Morgunblaðið - 10.07.2004, Page 45

MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. JÚLÍ 2004 45
Úthlutað var í fyrsta sinn ígær styrkjum úr Styrkt-arsjóði Guðmundu Andr-ésdóttur listmálara. Sjóð-
urinn var stofnaður með erfðaskrá
Guðmundu, en hún lést í sept-
embermánuði árið 2002, og er hann í
varðveislu Listasafns Íslands.
Styrktarsjóður Guðmundu Andr-
ésdóttur er stærsti sjóður sinnar teg-
undar á Íslandi, og nemur styrk-
upphæðin nú í fyrstu úthlutun
þremur milljónum króna, sem skipt-
ist milli tveggja ungra myndlist-
armanna.
Þau sem njóta styrkja úr sjóði
Guðmundu nú eru Huginn Þór Ara-
son og Elín Hansdóttir. Elín fær
styrkinn til framhaldsnáms við
Kunsthochschule Berlin-Weissensee
í Berlín og Huginn Þór fær styrkinn
til framhaldsnáms við Akademie der
Bildenden Künste í Vín.
Oft sem hlutirnir tefjast
vegna peningaleysis
Huginn Þór Arason útskrifaðist frá
Listaháskóla Íslands árið 2002 og
hefur síðustu misseri verið við fram-
haldsnám í Vínarborg. „Þetta er al-
veg frábært og góður styrkur. Hann
er veglegur og getur skapað okkur
tækifæri til að vinna að okkar verk-
efnum fyrir mastersnámið. Þetta
hjálpar mér í það minnsta mjög mik-
ið. Í Vín var ég búinn að koma ýmsum
verkefnum í gang og að fá pen-
ingastyrk kemur sér vel til að geta
unnið að þeim áfram. Það er ótrúlega
oft sem hlutirnir geta tafist eða
strandað á peningaleysi.“
Meðan Huginn var enn hér heima í
námi vann hann að sýningarverkefni
með tveimur skólasystrum sínum
víðs vegar um landið. „Í kjölfarið fór-
um við að vinna saman að verkefni í
Berlín, sem við sýndum í janúar. Nú
er ég að vinna að svipuðu verkefni, en
með nýju fólki, bæði myndlistar- og
tónlistarfólki, og það verður í New
York. Við hittum gallerista þaðan,
Scott að nafni, sem hefur verið að
sýna verk Tuma Magnússonar ytra.
Hann hefur áhuga á að sýna sem
mest af íslenskri myndlist og kom í
Klink og bank að leita að verkefni
sem myndi spanna heilt sýningarár
hjá honum. Hann skiptir galleríinu
sínu í tvennt og í öðrum hlutanum
ætlar hann að vera með eitthvað ís-
lenskt allt árið. Við vorum svo heppin
að vera með þetta verkefni nánast
tilbúið fyrir hann, höfðum þegar
hugsað vel um framhaldið frá því í
Berlín.“
Huginn segist lítið hafa þekkt til
verka Guðmundu Andrésdóttur þeg-
ar hann sótti um styrkinn, þótt hann
hefði vissulega þekkt nafn hennar.
„Guðmunda vissi allt um það hvernig
það er að vera myndlistarmaður hér
heima og ég held að það skipti jafnvel
meira máli fyrir mann að vita að
styrkurinn kemur frá þannig mann-
eskju en ef hann kæmi annars staðar
frá.“
Býður upp á miklu
stærri tækifæri
Elín Hansdóttir er Hugin sammála
um að máli skipti að styrkurinn komi
í raun frá listamanni.
„Mér finnst það skipta ofboðslega
miklu máli útávið,“ segir Elín.
„Guðmunda var mjög framsækin
kona, fór til útlanda upp á eigin spýt-
ur í nám. Hennar lífsstarf liggur í
þessum styrk; hún lagði það allt í
þetta. Gagnvart samfélaginu er hún
að gefa ungum myndlistarmönnum
tækifæri, en um leið að sýna fram á
að það skiptir máli að einstakling-
urinn geti breytt einhverju upp á eig-
in spýtur. Hún gerði það í störfum
sínum og með sjóðnum er hún að
breyta lífi margra annarra. Mér
finnst Listasafnið hafa tekið mik-
ilvæga ákvörðun þegar ákveðið var
að veita tvo stóra styrki frekar en
marga smáa, vegna þess að þetta gef-
ur okkur tækifæri til að gera stærri
hluti og ljúka við hugmyndir. Lægri
upphæðir eiga það til að fara í sím-
reikninga og blýanta. Það getur þó
líka verið gott, en þessi styrkur býður
upp á miklu stærri tækifæri, sem lík-
legra er að skili einhverju til baka.“
Elín ætlar að nýta styrkinn til að
byggja upp sýningu sem hún verður
með í Listasafni Árnesinga í ágúst og
til þátttöku í Grasrótarsýningu Ný-
listasafnsins í september. „Fram-
haldsnámið í myndlist byggist á því
að maður standi á eigin fótum sem
sjálfstæður listamaður, en hafi samt
áfram tengsl við prófessora, sýning-
arstjóra og fleiri og geti nýtt sér þá
aðstöðu sem skólinn býður upp á, eins
og verkstæði. Maður lærir að taka
þessi fyrstu skref með aðstoð.“
Elín segir gott að nema myndlist í
Berlín, bæði vegna þess hve mikil
gerjun eigi sér þar stað í allri list-
sköpun, en einnig vegna sögu borg-
arinnar. „Það skiptir máli þegar mað-
ur er að stíga sín fyrstu skref í
myndlistinni að geta verið á stað þar
sem hefðin er löng.“
Elín kveðst hafa þekkt ágætlega til
verka Guðmundu Andrésdóttur þeg-
ar hún sótti um styrkinn. „Ég vann í
Galleríi i8 og man vel eftir einkasýn-
ingu hennar þar á tíunda áratugnum.
