu eru
þannig að þetta virðist
frekar vera eitthvert
trúaratriði en lögfræði
eins og þessu er lýst,“
segir Davíð.
Pólitísk sjónarmið
manna sem skreyta
sig með fræðititlum
„Reyndar er það svo
að á undanförnum vik-
um og mánuðum hafa
ýmsir þeir sem maður
hefur haft álit á sem
lögfræðilegir fræði-
menn farið þannig
fram að hlutfall lýð-
skrums annars vegar
og lögfræði hins vegar hefur verið
afskaplega óhagstætt, svo ekki
verði meira sagt. Þetta er orðið
eins og eitthvert fyrirbæri í tilver-
unni þessi svokölluðu lögfræði-
legu sjónarmið sem eru einhver
persónuleg, pólitísk sjónarmið
manna sem skreyta sig með fræði-
titlum. Þetta er orðið mjög vont.
Ég man ekki eftir þessu áður í
þessum mæli.
Ég er ekki að tala
um það í sambandi
við þetta álit Eiríks,
því það hef ég ekki
séð. Ég hef bara
heyrt um það í
fréttum og af þeim
að dæma virðist
þetta frekar vera
trúaratriði en lög-
fræði. Ef það er svo
að hann telur að það
sé hægt með lögum
að fella þessi lög úr
gildi en ekki að
setja ný lög eða
breyta lögum, þá er
lögfræðin farin að
taka á sig nýjar víddir og það
sannar þá að vegir hennar eru að
minnsta kosti órannsakanlegir ef
hún er túlkuð svona.
En það er eiginlega ekkert farið
að vekja manni undrun lengur af
því sem haft er eftir lögfræðileg-
um fræðimönnum að undanförnu
því miður og hafa nú ýmsir verið
verri en Eiríkur í því efni,“ segir
Davíð.
Að sögn forsætisráðherra voru
engin lögfræðileg álitamál uppi
þegar ákveðið var að leggja laga-
frumvarpið fram um að það kynni
að brjóta í bága við stjórnarskrá.
Frumvarpið var yfirfarið af
lögræðingum til öryggis
„Það datt ekki nokkrum manni í
hug og reyndar var farið yfir þetta
til öryggis með lögfræðingum.
Það sá enginn nein annmarka á
því,“ segir Davíð og bendir á að
margoft sé lagt til í lagafrumvörp-
um að lög séu felld úr gildi um leið
og önnur lög eru sett í einu og
sama frumvarpinu.
„Það er aldrei gert öðruvísi. Ég
man aldrei til þess að það hafi ver-
ið haft sérstakt frumvarp um að
fella lög úr gildi og annað um eitt-
hvað annað.
Eins og þessu er lýst virðist
þarna vera á ferðinni einhvers
konar bjargföst trú frekar en lög-
fræði. Menn eru að kalla til sín
lögfræðinga sem lögfræðinga en
ekki sem pólitíska trúboða. Það er
nóg af þeim í þinginu.“
Viðbrögð forsætisráðherra við fregnum af lögfræðiáliti Eiríks Tómassonar
Virðist frekar vera einhver
bjargföst trú en lögfræði
Davíð Oddsson
ÞAÐ STENST ekki
stjórnskipun að Al-
þingi geri hvort
tveggja í senn að fella
lögin úr gildi og
breyta ákvæðum fjöl-
miðlalaganna svoköll-
uðu.
Þessa skoðun lét
Eiríkur Tómasson,
prófessor við laga-
deild Háskóla Ís-
lands, í ljós á fundi
með allsherjarnefnd í
gærmorgun.
„Ég vitnaði til Ólafs
Jóhannessonar sem
heldur því fram í riti
sínu um stjórnskipun Íslands að
þegar Alþingi hefur afgreitt laga-
frumvarp frá sér fari það til stað-
festingar hjá forseta og þar með sé
málið úr höndum Alþingis og Al-
þingi geti ekki afturkallað frum-
varpið. Ef forseti, eins og segir í 26.
grein stjórnarskrárinnar, staðfest-
ir öðlast frumvarpið gildi sem lög
og einnig ef hann synj-
ar en þá skal, eins og
segir í greininni, bera
það undir atkvæði
allra kosningabærra
manna til samþykktar
eða synjunar. Ég lít
svo á í ljósi þessa og
þar sem það er ekki
gert ráð fyrir því í
stjórnarskránni að
málið komi aftur til Al-
þingis, öfugt við það
sem er t.d. í finnsku
stjórnarskránni, að al-
mennt sé ekki gert ráð
fyrir neinum afskipt-
um Alþingis af málinu
fyrr en að afstaðinni þjóðarat-
kvæðagreiðslu. Ef svo færi að lög-
unum yrði synjað er komin upp sú
staða að þá raknar við fyrra rétt-
arástand og þá getur Alþingi látið
málið til sín taka að nýju.“
Eiríkur segist vera þeirrar skoð-
unar að það sé sennilega mögulegt
þótt hann telji það vafasamt að
einu afskiptin sem þingið geti haft
af málinu á þessu stigi séu þau að
fella lögin úr gildi eins og færi ef
þeim yrði synjað í þjóðaratkvæða-
greiðslu.
