Heimilistíminn - 24.11.1977, Side 11

§á*Si
HUs Jóns Guðmundssonar að Aaðalstræti 6 (fyrir miðju). Teikning eftir dr. Harald Krabbe.
og varð að endurgreiða það, er innheimzt
hafði.
Jón Sigurösson var kosinn forseti Hafn-
ardeildarBókmenntafélagsins 1851. Hann
fékk Jóni Guðmundssyni þaö verkefni um
veturinn að ritstýra Skfrni og ritaði Jón
fréttirnar ihann ogtókst það með miklum
ágætum.
Um veturinn ræddu þeir nafnarnir mál-
efni lands og þjóðar og skipulögðu vænt-
anlegan málflutning og stefnu sina i
þjóðmálum. Þeirgáfu lít skýrslu um þjóð-
fundinn og birtu þar tillögur sinar um
væntanlega stefnu i þjóðmálum landsins
og frelsismálinu. Þeir sendu þetta öllum
fylgismönnum sinum á þjóðfundinum.
Aöalatriöi hennar eru i stuttu máli:
1. Hvatning til þingmanna um að standa
saman og leitast viö að upplýsa alþýðuna
sem allra bezt og hvetja hana til sam-
heldni og þolgæði á hættusömum timum
er framundan væru.
2. Þingmenn skýri fyrir landsmönnum
hugmyndir urn stjórnarmálefni landsins
og uppástungur þær, sem fram hafa kom-
ið um það.
3. Þingmenn treysti sem bezt samband
milli sln, og móti um það ákveönar að-
ferðir og reglur, og jafnvel að þeir geti
hitzt á ákveðnum timum.
4. Rituð veröi á komandi sumri bænar-
skrá, og sem allra flestir riti undir hana,
um verzlunarfrelsi við allar þjóðir, sam-
kvæmt ætlun þjóðfundarins.
5. Fundir veröi haldnir alls staöar i
þessu skyni, og svo jafnframt til að glæöa
hjá mönnum áhuga á öðrum mikilvægum
málefnum.
6. Fleiri bænarskrár um stjórnbótarmál
ið verði sendar, einkum úr þeim sýslum,
sem ekki hafa sent þær i vetur.
7. Þeir brýna sérstaklega fyrir þing-
mönnum, að þeir geri allt til þess, að, al-
þýöa hvorki láti skelfast né hugfallast.
Þessi atriði eru pll mjög mikilvæg þeg-
ar ævi Jóns Guðmundssonar er athuguð
og stefna hans á komandi árum, og er í
raun og veru sú stefnuskrá sem hann
fylgdi á löngum stjórnmálaferli sinum og
ritstjórnarstarfi við áhrifamesta blað
landsins um rúm 20 ár.
2.
Um vorið 1852 sigldi Jón Guðmundsson
frá Kaupmannahöfn og varö vel reiðfari.
Hann kom tilReykjavikur 1. mai. Það var
ekki bjart framundan hjá honum við kom-
una til Reykjavikur þetta vor. Hann var
atvinnulaus og i atvinnubanni dönsku
stjórnarinnar.en það var úrskurðaö 8. júli
1852. Þannig var ævistarf hans fram að
þessu aö nokkru eyöilagt og lagt I rúst.
Hann haföi með ærinni fyrirhöfn búiö sig
undir embættisstarf með dýrri menntun
og náð réttindum til að gegna embætti
sýslumanns. En nú var allteyðilagt fyrir
honum, vegna þess hann fylgdi fram kröf-
um þjóðar sinnar. En Jón Guömundsson
hafði áöur séö það dökkt 1 áiinn. Hann
gafst þvi hvergi upp. Hann var ákveöinn
að yfirbuga erfiöleikana.
Það hefur þegar verið greint frá þvi,
hvernig dönsku yfirvöldin reyndu að
koma Jóni Guðmundssyni á kné. En nú
hófust ofsóknir af hendi Trampe greifa,
óvenjulegar og illskeyttar ofsóknir. Hér
var ófagur leikur settur á svið af danska
valdinu i landinu. Voldugur og slægvitur
ráðamaöur erlendur hóf aö ofsækja fá-
tækan og veikbyggðan mann, meina hon-
um um llfsframfæri af menntun sinni og
starfi, er hann átti rétt á samkvæmt lög-
um rikisins. Hér var ofurvald erlendrar
þjóðar beitt gegn umkomulausum ein-
staklingi. Hér var sannarlega um aflsmun
að ræða og hann ekki litinn. En engum
dylst, sem kannar þessa sögu, að sigurinn
varð Jóns Guömundssonar.
Jón Guðmundsson hefur alls ekki óraö
fyrir þvi, að hann yröi eins hart úti um at-
vinnu og raunin varö. Hann sótti um Gull-
bringu- og Kjósarsýslu.Danska stjórnin
hafði mælt með honum, að hann fengi
þessa sýslu áöur en til átakanna kom. En
nú var annað hljóð komiö i strokkinn. Og
var ekki um að ræða aö hann fengi sýsl-
una né annaö embætti. Það var greinilegt,
að það átti að svelta hann til hlýöni.
Jón var alvanur málflutningi siöan
hann vann á skrifstofu bæjarfógetans I
Reykjavik. Hann gerði sér ral vonir um,
að hann fengi að flytja mál fyrir Yfirrétt-
inum. En hann komst flótlega um raun
um það, aö þessi leið var honum einnig
lokuö. kn I stað hans voru teknir ólög-
læröir menn, jafnvel guöfræöingar.
Trampe greifi reyndi jafnvel að banna
Jóni málfærsluieinkamálum, og visaöitil
úrskurðar stjórnarinnar um atvinnu-
bannið, er þegar var getiö.
Þaö stóð ekki á röddum sem hvisluðu
að Jóni, að sættast við yfirvöldin, og var
Pétur Pétursson, siðan biskup, þar
fremstur i flokki. En Jón hlustaði ekki á
slikt. Ekkert var honum jafnfjarlægt.
Hann var ákveðinn I þvf að gefast ekki
upp. Hann segir i bréfi: „Ég lifi vel á
blautum fiskieinmata hvern miðdag og er
jafnkátur og hress og fyrri, ef ekki betur,
þvi ekki bogna ég fyrir þeim”.
Jón Guðmundsson var eini af embættis-
mönnum á þjóöfundinum, sem þar sýndi
mótstööu er settur var 1 atvinnubann.
11
f
v