Ég sat yfir sýningunni og Guðmunda
hafði mikil áhrif á mig. Mér finnst
verkin hennar standast tímans tönn,
hún var svo mikil framúrstefnukona.“
Brautryðjandi
Guðmunda Andrésdóttir tilheyrði
þeirri kynslóð listamanna sem á
sjötta áratug síðustu aldar ruddi ab-
straktlistinni braut í íslenskri lista-
sögu. Innan þess tjáningarforms þró-
aði Guðmunda afar persónulegan og
sterkan stíl og framlag hennar til
samtímalistar á Íslandi hefur verið
mikils metið. Í ávarpi sínu við styrk-
veitinguna í gær sagði Ólafur Kvaran,
forstöðumaður Listasafns Íslands, að
Guðmunda hefði tilheyrt þeim hópi
listamanna sem öðru fremur tengdist
hugmyndinni um alþjóðavæðingu ís-
lenskrar samtímalistar, sem hélt því
á lofti að myndmálið væri alþjóðlegt
þrátt fyrir ólík menningarleg skilyrði.
„Mér finnst þessi hugsun, að sjá ís-
lenska menningu í alþjóðlegu sam-
hengi, endurspeglast meðal annars í
þeim mikilvæga tilgangi sjóðsins að
styrkja og hvetja unga og efnilega
myndlistarmenn til náms. Um það
fjallar meðal annars samhengi ís-
lenskrar samtímalistar og getur
skapað ný listræn viðmið fyrir starf-
andi listamenn. Þess vegna er Styrkt-
arsjóður Guðmundu Andrésdóttur
mikilvægur fyrir framtíð íslenskrar
myndlistar.“
Myndlist | Fyrsta úthlutun úr sjóði Guðmundu Andrésdóttur
Mikilvægur fyrir framtíð
íslenskrar myndlistar
Morgunblaðið/ÞÖK
Tveir ungir myndlistarmenn, Elín Hansdóttir og Huginn Þór Arason, fengu
fyrstu styrkina sem úthlutað er úr styrktarsjóði Guðmundu Andrésdóttur.
„UNDANFARIN ár hefur mikið verið rætt
um mörk milli listsköpunar og hönnunar.
Hönnuðir koma oft fram með hluti sem eru
einstakir, einskonar skúlptúrar með tak-
markað notagildi, og á móti gera myndlist-
armenn oft á tíðum nánast fjöldaframleidda
list – stílhreina hluti sem virðist vera hægt
að nota. Þá veltir maður fyrir sér gráa svæð-
inu þarna á milli, eru ákveðin mörk þar sem
hlutur hættir að vera nytjahlutur og verður
myndlistarhlutur? Mig langaði til að varpa
þessari spurningu fram,“ segir Aðalsteinn
Ingólfsson, sem stýrir hönnunarsýningunni
Hagvirkni sem opnuð verður í Listasafni Ak-
ureyrar í dag. Sýningin var áður sýnd í
Hönnunarsafni Íslands í smærri mynd, en er
nú viðameiri og með auknum akureyrskum
viðbótum.
Á sýningunni gefur að líta húsbúnað eftir
íslenska myndlistarmenn gerðan á síðustu
hundrað árum, 1904-2004. „Þarna eru teknir
til skoðunar allskonar brúkshlutir sem eru
gerðir af öllu mögulegu tilefni, bæði hreint
og klárt til eigin nota vegna þess að viðkom-
andi hafði ekki efni á að kaupa þá, og svo
hlutir þar sem brúkshlutum er breytt í
skúlptúra af ásettu ráði. Við setjum saman
alla flóruna og sjáum hvort það svarar að
einhverju leyti þessari spurningu,“ segir Að-
alsteinn.