Alþingi getur sennilega
fellt lög úr gildi
„Ég held að þingið geti ekki
gengið lengra, við þessar aðstæður
sem nú eru, en að fella lögin úr
gildi. Síðan þegar þingið hefur gert
þetta má hver þingmaður sem er
leggja fram frumvarp að nýju.“
Eiríkur segir að menn verði í
þessum efnum að hafa í huga að
vald þingsins til lagasetningar tak-
markist af því að það sé annar
handhafi löggjafarvaldsins sem
venjulega láti ekki til sín taka.
Eiríkur segir að Ólafur Jóhann-
esson virðist ekki gera ráð fyrir því
að Alþingi geti haft nein afskipti af
málinu við þessar aðstæður. „Mér
finnst mega færa fyrir því rök að
Alþingi geti fellt lögin úr gildi
vegna þess að það er Alþingi sem
setur lögin upphaflega og kemur
atburðarásinni af stað og það má
segja að það séu eðlisrök sem mæli
með því að Alþingi geti komið til
móts við synjun forseta með því að
fella lögin úr gildi og koma þannig í
veg fyrir þjóðaratkvæðagreiðslu
og þær ýfingar sem slík atkvæða-
greiðsla hlýtur að valda í þjóðfélag-
inu.“
Eiríkur segir að ef þingið geti
breytt lögum sem verið hafi í þess-
ari meðferð sé það að ganga lengra
en þjóðin geti gert, hún geti bara
synjað eða staðfest lögin. Ef menn
játi þinginu meira valdi sé það að
ganga á rétt forseta til þess að
synja og þá einnig rétt þjóðarinnar
til þess að greiða atkvæði um lögin.
„Þá kemur upp sú staða, við
skulum segja að forseti synji lögum
aftur, Alþingi breytir lögunum að
nýju og hefur þannig alltaf síðasta
orðið og getur alltaf gert ákvörðun
forsetans óvirka. Það er að sjálf-
sögðu algerlega óviðunandi niður-
staða,“ segir Eiríkur.
Stenst ekki stjórnskipun
Eiríkur Tómasson
Eiríkur Tómasson telur þó Alþingi geta fellt fjölmiðlalögin úr gildi
LÖGFRÆÐINGARNIR
Eiríkur Tómasson og Davíð
Þór Björgvinsson komu á
fund allsherjarnefndar í gær
og sögðu sitt álit á því hvort
það stæðist stjórnskipun að
fella fjölmiðlalögin svoköll-
uðu úr gildi og leggja fram
nýtt frumvarp eins og ríkis-
stjórnin hefur nú gert. Þá
mættu fulltrúar Þjóðar-
hreyfingarinnar á fund alls-
herjarnefndar og lýstu sínum sjónarmiðum.
Þingflokkur Sjálfstæðisflokksins fundaði í
gærdag og að sögn Sigríður Önnu Þórðardóttur,
varaformanns þingflokksins, var farið yfir stöðu
mála á fundinum. „Þetta var mjög góður fundur
og mikil eindrægni á honum,“ segir Sigríður.
Bjarni Benediktsson, formaður allsherjar-
nefndar, segir álit lögfræðinganna tveggja, þ.e.
þeirra Eiríks og Davíðs Þórs, um málið hafi ver-
ið býsna ólík.
Aðeins Eiríkur sem mælir
gegn því að fella lögin á brott
„Aðalaatriðið í mínum huga er þó það að það
er samhljómur meðal meirihluta þeirra sem
komið hafa á fund allsherjarnefndar – því við
höfum líka rætt við Andra Árnason og Karl Ax-
elsson – um að þinginu sé heimilt þrátt fyrir
synjun forsetans að fella í brott fjölmiðlalögin,
þ.e. að það standist stjórnskipunarlega. Síðan
hafa ekki komið fram nein sjónarmið sem mæla
gegn því að farin verði sú leið sem farin er í
þessu frumvarpi nema þá frá Eiríki [Tómas-
syni].“
Aðspurður segir Bjarni að stefnt sé að því að
allsherherjarnefnd muni ræða við þá Sigurður
Líndal og Pál Hreinsson á mánudagsmorgun en
auk þess verði leitað álits hjá fleiri lögfræðing-
um en nefndarmenn í allsherjarnefnd hafi verið
sammála um að leita víða fanga að því er varðar
lögfræðiálit. „Við munum á mánudaginn halda
áfram að funda með þessum aðilum og hugs-
anlega funda með einhverjum umsagnaraðilum
á þriðjudaginn o.s.frv.“
Bjarni tekur fram að það sé athyglisvert í
þeirri umræðu sem fram hafi farið að stjórn-
arandstaðan hafi lýst því sérstaklega yfir að hún
hafi ekki áhuga að ræða efnislega um frumvarp-
ið fyrr en lögfræðiálit liggi fyrir. „Það er ljóst að
það verður eitthvað deilt um þessa þætti málsins
en við munum að sjálfsögðu leggja áherslu á það
í nefndinni, í því starfi sem er framundan, að
fara efnislega ofan í hið nýja frumvarp og þýð-
ingu þess að menn auka nú við heimildir mark-
aðsráðandi fyrirtækja til að fara með eignarhlut
í fjölmiðlafyrirtækjum og eins þýðingu þess að
aðlögunarfresturinn í frumvarpinu hefur verið
lengdur,“ segir Bjarni.
Leita víða
fanga um
lögfræðiálit
Samhljómur í máli álits-
gjafa, segir formaður
allsherjarnefndar
Bjarni
Benediktsson