Yfir þrjátíu listamenn eiga heiðurinn af
hlutum á sýningunni, og má nefna sem dæmi
skáp teiknaðan af Ásgrími Jónssyni sem
skorinn er út af Stefáni Eiríkssyni mynd-
skera eftir fyrirmælum Ásgríms. „Skápurinn
er sennilega elsta verkið á sýningunni, en
það yngsta er kollur eftir Daníel Magnússon
sem var gerður fyrir tveimur mánuðum síð-
an,“ segir Aðalsteinn, sem segist ekki greina
áberandi þróun í verkunum á sýningunni.
„Hins vegar er til staðar greinileg end-
urspeglun frá ýmsu í samtímanum. Þessar
tilraunir með hluti eru bein afurð af umræðu
sem á sér stað í myndlistar- og hönn-
unarheiminum á hverjum tíma, sérstaklega
nú í seinni tíð um þessa hluti sem eru hvorki
né, eða bæði og.“
Sýningin stendur til 22. ágúst.
Hönnun | Sýning á húsbúnaði eftir íslenska listamenn á Akureyri
Mörk nytja og lista könnuð
Gráa svæðið milli hönnunar og listar er tekið
til skoðunar á sýningunni Hagvirkni, sem
opnuð verður í Listasafninu á Akureyri í dag.
Skápur teiknaður af
Ásgrími Jónssyni elsta
verkið á sýningunni
„MYNDIN Svanir, frá 1935, er
tvímælalaust eitt af öndveg-
isverkum Jóns Stefánssonar og
jafnframt eitt stærsta verkið
hans. Okkur gefst tækifæri til
að skoða list Jóns í öðru sam-
hengi, þegar við getum sýnt
þetta höfuðverk hans,“ sagði
Ólafur Kvaran, forstöðumaður
Listasafns Íslands, í gær, í til-
efni af því að danska konungs-
fjölskyldan hefur ákveðið að
færa safninu málverkið að gjöf,
en það var brúðargjöf íslenska
ríkisins til Friðriks krónprins
Danmerkur og Ingiríðar prins-
essu þegar þau giftu sig árið
1935.
„Fyrir Listasafn Íslands er
þessi gjöf mikið fagnaðarefni og
það mun skipa mikilvægan sess
í listaverkaeign safnsins.“
Verkið verður sýnt á sum-
arsýningu safnsins sem ber yf-
irskriftina Umhverfi og náttúra,
sem verður opnuð í dag.
Jón Stefánsson (1881–1962)
var einn af frumherjum ís-
lenskrar myndlistar í byrjun 20.
aldar. Hann fæddist á Sauð-
árkróki og stundaði myndlist-
arnám í Kaupmanahöfn og við
einkaskóla Henris Matisse í
París. Jón bjó lengi í Danmörku
og tók virkan þátt í dönsku
listalífi en reisti sér heimili og
vinnustofu í Reykjavík árið
1929. Árið 1989 var haldin stór
yfirlitssýning á verkum Jóns í
Listasafni Íslands.
Sendiherra Danmerkur á Ís-
landi, Lasse Reimann, afhenti
verkið við athöfn í Listasafninu
í gær. Hann segir að danska
konungsfjölskyldan hafi lengi
hugsað sér að þetta merka verk
Jóns Stefánssonar hyrfi aftur
heim til Íslands og kæmist í
eigu íslensku þjóðarinnar. „Það
vildi svo heppilega til, að í
Gerðarsafni í Kópavogi var ný-
lega sett upp sýning á íslensk-
um málverkum í einkaeigu í
Danmörku. Svanirnir voru þar á
meðal. Þegar sýningunni lauk í
júní var málverkunum pakkað
saman og þau send aftur til
Danmerkur, en þá vildi kon-
ungsfjölskyldan nýta tækifærið
nú að Svanirnir yrðu eftir á Ís-
landi.“
Lasse Reimann segist telja að
konungsfjölskyldunni hafi þótt
það bæði viðeigandi og sjálfsagt
að Íslendingar fengju aftur svo
stórkostlegt verk sem stæði
þeim svo nærri og væri svo
þýðingarmikið í þeirra lista-
sögu. „Það skipti þau vafalaust
miklu að verkið yrði hér, þar
sem Jón Stefánson starfaði, og
yrði sýnt í samhengi við önnur
verk hans og í samhengi við
verk annarra listamanna þess
tíma. Þetta er falleg hugsun og
sýnir að Danir og Íslendingar
hugsa ætíð vel hvorir til ann-
arra. Tækifærið var komið til að
afhenda verkið, Svanirnir flogn-
ir heim, og það gleður okkur.“
Myndlist | Öndvegisverk eftir Jón
Stefánsson gefið Íslendingum
Lasse Reimann afhendir Ólafi Kvaran Svanina.
Morgunblaðið/Þorkell
Svanirnir
flognir heim